Վոյցեխ Եժի Հաս

Վոյցեխ Եժի Հասը ծնվել է 1925 թվականին Կրակովում։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբին ուսումն ընդհատվել է, որը շարունակվել է պատերազմի տարիներին։ Կոմերցիա է սովորել է Կրակովի ուսումնական հաստատություններից մեկում, ապա գրաֆիկա Գեղարվեստի դպրոցում (Szkołа Przemysłu Artystycznego): Երբ ավարտել է ուսումը, աշխատանքի է անցել հանքում։ 1943 թվականին կարճ ժամանակով աշխատել է գրքի հչրատարակչությունում։ 1945 թվականին ընդունվել է Կրակովի գեղարվեստի ակադեմիա, որտեղ սովորել է մինչև 1947 թվականը։ Նույն ժամանակ Վոյցեկ Հասը հաճախել է կինոարտադրության դասընթացի, որն ավարտել է 1946 թվականին և սկսել է աշխատել վավերագրական ֆիլմերի ստուդիայում։ 1951-1956 թվականներին Լոձի «Լուսավություն» կինոստուդիայում նկարահանել է վավերագրական ֆիլմեր։ 1955 թվականից աշխատել է կինոռեժիսորների՝ «Ջրահարս» (լեհ.՝ «Syrena»), ապա «Իլյուզիա» (լեհ.՝ «Iluzjon»), իսկ 1958 թվականից «Տեսախցիկ» խմբերի հետ։ Լոձի՝ Շիլլերի անվան թատրոնի, հեռուստատեսության ու կինեմատոգրաֆիայի պետական բարձրագույն դպրոցի (լեհ.՝ Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera w ŁodziIluzjon) գիտաշխատող է եղել։ 1989-1990 թվականներին եղել է դպրոցի ֆակուլտետի դեկան, իսկ 1990-1996 թվականներին՝ նույն դպրոցի ռեկտորը։ Այստեղ հիմնադրել է «Ինդեքս» գեղարվեստական ստուդիան և տնօրինել այն։

Մահացել է 2000 թվականին, թաղված է Լոձի Դոլի գերեզմանատանը։

Ռեժիսորի դեբյուտային գործը գեղարվեստական կինեմատոգրաֆում եղել է «Հարմոնիա» ֆիլմը (1947)։ Հետագայում ռեժիսորը նկարահանել է վավերագրական ու գիտահանրամատչելի ֆիլմեր։ «Հանգույց» ֆիլմը (1957), որ նկարահանվել է Մարեկ Հլասկոյի համանուն ստեղծագործության մոտիվներով, ճանաչում է բերել դերասան Գուստավ Հոլոուբեկուին, որը հետագայում նկարահանվել է Հասի շատ ֆիլմերում։ «Հանգույցը» ողբերգական պատմություն է մի հարբեցողի մասին, որն արտացոլում է Հասի ոճի հիմնական առանձնահատկությունները՝ կենցաղային ու էքզիստենցիալ սկզբի համադրումը և արտաքին էքսպրեսիոնիզմ։ 1958 թվականին էկրան բարձրացած «Ներում» ֆիլմը՝ նկարահանված Ստանիսլավ Դիգատիի պատմվածքի հիման վրա, Լոկարնոյի կինոփառատոնում արժանացել է մրցանակի։ Հետագայում ռեժիսորն էկրանավորել է դասական գրականության մի շարք գործեր, որոնք միջազգային ճանաչում ունեն։

Մահվան թեման Հասի ստեղծագործության առանցքային թեմաներից է, որն առանձնակի արտահայտչականությամբ է դրսևորվել նրա վերջին ժապավենում՝ «Բալթազար Կոբերի կարճ ճամփորդությունը» ֆիլմում։ Այն էզոթերիկ շեշտադրմամբ այլաբանություն է։

Ժամանակակից լեհ քննադատ Թադեուշ Սոբոլևսկին այսպես է արտահայտվել կինոռեժիսորի մասին.

Վոյցեկ Հասը ստեղծագործական փոխադրումների վիրտուոզ է. նա լեհական կինեմատոգրաֆի երևի թե ամենից ինքնատիպ ու նշանակալի ռեժիսորն է։ Մարսել Պրուստն ասել է, որ իդեալական ընթերցողը միշտ կարդում է ինքն իրեն, օտար գրքերում գտնում է իր գիրքը։ Հենց այդպես է գրականությունն ընկալել Հասը, որ էկրանավորել է մի շարք գլուխգործոցներ՝ Յան Պոտոցկու «Սարագոսայում հայտնաբերված ձեռագիրը» (1965), Բոլեսլավ Պրուսի «Տիկնիկը» (1969), Բրունո Շուլցի «Առողջարանը ջրի ժամացույցի տակ» (1973)։ - ([1])

Ռեժիսորական աշխատանքներ

• 1957 — Հանգույց / Pętla
• 1958 — Թողություն / Pożegnania
• 1959 — Ընդհանուր սենյակ / Wspólny pokój
• 1961 — Բաժանում / Rozstanie
• 1962 — Ինչպե՞ս լինել սիրելի / Jak być kochaną^[7]
• 1962 — Ոսկի / Złoto
• 1964 — Սարագոսայում հայտնաբերված ձեռագիրը / Rękopis znaleziony w Saragossie
• 1966 — Գաղտնագրեր / Szyfry
• 1968 — Տիկնիկ / Lalka
• 1973 — «Առողջարանը ջրի ժամացույցի տակ» / Sanatorium pod Klepsydrą
• 1982 — Ձանձրալի պատմություն / Nieciekawa historia
• 1984 — Գրչակ / Pismak
• 1986 — Մեղսագործի անձնական օրագիրը / Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany
• 1988 — Բալթազար Կոբերի անհավանական ճամփորդությունը / Niezwykła podróż Baltazara Kobera, Les Tribulations de Balthazar Kober

Սցենարներ

• 1947 — Կեչուտների փողոց / Ulica Brzozowa
• 1948 — Ներդաշնակություն / Harmonia
• 1950 — Իմ քաղաքը / Мoje miasto
• 1950 — Առաջին բերք / Pierwszy plon
• 1957 — Հանգույց / Pętla
• 1958 — Թողություն / Pożegnania
• 1959 — Ընդհանուր սենյակ / Wspólny pokój
• 1961 — Բաժանում / Rozstanie
• 1968 — Տիկնիկ / Lalka
• 1973 — «Առողջարանը ջրի ժամացույցի տակ» / Sanatorium pod Klepsydrą
• 1982 — Ձանձրալի պատմություն / Nieciekawa historia
• 1988 — Բալթազար Կոբերի անհավանական ճամփորդությունը / Niezwykła podróż Baltazara Kobera, Les Tribulations de Balthazar Kober

Սերիալ։

• 1996 Կինեմատոգրաֆ (Filmówka (on sam / ona sama / zespół))

• 1998 թվականին Ադամ Կուչինսկին վավերագրական ֆիլմ է նկարահանել ռեժիսորի մասին՝ «Երազ երազատեսության մասին» վերնագրով։

(ֆր.) Անն-Հերեն Կաստելի կայքը՝ նվիրված Վոյցեխ Հասի ստեղծագործությանը

• (լեհ.) Հասի արվեստի մասին Արխիվացված 2009-06-15 Wayback Machine
• (անգլ.) IMDB կայք
• (լեհ.) Հասին նվիրված կայք

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վոյցեխ Եժի Հաս» հոդվածին։