Լեոնարդո դա Վինչիի ստեղծագործությունների ցանկ
Լեոնարդո դա Վինչիի ստեղծագործությունների ցանկը ներառում է նրա բոլոր հայտնի ստեղծագործությունները, որոնք պահպանվել են աշխարհի թանգարաններում (բացառությամբ ուրվանկարների), ինչպես նաև նրան վերագրվող աշխատանքներ, որոնք բավականին մեծ թվով գիտնականներ են ճանաչել։ Թվարկվում են նաև նախկինում իրեն վերագրվող, սակայն այժմ այլ վարպետների աշխատանք համարվող նկարներ, այն դեպքում, եթե նրա հեղինակության մասին տեղեկատվությունը բավական տարածված է։ Ցուցակում ներառված են նկարներ, որմնանկարներ, կոդեքսներ, մի քանի ամենահայտնի նկարներ (որոնք ստացել են անձնական անուն)։ Նաև թվարկվում են Լեոնարդոյի չհրապարակված ստեղծագործությունները, որոնց մասին հայտնի է գրավոր աղբյուրներից և հետևորդների պատճեններից։
Աշխատանքների թվագրումը տրված է Թանգարանների պաշտոնական կայքերում տեղադրված տեղեկատվության համաձայն, որտեղ դրանք ցուցադրվում են (քանի որ գիտնականների կարծիքը տարբեր հեղինակային կատալոգներում կարող է բավականաչափ տարբեր լինել)։
Նկարներ
| Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
 | «Ավետում» (Annunciazione) | 1472-5 | Ուֆֆիցի, Ֆլորենցիա (Իտալիա)[1] | Յուղաներկ, փայտ։ 98 × 217 սմ | Համարվում է Լեոնարդո դա Վինչիի փրկվաշխատանքներից ամենավաղը։ Մինչև 1869 թվականը ավանդաբար համարվում էր Վերոկկիոյի վրձնին պատկանող։ |
 | «Մկրտություն» (Battesimo di Cristo) | 1472-5 | Ուֆֆիցի, Ֆլորենցիա (Իտալիա)[2] | Յուղաներկ, փայտ։ 177 × 151 սմ | Նկարը նկարել է Վերոկկիոն՝ նրա աշակերտ Լեոնարդո դա Վինչիի մասնակցությամբ։ Նկարի մի մասը (բնանկարի որոշ տարրեր և ձախից՝ բաց մազերով հրեշտակը) վրձնել է Լեոնարդոն։ Որոշ քննադատներ կարծում են, որ երկրորդ հրեշտակը վրձնել է Սանդրո Բոտիչելին։ |
 | «Մեխակով Տիրամայրը» (Madonna del Garofano) | 1478 | Հին պինակոտեկ, Մյունխեն (Գերմանիա)[3] | Յուղաներկ, փայտ։ 42 × 67 սմ | Գրված է Լեոնարդոյի՝ Վերոկկիո արհեստանոցում գտնվելու ժամանակ, որի վրձինները կարճ ժամանակ վերագրվում էին նրան։ Գտնվել է 1889 թվականին, նույն ժամանակ էլ վերագրվել է Լեոնարդոյին։ |
 | «Ջինևրա դե Բենչիի դիմանկար» (Ginevra de Benci) | մոտ. 1474-6 | Արվեստի ազգային պատկերասրահ, Վաշինգտոն (ԱՄՆ)[4] | Յուղաներկ, փայտ։ 38,8 × 36,7 սմ | 1866 թվականից վերագրվում է Լեոնարդոյին։ |
 | «Տիրամայր Բենուա» կամ «Տիրամայրը ծաղկի հետ» (Madonna Benois) | 1478-80 | Էրմիտաժ, Սանկտ Պետերբուրգ (Ռուսաստան)[5] | Կտավ (տեղափոխված է փայտից), յուղաներկ։ 48 × 31,5 սմ | Վերագրումը հաստատվել է 1908 թվականին։ |
 | «Տիրամայր Լիտտա» (Madonna Litta) | 1490-1 | Էրմիտաժ, Սանկտ Պետերբուրգ (Ռուսաստան)[6] | Կտավ (տեղափոխված է փայտից), տեմպերա։ 42 × 33 սմ | Ենթադրվում է, որ համահեղինակ է աշակերտներից մեկի հետ։ Հնարավոր է, որ Նորածնի պատկերը մարմնավորում է Բոլտրաֆֆիոն։ |
.jpg) | «Մադոննան ժայռերում» (Vergine delle Rocce) | 1483-6 | Լուվր, Փարիզ (Ֆրանսիա)[7] | Յուղաներկ, փայտից փեղափոխված կտավ։ 199×122 | |
.jpg) | «Մադոննան ժայռերում» (Vergine delle Rocce) | մոտ. 1491-2 և 1506-8 | Ազգային պատկերասրահ, Լոնդոն (Մեծ Բրիտանիա)[8] | Յուղաներկ, փայտ։ 189,5×120 | 8 սմ-ով փոքր է լուվրյան տարբերակից։ Համարվում է, որ որոշ մասերի վրա աշխատել են դը Պրեդի եղբայրները։ Կողային փեղկերը՝ թանգարանային հրեշտակների պատկերով (նույն տեղում), գրված են Ջովաննի Անտոնիո դի Պրեդիսի[9] և Լեոնարդո դա Վինչիի օգնականի՝ ենթադրաբար Ֆրանչեսկո Նապոլիտանոյի կողմից[10], ինքը՝ Լեոնարդոն, հավանաբար մասնակցել է այդ Փեղկերի մշակմանը։ |
 | «Երաժիշտի դիմանկարը» (Ritratto di musico) | 1490-2 | Պինակոտեկա Ամբրոզինա Միլան (Իտալիա)[11] | Յուղաներկ, փայտ։ 44,7x32 | Լեոնարդո դա Վինչիի հեղինակային իրավունքը հազվադեպ է վիճարկվում, թեեւ կա ենթադրություն, որ դիմանկարի հեղինակը Լեոնարդոն չէ, այլ ՝ Անտոնելո դա Մեսինան։ |
 | «Կզաքիսով տիկինը» (Dama con l’ermellino | 1489-90 | Ազգային թանգարան, Կրակով (Լեհաստան)[12] | Յուղաներկ, փայտ։ 54 × 40 | |
 | «Չքնաղ Ֆերոնիերան» (La belle ferronnière) | 1490-6/1495-7 | Լուվր, Փարիզ (Ֆրանսիա)[13] | Յուղաներկ, փայտ։ 62 × 44 | |
 | «Տիրամայրը Նորածնի և Սուրբ Աննայի հետ» (Sant’Anna, la Vergine e il Bambino con l’agnellino) | 1508-10 | Լուվր, Փարիզ (Ֆրանսիա)[14] | Յուղաներկ, փայտ։ 168 × 112 | |
 | «Մոնա Լիզա» или «Джоконда» (Mona Lisa, La Gioconda,La Joconde) | 1503-1519 | Լուվր, Փարիզ (Ֆրանսիա)[15] | Յուղաներկ, փայտ։ 76,8 × 53 | |
 | «Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ» (San Giovanni Battista) | 1514-6 | Լուվր, Փարիզ (Ֆրանսիա)[16] | Յուղաներկ, փայտ։ 57 × 69 |
Անավարտ նկարներ և էսքիզներ
Այս բաժնում ընդգրկված են միայն ամուր հիմքի վրա (փայտ կամ կտավ) արված նկարներ։
| Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
 | «Մոգերի երկրպագություն» (Adorazione dei Magi) | 1481 | Ուֆֆիցի, Ֆլորենցիա (Իտալիա) | Յուղաներկ, փայտ։ 246 × 243 սմ | Անավարտ է մնացել Լեոնարդոյի 1482 թվականին Միլան մեկնելու պատճառով։ |
 | «Սուրբ Հիերոնիմոս (Լեոնարդո դա Վինչի)» (San Girolamo) | 1480-2 | Վատիկանի պատկերասրահ, Վատիկան | Յուղաներկ, փայտ։ 103 × 75 սմ | Անավարտ է մնացել Լեոնարդոյի 1482 թվականին Միլան մեկնելու պատճառով։ Կտավը կոպիտ կտրված և սղոցված էր երկու մասի, որոնցից ներքինը կարող էր ծառայել որպես սունդուկի կափարիչ։ Կարդինալ Ֆեշը, ըստ ավանդության, նկարի ստորին մասը գտել է կրպակում, որտեղ նա ծառայել է որպես սեղանածածկ։ |
 | «Տիրամայրը նորածնի, Սուրբ Աննայի և Սուրբ Հովհաննես Մկրտչի հետ» (The Burlington House Cartoon) | մոտավորապես 1499—1500, կամ մոտավորապես 1506-8 | Ազգային պատկերասրահ, Լոնդոն (Մեծ Բրիտանիա)[17] | Կավիճ, ածուխ, կտավի վրա ամրացված թուղթ 141,5 × 104.6 | Նախապատրաստական «ստվարաթուղթ» չիրագործված նկարի համար։ Բաղկացած է 8 թերթ թղթից, որոնք հետագայում ամրացվել են կտավի վրա։ |
 | «Աղջկա գլուխը» (La Scapigliata) | մոտավորապես 1508 | Ազգային պատկերասրահ, (Իտալիա) | Յուղաներկ, փայտ։ 24,7 × 21 | Մնացել է անավարտ |
Վիճելի հատկանիշներով նկարներ
Բաժնում ներառված են նկարներ, որոնց հեղինակությունը կասկածի տակ է դրվում մի շարք ճանաչված փորձագետների կողմից, սակայն ճանաչվում է այլ գիտնականների կողմից։
| Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
 | «Ավետում» (Annunciazione) | 1475-8 | Լուվր, Փարիզ (Ֆրանսիա)[18] | Փայտ, տեմպերա։ 16 х 60 | Վերագրվում է Լորենցո դի Կրեդիին կամ Լեոնարդո դա Վինչիին, Լուվրի կայքում երկու ազգանուններն էլ հարցականի տակ են դրված։ Հանդիասնում է Պիստոյայի Տիրամայր դի Պյացցա դել Դուոմոյի զոհասեղանի ծայրային մաս։ Զոհասեղանի մնացած հատվածները վերագրվում են Կրեդիին և Պերուջինոյին։ Ատրիբւտացումը հիմնվում է կանացի գլխի նկարի վրա։ |
 | «Տովիյան և հրեշտակը» | 1470–1480 | Ազգային պատկերասրահ, Լոնդոն[19] | Փայտ, տեմպերա։ 84 х 66 սմ | Նկարի հեղինակը համարվում է «Անդրեա Վերոկկոյի արհեստանոցը»։ Որոշ գիտնականներ ենթադրում են, որ Լեոնարդոյի վրձնին պատկանում է նկարի ինչ-որ դրվագ, հնարավոր է ձուկը կամ շնիկը։ Այդ կտորների վրձնահարվածները արված են ձախլիկ մարդու կողմից։ |
 | «Տիրամայրն իլիկով» (The Buccleuch Madonna) | Հերցոգ Բակլյուի մասնավոր հավաքածու, Ցուցադրվում է Շոտլանդիայի Ազգային պատկերասրահում Էդինբուրգ (Մեծ Բրիտանիա) | Յուղաներկ, փայտ։ 48,9 × 36,8 սմ | Այս նկարն ամբողջությամբ չի համարվում Լեոնարդոյի կողմից կատարված, շատ գիտնականներ վերագրվում են նրա դպրոցին, սակայն՝ վարպետի մասնակցությամբ։ | |
 | «Լանսդաուն Տիրամայր» (The Lansdowne Madonna) | Մասնավոր հավաքածու, Նյու Յորք (ԱՄՆ) | Կտավ (տեղափոխված է փայտից), յուղաներկ | Այս նկարն ամբողջությամբ չի համարվում Լեոնարդոյի կողմից կատարված, շատ գիտնականներ վերագրվում են նրա դպրոցին, սակայն՝ վարպետի մասնակցությամբ։ | |
 | «Սալվատոր մունդի» | մոտավորապես 1499 | Աբու Դաբիի Լուվր, Աբու Դաբի, ԱՄԷ | Յուղաներկ, փայտ։ 66 × 47 | Ժամանակակից կատալոգների մեծ մասում վերագրվում է Ֆրանչեսկո Մելցիին կամ Մարկո դ’Օջոնային։ 2011 թվականից շրջանառվում է որպես Լեոնարդոյի աշխատանք, հեղինակությունը բազմաթիվ գիտնականների կողմից վիճարկվում է։ |
Վերացական ատրիբուտացիայով նկարներ
Թվարկվում են նախկինում զգալի թվով փորձագետների կողմից երկար ժամանակ Լեոնարդո դա Վինչիի վրձնին վերագրվող նկարներ։
| Նոր հեղինակ | Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Լեոնարդո դա Վինչիի դպրոց[20] | _The_Detroit_Adoration_02.png) | «Երկու հրեշտակներով նորածնի երկրպագություն» | մոտավորապես 1473-8 | Դետրոյթի արվեստի ինստիտուտ, Դետրոյթ (ԱՄՆ)[20] | Տեմպերա, փայտ։ 46,9 × 60,3 | Անավարտ նկար (Տիրամոր և Նորածնի անավարտ կերպար)։ Գվել է 1957 թվականին՝ Իտալիայում։ Վարկածներից մեկի համաձայն՝ նկարը սկսել է Վերոկիոն, սակայն հետո աշխատանքը շարունակել են նրա աշակերտները, այդ թվում նաև երիտասարդ Լեոնարդոն։ 1994 թվականին ենթադրություն էր արվել, ըստ որի այն ամբողջությամբ գրվել է Վերոկիոյի կողմից, նույն թվականին ատրիբուտացիան մի կողմ է քաշվել, և նկարը վերագրվել է անանուն աշակերտի։ Այնուհետեւ նկարը վերագրել են Ամբրոջո դի Պրեդիսին և դարաշրջանի այլ վարպետների։ |
| Լորենցո Դի Կրեդի |  | «Տիրամայր Դրեյֆուսա» (Madonna Dreyfus; Madonna della melagrana) | 1475-80 | Ազգային պատկերասրահ, Վաշինգտոն (ԱՄՆ)[21] | Յուղաներկ, փայտ։ 16.5 х 13.4 | Վերագրվում է Լեոնարդո դա Վինչիի (այդ դեպքում տարեթիվը դիտարկվում է մոտավորապես 1469) կամ Լորենցո Դի Կրեդիի վրձնին (ինչպես և նշված է թանգարանի կայքում)։ |
| Լեոնարդո դա Վինչիի դպրոց[22] | .jpg) | «Բաքոս» | մոտավորապես 1510—1515 | Լուվր, Փարիզ (Ֆրանսիա)[22] | 177 × 115 |
Չճանաչված ատրիբուտացիայով նկարներ
Այն, որ այդ նկարները պատկանում են Լեոնարդոյի վրձնին, որպես կանոն, ենթադրում են միայն նրանց տերերը։
- Այզելոուրյան Մոնա Լիզա
Ֆրեսկոներ
| Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
 | «Խորհրդավոր ընթրիք» (Ultima Cena) | 1494-8 | Սանտա Մարիա դելլե Գրացիե, Միլան (Իտալիա) | 460 x 880 | Պահպանությունը վատն է։ |
 | Միլանսկի դուքսի երեխաների հետ դիմանկարները (Ritratti dei duchi di Milano con i figli) | 1497 | Նախկին Սանտա Մարիա դելլե Գրացիե վանքի սեղանատուն Միլան (Իտալիա) | տեմպերա և յուղաներկ, 90 սմ լայնություն |  Հիշատակվում է Վազարիի մոտ և այլ աղբյուրներում։ Լեոնարդո դա Վինչիի վրձնի ատրիբուտացիան հաստատվել է նորագույն հետազոտություններով։ Պահպանությունը վատն է, այդ թվում՝ 1943 թվականի ռմբակոծության պատճառով։ Սֆորցա ընտանիքի անդամների կերպարները նկարիչները նկարել են որպես Դոնատո Մոնտորֆանոյի վրձնի «Խաչելիություն» ավելի մեծ որմնանկարի մաս։ |
 | Սոֆորցա ամրոցի Փայտե սրահի աստաղի գրություն (Intrecci vegetali con frutti e monocromi di radici e rocce, Sala delle Asse) | 1498 | Սֆորցա ամրոց, Միլան (Իտալիս) | Տեմպերա սվաղի վրա | Հիշատակվում է գրավոր աղբյուրներում։ Տեղամասերը հայտնաբերվել են 19-րդ դարի վերջին, հաջորդ հարյուրամյակի ընթացքում կատարվել է վերականգնում։ |
Գրաֆիկա
Օրենսգրքեր
Բաժինը թվարկում է Լեոնարդո դա Վինչիի ամենահայտնի ձեռագրերը[23][24]։
| Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
 | Արունդելի օրենսգիրք (Codex Arundel) | 1478-1518 | Բրիտանական գրադարան, Լոնդոն[25], (Մեծ Բրիտանիա) British Library, Arundel, 263 | 283 էջ | |
 | Անտլանտյան օրենսգիրք (Codex Atlanticus) | 1478-1518 | Ամբրոզյան գրադարան, Միլան (Իտալիա) | 1 119 էջ | |
 | Վինձորյան օրենսգիրք | 1478-1518 | Վինձոր ամրոց (Մեծ Բրիտանիա) | 600 էջ | |
 | Տրիվուլցինյան օրենսգիրք (Codex Trivulzianus) | 1478-1490 | Սֆորցա ամրոց, Միլան (Իտալիա) | 55 էջ | |
 | Էշբերնհեմի օրենսգիրք (Codex Ashburnham) | 1489-1492 | Ֆրանսիայի ինստիտուտ, Փարիզ (Ֆրանսիա) | 44 էջ | |
| Ֆրանսիայի ինստիտուտի օրենսգիրք | 1492-1516 | Ֆրանսիայի ինստիտուտ, Փարիզ (Ֆրանսիա) | 964 էջ | ||
 | Ֆորսթերի օրենսգիրք (Codex Forster) | 1493-1505 | Վիկտորիայի և Ալբերտի թանգարան, Լոնդոն (Մեծ Բրիտանիա) | 300 էջ | |
 | Մադրիդյան օրենսգիրք (Codex Madrid) | 1503-1505 | Ազգային պատկերասրահ, Մադրիդ (Իսպանիա) | 349 էջ | |
 | Լեստերյան օրենսգիրք (Codex Leicester) | 1504-1506 | Բիլ Գեյթսի մասնավոր հավաքածու | 36 էջ | |
 | Թռչունների թռիչքի օրենսգիրք (Codice sul volo degli uccelli) | 1505 | Թագավորական գրադարան, Թուրին (Իտալիա) | 17 էջ | |
 | Շախմատ խաղի մասին (De Ludo Schacorum) | մոտավորապես 1500 | Պալացցո Կորոնինի, Գորիցիա, Իտալիա | Իտալացի վանական-մաթեմատիկոս Լուկա Պաչոլիի գիրք։ |
Գրական ստեղծագործություններ
| Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
| Տրակտատ գեղանկարչության մասին, Ուրբինյան օրենսգիրք (Codex Urbinas, Trattato della pittura) | Վատիկանի գրադարան (Codex Urbinas Latinus 1270)[26] | Լեոնարդո դա Վինչիի բնօրինակ ձեռագիրը գոյություն չունի։ Գրառումների ժողովածու, որը 1651 թվականին որպես լիարժեք գրական ստեղծագործություն ստեղծվել է նկարչի աշակերտ Ֆրանչեսկո Մելցիի կողմից։ |
Նկարներ
Լեոնարդո դա Վինչիի բոլոր նկարները հնարավոր չէ թվարկել, ուստի բաժինը ներառում է նրա հատկապես հայտնի աշխատանքները այս տեխնիկայի մեջ (ներառյալ հակասական ատրիբուտացիայով նկարները)։
| Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
 | «Վիտրուվյան մարդ» (Homo vitruvianus) | 1490 | Ակադեմիայի պատկերասրահ Վենետիկ (Իտալիա) | Թուղթ, փետուր, թանաք, ջրաներկ։ 34,3 × 24,5 | |
 | «Թուրինյան ինքնադիմանկար» | 1512-ից հետո | Թուրինի թագավորական պալատ, Թուրին (Իտալիա) | Թուղթ, սանգինա 33,3 × 21,6 | Նկարչությունը Լեոնարդո դա Վինչիին վերագրվել է XIX դարում։ Սակայն թե հեղինակությունն ու թե նույնականացումը որպես ինքնադիմանկար հարցականի տակ են դրվում բավականին մեծ թվով գիտնականներ։ |
 | «Կանացի կիսադեմքի դիմանկար», կամ «Չքնաղ արքայադուստր» (La bella principessa) | մոտավորապես 1495? | Մասնավոր հավաքածու, Կանադա (?) | Մագաղաթ, թանաք, գունավոր կավիճ 33 × 22 | Աշխատանքն առաջին անգամ ի հայտ է եկել 1998 թվականին որպես XIX դարի գերմանական նկարչի աշխատանք։ Դա Վինչիի վրձնին է վերագրվում 2000-ական թվականների վերջին, սակայն շատ գիտնականների կողմից այդ փաստը դրվում է կասկածի տակ։ |
Կորցրած ստեղծագործություններ
Թվարկված են Լեոնարդո դա Վինչիի գրավոր աղբյուրներից հայտնի ամենատարբեր տեխնիկաներով աշխատանքները։
| Պատկեր | Անվանում | Տարեթիվ | Թանգարան | Տվյալներ | Ծանոթագրություն |
|---|---|---|---|---|---|
| «Մեդուզա» | Փայտ, յուղաներկ կամ տեմպերա(?) | Հայտնի է Վազարիի նկարագրությամբ։ Լեոնարդոյի առաջին աշխատանքներից մեկը։ Այն վրձնել է փայտե վահանի վրա։ | |||
 (Ռուբենսի նկար) | «Անգիարիի ճակատամարտը» | 1503-6 | Ֆրեսկա | Գտնվել է Մեծ խորհրդի (հինգ հարյուրերորդ սրահի) դահլիճի պատի վրա՝ Պալացցո Վեկկիո (Ֆլորենցիա)։ Նկարչի փորձերի պատճառով անմիջապես սկսել է քանդվել ու փչանալ, անավարտ է մնացել ։ 1555-1572 թվականներին դահլիճի վերակառուցման ժամանակ Լեոնարդոյի ստեղծագործությունը կորել է. նրա տեղը զբաղեցրել է Վազարիի «Մարչիանոյի ճակատամարտ» որմնանկարը։ | |
 (Լեոնարդո դա Վինչիի նախապատրաստական նկարը) | «Իլիկով Տիրամայրը» (Madonna dei Fusi, Madonna dell’Aspo) | մոտ. 1501 | Այս նկարի երկու տարբերակները (տես վերևում) հավակնում են լինել բնօրինակ, սակայն երկուսի մակարդակը խոսում է այն մասին, որ այդ ամենը, ըստ երևույթին, պատճեններ են։ | ||
 (Ֆրանչեսկո Մելցիի պատճենը) | «Լեդան և կարապը» | մոտավորապես 1508 (?) | Պահպանվել են Լեոնարդոյի մի քանի նկարներ, ինչպես նաև աշակերտների բազմաթիվ կրկնօրինակներ։ | ||
 (Մարկո Դ՚Օջոնոյի տարբերակը) | «Սուրբ Նորածինների համբույրը» | Պահպանվել են նախապատրաստական նկարներ և աշակերտների ու հետևորդների յուղաներկով բազմաթիվ կրկնօրինակներ։ | |||
 (Լեոնարդո դա Վինչիի նախապատրաստական նկար) | Ֆրանչեսկո Սֆորցի հեծյալ հուշարձանը | Արձան | Լեոնարդոյի կենդանության օրոք գոյություն է ունեցել միայն կավե մոդելի տեսքով, որը ֆրանսիացիների կողմից ոչնչացվել է 1499 թվականին։ |
Արտաքին հղումներ
- Ըստ տարիների. 2010-2019 թվականներին Լեոնարդո դա Վինչիի անհայտ աշխատանքների գտածոներ։