Ստրեպտոկինազ

Եթե ST էլևացիայով ինֆարկտի ժամանակ հիվանդի հետ առաջին կոնտակտից 90-120 րոպեների ընթացքում միջմաշկային պսակային միջամտության հնարավորություն չկա, ապա խորհուրդ է տրվում հնարավորինս շուտ կիրառել ստրեպտոկինազ։ Օրգանիզմը կարող է իմուն պատասխան ձևավորել ընդդեմ ստրեպտոկինազի, քանի որ այն բակտերիալ ծագում ունի։ Խորհուրդ է տրվում կիրառումից 4 օրվա ընթացքում այն այլևս չկիրառել, քանի որ կարող է առաջացնել ալերգիկ ռեակցիա և առհասարակ անարդյունավետ դառնալ։ Հետագա թրոմբային խնդիրները ցանկալի է լուծել հյուսվածքային պլազմինոգենի ակտիվատորներով։ Ստրեպտոկինազով և հյուսվածքային պլազմինոգենի ակկտիվատորով գերդոզավորումը բուժվում է ամինոկապրոնաթթվի միջոցով։

Բացարձակ

• Նախորդող ցանկացած ներգանգային արյունազեղում
• Գլխուղեղի անոթների հայտնի կառուցվածքային խնդիր, օրինակ` արտերիովենոզ մալֆորմացիա
• Գլխուղեղի ուռուցքային հիվանդություն (առաջնային կամ մետաստատիկ)
• Իշեմիկ կաթված ամենաքիչը 4.5 ժամ առաջ և ամենաշատը 3 ամիս առաջ
• ենթադրյալ աորտալ դիսսեկցիա
• ակտիվ արյունահոսություն, չհաշված` դաշտանը
• անցած 3 ամիսների ընթացքում գլխի, դեմքի տրավմա
• գանգի կամ ողնաշարի վրա արված վիրահատություն անցած 2 ամիսների ընթացքում
• ծանր, չկառավարվող զարկերակային գերճնշում
• ստրեպտոկինազի կիրառում անցած 6 ամիսների ընթացքում

Հարաբերական

• անամնեզում քրոնիկ չկառավարվող զարկերակային գերճնշում
• ներկայանալու ժամանակ երրորդ աստիճանի զարկերակային գերճնշում (սիստոլիկ ճնշում >180 mm Hg or դիաստոլիկ ճնշում >110 mm Hg)
• իշեմիկ կաթված 3 և ավել ամիս առաջ
• Դեմենցիա
• ներգանգային ախտաբանություն, որը չի մտնում բացարձակ հակացուցումների միջև
• 10 րոպեից ավել տևած սիրտ-թոքային վերակենդանացում
• 3 շաբաթ և պակաս ժամանակում տարած մեծ ծավալի վիրահատություն
• 2-4 շաբաթ առաջ տարած ներքին արյունահոսություն
• չճնշվող անոթային պունկտատներ
• հղիություն
• ակտիվ պեպտիկ խոց
• հակակոագուլյանտային թերապիա^[7]։

Ստրեպտոկինազը պատկանում է Ֆիբրինոլիտիկների խմբին, և դրա միացումը մարդու պլազմինոգենին բերում է պլազմինի սինթեզին։ Ստրեպտոկինազն ունի 3 դոմեն, որոնք համապատասխանաբար կոչվում են α (մնացորդ 1–150), β (մնացորդ 151–287), and γ (մնացորդ 288–414). Յուրաքանչյոր դոմեն կապվում է պլազմինոգենին, սակայն դրանցից ոչ մեկը չի կարող միայնակ ակտիվացներ պլազմինոգենին^[8]։

Պլազմինը արտադրվում է արյան մեջ, և դրա գործառույթը ֆիբրինը լուծելն է։ Ֆիբրինը թրոմբի գլխավոր բաղադրիչն է։ Պլազմինի հավելյալ սինթեզը ստրեպտոկինազի պատճառով բերում է անցանկալի թրոմբների լուծմանը։ Պլազմինոգենի ակտիվացումը կատարվում է Arg561—Val562 կապի քանդման շնորհիվ^[9]։ Val562-ը Asp740-ի հետ կազմում է աղային կամրջակ, որը բերում է կոնֆորմացիան փոփոխության։ Արտադրվում է ակտիվ պրոտեազ պլազին։ Երբ ստրեպտոկինազն առկա է, այն միանում է պլազմինոգենին ու վերածում դրան պլազմինի։ Ստրեպտոկինազի 1–59 մնացորդը կարգավորում է դրա` պլազմինոգենի ակտիվ հատվածի առաջացումը խթանող հատկությունը ոչ պրոտեոլիտիկ և ֆիբրին անկախ եղանակով։ Այս կոմպլեքսը մասնակիորեն վերածվում է ակտիվ կոմպլեքսի, սակայն Arg561–Val562 կապը մնում է ինտակտ. Մեկ այն մնացորդ պետք է փոխարինի Val562-ի ազատ ամինոխմբին և ապահովի հակաանիոն Asp740-ի համար<sup>[10]</sup>։ Հակաանիոնի դերում ենթադրվում են երկու թեկնածու`ստրեպտոկինազի Ile1-ը և պլազմինոգենի Lys698-ը։ Ile1-ի պոկումը ստրեպտոկինազից նշանակալիորեն արգելակում է դրա` պլազմինոգենին ակտիվացնելու ունակությունը։ Սա ամրապնդում է հիպոթեզն այն մասին, որ Ile1-ի և Asp740-ի միջև աղային կամրջակն անհրաժեշտ է ստրեպտոկինազին պլազմինոգենը ոչպրոտեոլիտիկ ճանախարհով ակտիվացնելու համար^[11] Ի տարբերություն Ile1 փոխարինման, Lys698 մուտացիաները իջեցնում են ստրեպտոկինազային կոմպլեքսի դիսոցացիոն կոնստանտը 15-50 անգամ։ Հետազոտությունները ենթադրում են, որ Lys698-ը ներառված է ստրեպտոկինազ-պլազմինոգեն կոմպլեքսի առաջնային ձևավորման մեջ^[12]։

Ստրեպտոկինազը հայտնաբերվել է 1933 թվականին Ուիլիամ Սմիթ Թիլեթի և նրա աշակերտ Սոլ Շերիի կողմից երկար տարիների աշխատանքի արդյունքում։ Ի սկզբանե այն կիրառվում էր պլևրալ ֆիբրինոզ էքսուդատը, հեմոթորաքսը, տուբերկուլյոզը և մենինգիտը բուժելու նպատակով. Նրա դերի հայտնաբերումը սրտամկանի բուժման հարցում երջանիկ պատահականություն էր^[13]։ Ավելի ուշ այն ստացավ ստրեպտոկինազ անվանումը։

Ստրեպտոկինազը օգնում է կանխել հետվիրահատական կպումների առաջացումը։ Դա հատկապես օգտակար է որովայնային վիրաբուժության ժամանակ։ Կենդանիներից վրա կատարված հետազոտություններից մեկում այն 90%-ով նվազեցնում էր կպումների առաջացումը^[14]։ Սակայն մարդկանց շրջանում կատարված կլինիկական փորձարկումներում արդյունավետությունը չի ապացուցվել։

Ստրեպտոկինազը Չիլիում վաճառվում է Ստրեպտազ անվանման ներքո, CSL Behring Գերմանիա լիցենզիայով, Վիետնամում` Մուտոզ, Լատինոամերիկյան երկրներում` Հեբերկինազ, Հնդկաստանում` STPազ և Միոկինազ անվանումներով։