Ռաջիվ Գանդիի սպանություն

Ռաջիվ Գանդին սպանվել է 1991 թվականի մայիսի 21-ին՝ նախընտրական արշավի ժամանակ, «Թամիլ Իլամի ազատագրման վագրեր» ահաբեկչական կազմակերպության անդամ մահապարտի իրականացրած ահաբեկչական գործողության հետևանքով, Շրիպերումբուդուր քաղաքի մոտակայքում, Թամիլ Նադու նահանգի Մադրաս քաղաքից ոչ հեռու։

Գանդին նախընտրական շրջայց է կատարել երկրում՝ Մադրասի վարչական կենտրոնի մոտ գտնվող փոքրիկ քաղաքում։

(1996 թվականից՝ Չեննաի) Մի կին պարզում է ծաղկաշղթայից պատրաստված ավանդական զամբյուղը։ Այն պահին, երբ աղջիկը ավանդական ողջույնի արարողության ժամանակ խոնարհվել է վարչապետի առջև, հզոր պայթյուն է տեղի ունեցել։ Ահաբեկչության հետևանքով տեղում զոհվել է 15 մարդ, այդ թվում՝ վարչապետը։ Պայթուցիկը մահապարտի մոտ ամրացված է եղել գոտուն։

Գանդի ընտանեկան զույգը միշտ համարվել է ԽԱՊԿ կենտկոմի բարձրագույն ղեկավարության հուսալի գործընկեր։ Երկրի ղեկավարության պաշտոնական ցավակցություններից բացի, մայիսի 22-ին այրի Սոնիա Գանդիին հեռագիր է հասել Դելի Միխայիլ և Ռաիսա Գորբաչևներից։ Դիմումում ասվում է. «Մեզ ցնցել է սարսափելի և չարագուշակ սպանության լուրը»։

ԽՍՀՄ-ից զոհվածների պաշտոնական հրաժեշտի արարողությանը ժամանել էր նաև կառավարական պատվիրակություն՝ ԽՍՀՄ փոխնախագահ Գ. Ի. Յանաեևի գլխավորությամբ։ Նրա մահից հետո Հնդկական ազգային կոնգրեսը մնում է Ներու-Գանդի դինաստիայի ձեռքում. չնայած նախնական մերժմանը, կուսակցության առաջնորդ դառնում Ռաջիվի այրին՝ Սոնյա Գանդին, որը իտալացի էր։

1998 թվականին դատապարտվել են սպանության կազմակերպմանը մասնակցած 28 դավադիրներ։ Պարզվել է, որ սպանությունը կազմակերպել է «Թամիլ Իլամի ազատագրման վագրերը» խմբավորումը։ Այդ շարժման ներկայացուցիչները փորձել են խանգարել Գանդիին կրկին վարչապետ դառնալ^[1]։ 2002 և 2006 թվականներին «վագրերը» ափսոսանք էին հայտնում Ռաջիվի սպանության կապակցությամբ։ Մասնավորապես, կազմակերպության առաջնորդներից Անտոն Բալասանհամը Գանդիի մահը «մեծ ողբերգություն» է անվանել։ Դրա հետ մեկտեղ նա կոչ է արել Հնդկաստանի կառավարությանը ոխ չպահել անցյալի համար և առաջնորդվել օբյեկտիվ նկատառումներով լանքիական էթնիկական հակամարտությունը գնահատելիս։ Հնդկաստանի արտաքին գործերի նախարար Անանդ Շարման կառավարության անունից հայտարարել է, որ ներել Գանդիի սպանությունը՝ «կնշանակեր ընդունել բռնության և ահաբեկչության փիլիսոփայությունը»^[2]։ 2011 թվականին Հնդկաստանի նախագահ Պրատիբհա Պատիլը մերժել էր համաներում շնորհել խմբավորման երեք անդամներին, որոնք մահվան էին դատապարտվել դեռևս 2000 թվականին և հաղորդվել էր, որ դատավճիռը կիրագործվի^[3]։ Սակայն 2014 թվականի փետրվարին Հնդկաստանի Գերագույն դատարանը մեղմացրել է երեք տղամարդկանց մահապատիժը և որոշում կայացրել նրանց դատապարտել ցմահ ազատազրկման՝ պայմանավոևված նրանով, որ նրանց ներման խնդրագրերի վերաբերյալ որոշման ընդունումը տևել է 11 տարի^[4]։ Ավելի ուշ Թամիլնադ նահանգի կառավարությունը որոշել է ազատ արձակել Գանդիի սպանությանը մասնակցած յոթ մարդկանց, սակայն Գերագույն դատարանը կասեցրել է ազատ արձակումը, քանի որ նահանգի որոշման մեջ հայտնաբերվել են դատավարական խախտումներ։ Հնդկաստանի վարչապետ Մանմոհան Սինգհը հայտարարել է, որ հանցագործների ազատ արձակումը կհակասի արդարության բոլոր սկզբունքներին^[5]։