Ուլոֆ Պալմե

Oլոֆ Պալմեն ծնվել է բարձրագույն դասի պահպանողական լյութերական ընտանիքում։

1945-1947 թվականներին ծառայել է Շվեդիայի բանակում։ Կրթությամբ՝ իրավաբան և տնտեսագետ, ուսանել է Շվեդիայում և ԱՄՆ-ում։ ՇՍԴԿ անդամ 1949 թվականից։ Ակտիվորեն մասնակցել է շվեդական երիտասարդական շարժմանը։ 1953 թվականին դարձել է վարչապետ Թագե Էրլանդերին կից քարտուղար։ 1958 թվականին ընտրվում է ռիքսդագ։ 1960-ական թվականներին զբաղեցրել է մի շարք կառավարական պաշտոններ՝ նախարար առանց պորտֆելի (1963-65), տրանսպորտի նախարար (1965-67), կրթության և մշակույթի նախարար (1967-69)։ 1969 թվականին ընտրվել է ՇՍԴԿ նախագահ։

1969-76 և 1982-86 թվականներին վարչապետ (կառավարությունը գլխավորում էին աջ կենտրոնամետ առաջնորդները՝ Տուրբյորն Ֆելդինը 1976-78 և 1979-82 թվականներին և Ուլոֆ Ուլստենը 1978-79 թվականներին)։ Սոցինտերնի նշանավոր գործիչ, որի փոխնախագահը 1976-86 թվականներին էր։ Սոցինտերնում Պալմեն գլխավորել է Աֆրիկայի հարավի կոմիտեն (1975-82)։ 1980 թվականին հիմնադրել է զինաթափման և անվտանգության անկախ հանձնաժողով (Պալմեի հանձնաժողով)։ Դելիական վեցյակի անդամներից մեկը։

Միջազգային ասպարեզում Պալմեն հայտնի էր մի շարք պատճառներով.

• 1960-ական թվականներին և 1970-ական թվականներին Ուլոֆ Պալմեն խիստ քննադատել Է ԱՄՆ-ի մասնակցությունը Վիետնամական պատերազմին. մասնակցել է Ստոկհոլմի բողոքի ցույցին այդ պատերազմի դեմ Հյուսիսային Վիետնամի դեսպանի հետ միասին։
• 1968 թվականին դեմ է արտահայտվել Վարշավայի պայմանագրի զորքերը Չեխոսլովակիա մտցնելուն, իսկ 1979 թվականին քննադատել է խորհրդային զորքերի մուտքը Աֆղանստան։
• Չնայած Խորհրդային Միության հետ բարեկամական հարաբերություններին, Արևելյան Եվրոպայում քննադատել է կոմունիստական վարչակարգերը։
• Նա հանդես է եկել միջուկային զենքի տարածման դեմ, աշխատել է Սկանդինավիայում ՆԱՏՕ-ից Նորվեգիայի և Դանիայի դուրս գալու հետ կապված առանց միջուկային գոտի ստեղծելու ուղղությամբ։
• Կտրուկ քննադատել է Ֆրանցիսկո Ֆրանկոյի ռեժիմը՝ իսպանացի բռնապետին և նրա ձեռքի տակ եղած «արյունոտ մարդասպաններ» անվանելով։
• ՀԱՀ-ում քննադատել է ապարտեիդի ռեժիմը և պահանջել խիստ տնտեսական պատժամիջոցներ սահմանել։
• Նա քաղաքական և ֆինանսական աջակցություն է ցուցաբերել Պաղեստինի ազատագրման կազմակերպությանը։
• 1975 թվականի հունիսին Ուլոֆ Պալմեն այցելել է Կուբա և  հանդիպել Ֆիդել Կաստրոյի հետ, որին նա գովել է 1959 թվականին Բատիստայի ռեժիմը տապալելու համար։
• 1984 թվականի մայիսին Դելիական վեցյակի մասնակիցը՝ վեց պետությունների ղեկավարների՝ միջուկային տերություններին կոչ անելով հրաժարվել միջուկային զենքի փորձարկումներից, նվազեցնել դրա արտադրության մակարդակը և կրճատել կուտակված զինանոցները, կանխել ջերմամիջուկային պատերազմը և տիեզերքում սպառազինությունների մրցավազքը։
• 1984 թվականի հունիսին Պալմեն պաշտոնական այցով ժամանել Է Արևելյան Գերմանիա, որտեղ հանդիպում է ունեցել Էրիխ Հոնեկերի հետ։
• Նա խիստ քննադատության է ենթարկել գեներալ Աուգուստո Պինոչետի ռեժիմը Չիլիում։

1986 թվականի փետրվարի 28-ին Ուլոֆ Պալմեն սպանվել է Ստոկհոլմի կենտրոնական փողոցում՝ Սվեավեգեն (Sveavägen)։ Այդ օրը նա իր կնոջ՝ Լիսբեթի հետ ուշ երեկոյան վերադառնում էր Գրանդ կինոթատրոնից, որը գտնվում է Սվեավեգեն փողոցի 45-րդ տանը։ Նրանց հետ թիկնապահներ չեն եղել, քանի որ Պալմեն սիրում էր քաղաքում քայլել առանց նրանց։ Երբ ամուսինները մոտեցել են Թունելգատան փողոցի խաչմերուկին, նրանց է մոտեցել մի բարձրահասակ տղամարդ, ով երկու անգամ կրակել է ատրճանակից։ Մեկ անգամ Պալմեի մեջքին, երկրորդը՝ նրա կնոջ վրա։ Պալմեն մահացել է ակնթարթորեն^{[14][Ն 1]}:

Հիմնական կասկածյալը Քրիստեր Պետերսոնն էր (1947-2004), որին, ի վերջո, 1989 թվականին դատապարտել են ցմահ ազատազրկման, սակայն ավելի ուշ ազատ են արձակել։ Նրա մեղքն այդպես էլ ապացուցել չի հաջողվել, չնայած Պետերսոնը բազմիցս մեկ հաստատել, մեկ հերքել է իր մեղքը։

2020 թվականի հունիսի 10-ին Շվեդիայի դատախազությունը հայտարարել էր, որ Ուլոֆ Պալմեի մարդասպանը հայտնի է՝ Scandia ապահովագրական ընկերության նախկին աշխատակից Սթիգ Էնգսթրոմը, որը հայտնի է նաև Սկանդիա-Մեն անունով^[15][16]։ Սպանության պատճառը վարչապետի ձախ սոցիալիստական հայացքներն են եղել։ Էնգստրոմը ինքնասպան է եղել 2000 թվականին։ Այսպիսով, Ուլոֆ Պալմեի սպանության գործը փակվել է։

• Ուլոֆ Պալմեն սպանվել է ԽՍՀՄ ծրագրված պաշտոնական այցից երեք օր առաջ։
• Պալմեն խոչընդոտել է շվեդական սպառազինության և ռազմական տեխնիկայի արտահանումը արտասահման, մասնավորապես, այնպիսի խոշոր ռազմարդյունաբերական ընկերությունների, ինչպիսիք են Nobel Industrier-ը, FFV-ն, Bofors-ը, Ericsson-ը և այլն^[17]։
• Ռաջանի Փալմ Դաթ՝ Ուլոֆ Պալմեի հորեղբայրը^[18]։

• Ուլոֆ Պալմեն հիշատակվում է Սթիգ Լարսոնի «Վիշապի դաջվածքով աղջիկը» գրքում, Անդերս դե լա Մոտայի «Խաղ» եռերգության մեջ, ինչպես նաև Յ. Նեսբեի «Կրասնոշեյկա» գրքում։

• Մոսկվայի Արևմտյան վարչական շրջանում կա Ուլոֆ Պալմեի փողոց։ Անկյունում նրա հետ գտնվում է Շվեդիայի դեսպանատունը։
• 1987 թվականին ԽՍՀՄ Կենտրոնական հեռուստատեսությունում բեմադրվել է Ինչու սպանեցին Ուլոֆ Պալմեին հեռուստաֆիլմը (ռեժ.՝ Մարգարիտա Տյուպկինա, Գեորգի Զուբկովի և Անդրեյ Կրասիլնիկովի սցենարը՝ Վյաչեսլավ Տիխոնովի, Օլեգ Եֆրեմովի, Եվգենիա Ուրալովայի, Վլադիմիր Պորտնովի, Իոն Ունգուրյանի մասնակցությամբ։
• 1987 թվականին սահմանվել է Ուլոֆ Պալմեի մրցանակ իրավապաշտպան գործունեության համար։ Ուլոֆ Պալմեն գրել է «Շվեդական մոդել» գիրքը։

• Статья-биография «Кто убил премьера» на newsru.com(ռուս.).
• Речи Улофа Пальме(անգլ.),(գերմ.).
• Дирк Польманн, немецкий документалист, об убийстве Улофа Пальме Перевод фрагмента речи (Дирка Польманна). Дрезден, апрель 2019 года (Голос Германии)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ուլոֆ Պալմե» հոդվածին։