Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա
Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա (ՉԳԱ, չինարեն ավանդ. 中國科學院, հեշտ. 中国科学院 , պինին: Zhōngguó Kēxuéyuàn, կարճ՝ չինարեն հեշտ. 中科院 , պինին: Zhōngkēyuàn), նաև՝ ՉԺՀ գիտությունների ակադեմիա, բարձրագույն գիտական կազմակերպություն Չինաստանում, բնական գիտությունների բնագավառում հիմնարար հետազոտությունների առաջատար կենտրոնը երկրում։ Երկու ակադեմիաներից մեկը, որը պնդում է իր ծագումը Ակադեմիա Սինիկայից (անգլ.՝ Academia Sinica), հիմնադրվել է 1928 թվականին Շանհայում, երկրորդը` պահպանելով Ակադեմիա Սինիկա անունը, գտնվում է Թայվանում։
.jpg) | |
| Տեսակ | գիտությունների ակադեմիա, ազատ հասանելիության հրատարակություն, public institution directly owned by State Council? և ակադեմիական ինստիտուտ |
| Միջազգային անվանում | անգլ.՝ Chinese Academy of Sciences |
| Հիմնադրված է | նոյեմբերի 1, 1949 |
| Ակադեմիկոսներ | 780 (2019)[1] |
| Անդամակցություն | ORCID[2], Համացանցի կոնսորցիում[3], Տիեզերական հետազոտությունների հանձնաժողով[4], Biodiversity Heritage Library[5], InterAcademy Partnership[6], Ասիայի գիտությունների ակադեմիաների և միությունների ասոցիացիա[7] և Գիտությունների ակադեմիաների միջազգային ասոցիացիան |
| Երկիր |  Չինաստան[8] |
| Հասցե | 100864, Չինաստան, Պեկին, Սիչեն շրջան, Սանլիհե 52 |
| Կայք | cas.ac.cn(չին.), english.cas.cn(անգլ.) և cas.cn |
  Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա, Չինաստան | |
 Chinese Academy of Sciences Վիքիպահեստում | |
Ընդհանուր տեղեկություններ
Չինաստանի գիտությունների ակադեմիան ստեղծվել է 1949 թվականի նոյեմբերի 1-ին Պեկինում։ Ստեղծման պահին Ակադեմիան ներառում էր 16 գիտահետազոտական ինստիտուտ և 6 լաբորատորիա, հետազոտական անձնակազմը բաղկացած էր 224 հոգուց։
1962 թվականին Ակադեմիայի գիտնականների թիվը հասել է 8000-ի, իսկ 1967 թվականին ակադեմիան ընդգրկում էր 10000 գիտնական։
1977 թվականի մայիսին ՉԳԱ փիլիսոփայության և հասարակական գիտությունների բաժանմունքի հիման վրա ստեղծվել է ՉԺՀ Հասարակական Գիտությունների Ակադեմիան (ՉԺՀ ՀԳԱ, ՉԳԱ)։
1980-ականների կեսերից Գիտությունների ակադեմիայի շրջանակներում ստեղծվել են նաև մեծ թվով առևտրային կառույցներ, օրինակ՝ «Lenovo» համակարգչային ընկերությունը։
1999 թվականի փետրվարի 2-ին, Չինաստանի գիտությունների ակադեմիայի 50-ամյակի կապակցությամբ, ի պատիվ նրա, աստերոիդը, որը հայտնաբերվել է Չինաստանի Հեբեյ նահանգի Քսիլոնգ դիտակայանում 1996 թվականի մարտի 11-ին, որպես Պեկինի Շմիդտ-ԼԿՍ աստերոիդների ծրագրի մի մաս, անվանվել է 7800 Zhongkeyuan (անունը Չինաստանի գիտությունների ակադեմիայի կրճատ անվանումն է, որը գրված է փինյինով)[9][10]։
Ակադեմիան իրականացնում է էկոլոգիական համակարգերի և շրջակա միջավայրի մոնիտորինգ և հետազոտություն։ Նրան կից ստեղծվել է 13 բուսաբանական այգի և 26 հերբարիում։ Բնապահպանական ուսումնասիրությունները եղել են ակադեմիայի աշխատանքի ավանդաբար ուժեղ ոլորտներից մեկը։
Ակադեմիայի վերջին ձեռքբերումները ներառում են մի շարք առաջընթացներ քվանտային հաղորդակցության և հաշվարկման ոլորտում, նոր առաջընթացներ գերհաղորդականության առաջացող խնդիրների ուսումնասիրության մեջ, ցողունային բջիջների հետազոտության հիմնական առաջընթացները և հետախուզության զարգացումը կարգավորող հիմնական գործոնի հայտնաբերումը։
Ըստ 2021 թվականի Ակադեմիայի պաշտոնական կայքի՝ ավելի քան 67900 մարդ ունի հետազոտական գործունեություն, այդ թվում՝ մոտ 56000 պրոֆեսիոնալ հետազոտողներ և գիտնականներ։ Նրանցից շուրջ 22800-ը պրոֆեսորներ կամ դոցենտներ են։ Ակադեմիայի գիտնականներն իրականացնում են Չինաստանի հիմնարար գիտությունների հիմնական նախագծերի շուրջ 30 տոկոսը[11]։
Միջազգային համագործակցություն և ծրագրեր
Ակադեմիան մեծ նշանակություն է տալիս միջազգային համագործակցությանը և այն դիտում է որպես հաջողության բաղադրատոմս և արդյունավետ միջոց գիտության առաջընթացի և համընդհանուր խնդիրների լուծման համար։ Ակադեմիան լայնածավալ և բազմազան համագործակցություններ և գործընկերություններ ունի աշխարհի տարբեր երկրների գիտնականների հետ։ Օրինակ, Ակադեմիան համագործակցում է գերմանական Մաքս Պլանկի գիտական հետազոտությունների միության (MPG) հետ աստղագիտության, կենսաբժշկական գիտության և նյութագիտության ոլորտներում։ Բացի այդ, Ակադեմիան և ֆրանսիական Պաստերի ինստիտուտը համատեղ հիմնադրել են Պաստերի ինստիտուտի մասնաճյուղը Շանհայում։ Ակադեմիայի գիտնականները նաև սկսել են միջազգային գիտական ծրագրեր, ինչպիսին է ինչպիսին է Շրջակա միջավայրի երրորդ բևեռը։ Բացի այդ, Ակադեմիայի հետազոտողները ակտիվ մասնակցություն են ունեցել համաշխարհային գիտական ծրագրերում, ինչպիսիք են «Մարդու գենոմ» նախագիծը և Միջազգային ջերմամիջուկային փորձարարական ռեակտորի ստեղծումը։ Ակադեմիան մասնակցում է նաև կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ միջազգային տարբեր ծրագրերի։
Չինաստանի գիտությունների ակադեմիան հայտնի է նաև երիտասարդ գիտնականներին աջակցելու իր քաղաքականությամբ։ Այն նրանց տրամադրում է կրթաթոշակներ, որոնք, ի թիվս այլ բաների, վերաբերում են նաև այլ երկրների գիտնականներին։ Այս կրթաթոշակների միջոցով Ակադեմիան ներգրավել է ավելի քան 1000 օտարերկրյա գիտնականների՝ իր ինստիտուտներում հետազոտություններ իրականացնելու համար։ Չինաստանի գիտությունների ակադեմիայում հետազոտությունների միջազգայնացման խթանումը այս կազմակերպության քաղաքականության մի մասն է։
Գիտությունների ակադեմիան նույնպես մեծ նշանակություն է տալիս զարգացող երկրներում գիտատեխնիկական առաջընթացի զարգացմանը։ 2004 թվականին ներդրված հատուկ կրթաթոշակների միջոցով Ակադեմիան տարեկան հրավիրում է մոտ 50 գիտնականների զարգացող երկրներից և նրանց հնարավորություն է տալիս հետազոտություններ անցկացնել Չինաստանի Գիտությունների ակադեմիայի ինստիտուտներում։ Նախատեսվում է մեկնարկել զարգացող աշխարհի գիտնականների ասպիրանտական ծրագիր՝ տարեկան առնվազն 150 ուսանողով։
Կառուցվածք
Ակադեմիան իր մեջ ներառում է հինգ բաժին.
- Մաթեմատիկական գիտությունների բաժին
- Ֆիզիկական գիտությունների բաժին
- Քիմիական գիտությունների բաժին
- Երկրաբանական գիտությունների բաժին
- Տեխնիկական գիտությունների բաժին
Այժմ Չինաստանի գիտությունների ակադեմիան ներառում է 104 գիտահետազոտական ինստիտուտ, 12 մասնաճյուղային ակադեմիա և երեք համալսարան։
Մասնաճյուղերը
Ակադեմիայի մասնաճյուղերը գտնվում են հետևյալ քաղաքներում՝ Պեկին, Շենյան, Չանչուն, Շանհայ, Նանկին, Հեյֆեյ, Ուհան, Գուանչժոու, Չենդու, Նինբո, Կունմին, Սիան, Լանժոու և Սինծիան ինքնավար մարզում։
Ինստիտուտներ
Պեկինի մասնաճյուղ
- Ավտոմատացման ինստիտուտ
- Ազգային աստղագիտական աստղադիտարան
- Կենսաֆիզիկայի ինստիտուտ
- Պեկինի գենոմի ինստիտուտ
- Համակարգչային տեխնոլոգիաների ինստիտուտ
- Մեխանիկայի ինստիտուտ
- Նանոգիտության և տեխնոլոգիաների ազգային կենտրոն
- Ողնաշարավոր կենդանիների հնէաբանության և հնէամարդաբանության ինստիտուտ
- Քաղաքականության և կառավարման ինստիտուտ
- Ծրագրային ապահովման ինստիտուտ
- Հոգեբանության ինստիտուտ
- Ֆիզիկայի ինստիտուտ
- Տեսական ֆիզիկայի ինստիտուտ
- Բարձր էներգիայի ֆիզիկայի ինստիտուտ
Գուանչժոուի մասնաճյուղ
- Հարավային Չինաստանի բուսաբանական այգի
Չանչունի մասնաճյուղ
- Չանչունի օպտիկայի, ճշգրիտ մեխանիկայի և ֆիզիկայի ինստիտուտ
- Չանչունի կիրառական քիմիայի ինստիտուտ
- Աշխարհագրության և ագրոէկոլոգիայի հյուսիսարևելյան ինստիտուտ
- Չանչունի աստղադիտարան
Լանժոուի մասնաճյուղ
- Ժամանակակից ֆիզիկայի ինստիտուտ
- Ցինհայի աղի լճերի ինստիտուտ
- Լանժոուի երկրաբանության ինստիտուտ
- Լանժոուի ազգային գիտական գրադարան
Հեյֆեյի մասնաճյուղ
- Հեյֆեյի բնական գիտությունների ինստիտուտ
- Չինաստանի գիտատեխնիկական համալսարան
Կունմինի մասնաճյուղ
- Կունմինի բուսաբանական ինստիտուտ
- Կունմինի կենդանաբանական ինստիտուտ
- Երկրաքիմիայի ինստիտուտ
- Յունանի աստղագիտական աստղադիտարան
Ուհանի մասնաճյուղ
- Ուհանի ֆիզիկայի և մաթեմատիկայի ինստիտուտ
- Ուհանի բուսաբանական այգի
- Հիդրոկենսաբանության ինստիտուտ
- Վիրուսաբանության ինստիտուտ
- Գեոդեզիայի և երկրաֆիզիկայի ինստիտուտ
Շանհայի մասնաճյուղ
- Շանհայի օրգանական քիմիայի ինստիտուտ
- Շանհայի տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ինստիտուտ
- Շանհայի տեխնիկական ֆիզիկայի ինստիտուտ
- Շանհայի օպտիկայի և ճշգրիտ մեխանիկայի ինստիտուտ
- Շանհայի Պաստերի ինստիտուտ
- Շանհայի կենսաբանական գիտությունների ինստիտուտ
- Շանհայի կերամիկայի ինստիտուտ
- Շանհայի կիրառական ֆիզիկայի ինստիտուտ
Շենյանի մասնաճյուղ
- Մետաղների ուսումնասիրման ինստիտուտ
- Շենյանի ավտոմատացման ինստիտուտ
- Շենյանի Կիրառական էկոլոգիայի ինստիտուտ
- Շենյանի Համակարգչային տեխնոլոգիաների ինստիտուտ
- Ցինդաոյի օվկիանոսագիտության ինստիտուտ
- Ցինդաոյի կենսաէներգիայի և կենսագործընթացների տեխնոլոգիայի ինստիտուտ
- Յանտայի ափամերձ գոտու հետազոտական ինստիտուտ
Նախագահներ
- Գուո Մորուո (郭沫若, հոկտեմբեր 1949 — հունիս 1978)
- Ֆան Ի (方毅, հուլիս 1979 — մայիս 1981)
- Լու Ցզյասի (卢嘉锡, մայիս 1981 — հունվար 1987)
- Չժոու Գուանչժաո (周光召, հունվար 1987 — հուլիս 1997)
- Լու Յոնսյան (路甬祥, հուլիս 1997 — մարտ 2011)
- Բայի Չունլի (白春礼, մարտ 2011 — դեկտեմբեր 2020)
- Հոու Ցզյանգուո (侯建国, 2020-ի դեկտեմբերից)
Չինաստանի գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Չեն Ցզինժուն (1980)
- Սյու Սինչու (1993)
- Չժեննին Յանգ (2017)
- Էնդրյու Յաո (2017)
Հետազոտական գործունեություն
2010 թվականի օգոստոսին «Սինհուա» հրատարակչությունը հրատարակել է «ՉԺՀ-ի Գիտությունների ակադեմիայի տարեգիրքը» (չինարեն՝ 中国科学院统计年鉴（2010）, ISBN：978-7-03-028950-6) Չինաստանում, ինչպես նաև ՉԺՀ-ում 2010 թվականի գիտության մասին զեկույց (չինարեն՝ 2010科学发展报告, ISBN：9787030268266) (13-րդ անգամ)։
ՉԺՀ գիտությունների ակադեմիան զբաղեցրել է 12-րդ տեղը աշխարհում այն հետազոտական կազմակերպությունների ցանկում, որոնց աշխատակիցների աշխատանքը հրապարակվել է Nature ամսագրում 2012 թվականին։
Չինաստանի գիտությունների ակադեմիան հրատարակում է 267 գիտական ամսագիր։ Իր գոյության ողջ ընթացքում Ակադեմիան հրապարակել է ավելի քան 8 հազար հետազոտություն։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- պաշտոնական կայքԱրխիվացված 2004-03-25 Wayback Machine(չին.)
- պաշտոնական կայք(անգլ.)
- ՉԳԱ-ի նախագահներ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չինաստանի գիտությունների ակադեմիա» հոդվածին։ |