Կենգուրուի դատ
Կենգուրուի դատ (անգլ.՝ kangaroo court), անգլերեն արտահայտություն, որը նշանակում է անօրինական, անարդար դատավարություն, ինքնադատաստան, դատարանի բեմադրում, արդարադատության ծաղրերգություն։ Այս արտահայտությունը հաճախ կիրառվում է դատարանի նկատմամբ, որը, ձևականորեն պահպանելով ընթացակարգը, արագ և նախապես պատրաստված դատավճիռ է կայացնում։
Պատմություն
Պատմականորեն տերմինը ծագել է Կալիֆոռնիայում (ԱՄՆ) «ոսկե տենդի» ժամանակ և առաջին անգամ թվագրվել է 1853 թվականին[1]։ Ըստ երևույթին` դա նշանակում էր, որ դատական ընթացակարգը շատ արագ է ընթանում՝ ցատկելով կենգուրուի նման[2]։
Կիրառություն
«Կենգուրուի դատի» օրինակներ կան շատ երկրներում։ Օրինակ` Իրաքում 1958 թվականին՝ գնդապետ Աբդուլ-Քերիմ Քասեմի օրոք, դատավարությունը սովորաբար տևում էր 15 րոպե և վերջանում մահվան դատավճռով[3]։
«Կենգուրուի դատը» բնութագրում է նաև[4] Ռասելի միջազգային տրիբունալը՝ Վիետնամում կատարված պատերազմական հանցագործությունների քննության համար[5]։
Ռուսաստանում համանման արտահայտություն է «Շեմյակի դատարանը», իսկ 21-րդ դարում՝ «Բասմանի արդարությունը»։ Նման դատարանի օրինակ կարող է ծառայել նաև 1936-1938 թվականներին ԽՍՀՄ-ում տարածված, այսպես կոչված, «Եռյակի» պրակտիկան, որի դեպքում որոշումները հաճախ ընդունվում էին հեռակա կարգով՝ փաստաթղթերի նվազագույն քանակով կամ առանց փաստաթղթերի, ցուցակների։
Արվեստում
Հորինված տիեզերքում Աստղային ուղին կարդասիական քաղաքակրթության դատական համակարգը կառուցված է «Կենգուրուի դատի» վրա. բոլոր դատավճիռները հայտնի են նախապես, իսկ դատարանը միայն դրա կայացման ձևն է։
Միացյալ Նահանգների Ջորջիա նահանգի իրական դատական նիստի (Ռիկի և Մորտիի կատարմամբ՝ բառ առ բառ) մուլտիկացված Էկրանավորման մեջ Ռիկը, որին մեղադրում են բանտապահի սպանության մեջ, հայտարարում է, որ «Կենգուրիի դատն» է ընթանում, ինչին դատավոր Մորտին ծաղրում է. «Կենգուրիի դատ․․․ մենք Ավստալիայում չենք»
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- Э. Бланкенбург, Х. Шепел. «Мобилизация Европейского Суда». Пер. с англ. И. А. Мейер под науч. ред. Л. В. Бойцовой.//Европейские правовые культуры. № 1 (1). Москва: Юрист, 2002 год. — Стр. 113—150