Malik bin Anas

1. Al Ashbuhi; ya iku nisbah kanggo dzi ashbuh, saka Humair
2. Al Madani; nisbah kanggo Madinah, nagari kang dipanggoni.^[5]

Jeneng jangkepe dhèwèké ya iku al-Imam Abu Abdillah Malik bin Anas bin Malik bin Abu Amir bin Amr bin Harits bin Ghaiman bin Khutsail bin Amr bin Harits Dzu Ashbah bin Auf bin Ma-lik bin Zaid bin Syaddad bin Zur’ah Himyar al-Ashghar al-Himyari banjur al-Ashbahi al-Madani. Ibuke ya iku Aliyah bintu Syarik al-Azdiyyah.^[4]

Dhèwèké dikandhut ibuke suwéné 3 taun lan silsilahe sarujuk marang Ya’rub bin Al Qaththan Al Asbahi. Mbahe ya iku Abu ‘Umar, sawijining sahabat kang asring mèlu perang kang ana ing jaman Rasulullah Shallallahu 'alaihi wa sallam kajaba perang Badar. Mbah kakunge ya iku sawijining tabi'in lan ahli fikih, lan salah siji saka 4 tabi'in kang jisime diusung dhéwé déning Khalifah Usman bin Affan menyang kuburan.^[3]

Paman-pamanne ya iku Abu Suhail Nafi, Uwais, Ar Rabi, An Nadhar, kang sakabehane anaké Abu Amr.^[6]

Malik bin Anas lair taun 93 H ing Madinah.^[4]

• Yahya
• Muhammad
• Hammad.^[3]

• Syaikhul Islam
• Hujjatul Ummah
• Mufti Al Haramain lan
• Imam Daarul Ijrah.^[6]

Malik bin Anas duwé praupan kang gagah,kulite putih semu abang, gedhé dhuwur, jenggote akèh, klambine resik lan seneng warna putih, manawa nganggo imamah sapérangan didokokake ing sangisore janggute lan pucuke ing antarané pundak.^[4]

Dhèwèké asring nganggo lenga wangi saka misik lan liya-liyané.^[4]

Dhèwèké ngangsu kawruh nalika isih umur welasan taun. Nalika umur 21 taun dhèwèké wis bisa mènèhi fatwa lan bermajelis. Akèh ulama kang njupuk ngèlmu riwayat saak dhèwèké nalika dhèwèké isih nom.^[4]

Akeh kang ngangsu kawruh marang dhèwèké ing akir kekhalifahane Abu Ja’far al-Manshur lan tambah akèh nalika jaman khilafah Harun ar-Rasyid tekan dhèwèké sedo.^[4]

• Nafi’ Maula Ibnu Umar
• Sa’id al--Maqburi
• Amir bin Abdullah bin Zubair
• Ibnul Munkadir
• az-Zuhri
• Abdullah bin Dinar, lan liya-liyané kang akèhé punjul 1400 wong.^[4]

Kang ngangsu kawaruh marang dhèwèké antarané:

• abu Suhail bin Abu Amir
• Yahya bin Abu Katsir
• az-Zuhri
• Yahya bin Sa’id
• Ya-zid bin Had
• Zaid bin Abu Unaisah
• Umar bin Muhammad bin Zaid, lan liya-liyané.^[4]

Murid-muride antarané:

• Ma’mar bin Rasyid
• Ibnu Juraij
• Abu Hanifah
• asy-Syafi
• Amr bin Harits
• al-Auza’i
• Syu’bah
• Sufyan ats-Tsauri
• Abdullah bin Mubarak
• Abdul Aziz ad-Darawardi
• Ibnu Abi Zinad
• Ibnu Ulayyah
• Ya-hya bin Abu Zaidah
• Abu Ishaq al--Fazari
• Muhammad bin Hasan asy-Syaibani
• Abdurrahman bin Qasim
• Abdurrahman bin Mahdi
• Ma’n bin Isa
• Abdullah bin Wahb
• Musa bin Thariq
• Nu’man bin Abdussalam
• Waki’ bin Jarrah
• Walid bin Muslim
• Yahya al-Qaththan, lan liya-liyané.^[4]

Muride dhèwèké kang terakhir sedo ya iku perawi kitab al-Muwaththa’ Abu Hudzafah Ahmad bin Isma’i1 as-Sahmi, kang urip 80 taun sawisé al-Imam Malik.^[4]

• Saka Abu Hurairah Rodhiallahu anhu, Rasulullah Sholallahu alaihi wasalam" ngendika: "Saktemene manungsa bakal lumaku adoh kanggo ngangsu kawruh, mula dhèwèké ora bakal ketemu wong alim kang luwih akèh ilmune dibandingake ulama Madinah." (Diriwayatke déning Nasa’i sajeroning Sunan Kubra 2/489 lan Ibnu Abi Hatim sajeroning Taqdimatul Jarh wat Ta’dil hal. 11-12 lan ngendikane adz-Dzahabi sajeroning Siyar 8/56: Ha-dits iki sanade resik lan matanne gharib).^[4]

• Abdurrazaq bin Hammam ngendika:"Aku ndeleng dhèwèké ya iku Malik bin Anas (ya iku sajeroning sabdane Rasulullah Sholallahu alaihi wasalam:... dhèwèké ora bakal ketemu wong alim kang luwih akèh ilmune dibandingake ulama Madinah.^[4]

• Sufyan bin Uyainah ngendika: "Mbiyen aku ngomong dhèwèké ya iku Sa’id bin Musayyib banjur saiki aku ngomong mmanawa dhèwèké ya iku Malik kang ora ana tandhingane ing Madinah."^[4]

• Abul Mughirah al-Makhzumi ngandhakake manawa makna hadits ing dhuwur ya iku saksuwene kaum muslimin ngangsu kawruh padha ora nemoni wong kang ilmune luwih akèh saka sawijining ulama ing Madinah.^[4]

• Adz-Dzahabi ngendika: "Ora ana ing Madinah sawijining ulama sawisé tabi’in kang kaya Malik sajeroning kailmuan, fiqh, lan apalan."^[4]

• Al-lmam asy-Syafi’i ngendika: "Saumpama ora ana Malik lan lan Sufyan mula bakal ilang ngèlmu Hijaz."^[4]

Al-Imam asy-Syafi’i uga ngendika: "Muhammad bin Hasan kancané Abu Hanifah:"Sapa kang luwih akèh ilmune sajeroning al-Qur’an, kanca kita (ya iku Abu Hanifah) utawa kancamu (ya iku Malik)?" Aku ngomong: Kanthi adil ? Dhèwèké ngendika: kancamu (ya iku Malik). Aku ngomong: Aku takon kanthi nyebut asma Alloh sapa kang luwih akèh ilmune sajeroning omongane para sahabat Rasulullah Sholallahu alaihi wasalam lan omongane para ulama mbiyen, sahabatku utawa sahabatmu? Dhèwèké ngomong: Sahabatmu (ya iku Malik):" Asy-Syafi’i ngendika: "Mula aku ngomong: Ora entek ilmune kajaba qiyas, qiyas ya iku analogi sajeroning pokok-pokok iki, wong kang ora mangerteni pokok-pokok iki, kanggo apa manawa arep dhèwèké ngiyasake?".^[4]

• Abu Hatim ar-Razi ngendika: "Malik bin Anas ya iku wong kang tsiqah, imame wong-wong Hijaz, dhèwèké ya iku murid Zuhri. Manawa wong-wong Hijaz padha nyalahake Malik, mula kang bener ya iku Malik."^[4]

• Al-lmam Ahmad bin Hanbal ngendika: "Malik bin Anas ya iku wong kang paling kuwat saka manungsa sajeroning hadits."^[4]

• Abu Mush’ab ngendika: "Aku krungu Malik ngomong: "Aku ora mènèhi fatwa tekan 70 wong mènèhi seksi manawa aku kang patut mènèhi fatwa."^[4]

• Abdurrahman bin Mahdi ngendika: "Kita ana ing sisihe al-Imam Malik bin Anas, ujug-ujug ana wong teka karo ngendika: Aku teka saka jarak 6 wulan perdalanan. Wong-wong negeriku mrentah supaya aku nakokake sawijining masalah marang kowe. Al-Imam Malik ngendika: "Takonono!" Mula wong mau takon sawijining masalah. Al-Imam Malik njawab: "Aku ora bisa njawab." Wong mau kaget, kaya-kaya dhèwèké mbayangake manawa wis teka marang wong kang ngerti sakabehane, wong mau ngendika: "Banjur apa kang bakal tak kandhakake marang wong-wong sabanjuré aku bali saka kéné?" Al-Imam Malik ngendika: "Ngomong waé manawa Malik ora bisa njawab."^[4]

• Khalid bin Khidasy ngendika: "Aku teka marang Malik kanthi nggawa 40 masalah, dhèwèké ora njawab kajaba mung 5 masalah."^[4]

• Khalid al-Aili ngendika: "Aku durung naté weruh wong kang nggatekake Kitabullah luwih gedhé saka Malik bin Anas."^[4]

• Abdullah bin Wahb ngendika: "Aku takon marang dulur wadone Malik bin Anas: "Apa kasibukane Malik ing omahé?" Dhèwèké njawab: "Mushaf lan tilawah."^[4]

• Abdurrahman bin Mahdi ngendika: "Aku durung naté weruh ahli hadits kang luwih apik akale kajaba Malik bin Anas."^[4]

• Abu Mush’ab ngendika: "Aku durung naté weruh Malik akon wong-wong supaya ngadeg, dhèwèké mung ngendika: “Manawa kowe gelem, muliho”^[4]

• Abdullah bin Wahb ngendika: "Kang tak jupuk saka adabe Malik luwih akèh saka ilmune."^[4]

• Abdullah bin Wahb ngendika: "Aku krungu Malik ditakoni sawijining masalah slempitan driji-driji sikil nalika wudhu, mula dhèwèké ngendika: "iku ora disyari’atke kanggo manungsa." Abdullah bin Wahb berkata: "dhèwèké tak menengake tekan sepi saka wong banjur aku ngomong:"Kita duwé hadits babagan iku." Mula dhèwèké ngendika: "Apa iku?" Aku ngomong: "Wis dikabaraké Laits bin Sa’d, Ibnu Lahi’ah, lan Amr bin Harits saka Yazid bin Amr al-Ma’afiri saka Abu Abdirrahman al-Hubulli dari Mustaurid bin Sy-addad al-Qurasyi dhèwèké ngendika: "Aku weruh Rasulullah Sholallahu alaihi wasalam ngosok slempitan driji sikile nganggo jenthikke." Malik ngomong: "Hadits iki hasan, aku durung naté krungu kajaba saiki." Abdullah bin Wahb ngendika: "Banjur aku krungu Malik ditakoni masalah iku lan dhèwèké mrentah supaya ngosok slempitan driji sikile nalika wudhu."^[4]

Al-Imam Malik ngendika: "Aja njupuk ngèlmu saka wong papat iku:

1. Wong budheg kang ngetokaké budhege sanajan dhèwèké paling akèh riwayate,
2. Ahli bid’ah kang ngajak marang hawa nafsune,
3. Wong kang biyasa ngapusi nalika ngomong sanajan aku ora nudhuh dhèwèké ngapusi sajeroning hadits,
4. Wong shalih kang akèh ngibadahe manawa dhèwèké ora apal hadits kang diriwayatke."^[4]

• Al-Imam asy-Syafi’i ngendika: "al-Imam Malik manawa ditekani déning ahli bid’ah, dhèwèké ngendika: "Aku ana ing sakdhuwure kajelasan saka agamaku, nanging kowe wong kang isih ragu, lunga lan debatana marang wong kang ragu kaya kowe!”^[4]

• Ja’far bin Abdullah ngendika: "Kita ing sisihe Malik, ujug-ujug ana wong ngomong: "Abu Abdillah, Alloh ana ing dhuwur ’Arsy, kapiyé istiwa iku?" Malik nesu ngungkuli nesune marang pitakonan wong mau. Dhèwèké ndeleng lemah banjur dicocog nganggo kayu nganti kringete dleweran. Banjur dhèwèké njunjung sirahé lan mbuang kayu mau sinambi ngendika: "Kaifiyyat saka istiwa ora dimangerteni, istiwa dudu prakara kang majhul, iman marang istiwa hukume wajib, lan takon babagan kai-fiyyatnya hukume bid’ah, lan aku nduga kowe ahli bid’ah. "Mula wong mau ditokake saka majelis.^[4]

• Ibnu Jarir ngendika: "Malik naté dicambuk."
• Muhammad bin Umar ngendika: "Sawisé kadadéan iku, Malik sansaya munggah drajate ing ngarepe manungsa."
• Adz-Dzahabi ngendika: "Iki woh saka ujian kang apik, bakal njunjung ing sisihe wong-wong kang ana imane."^[4]

• Imam Asy Syafi’i: " Manawa dikandhakake hadits, mula Imam Malik ya iku bintange, lan manawa dikandhakake babagan ulama, mula Imam Malik uga bintange. Ora ana wong kang dipercaya sajeroning ngèlmu Allah kajaba Imam Malik. Imam Malik lan Ibnu 'Uyainah ya iku wong kang mumpuni ing babagan ngèlmu ngèlmu Allah. Saumpama wong loro mau ora ana, mula bakal ilang ngèlmu wong-wong Hijaz."
• Imam Yahya bin Sa'id Al Qaththan lan Imam Yahya bin Ma’in mènèhi gelar Amirul Mu'minin fi Al Hadits.
• Al Bukhari ngandhakake manawa sanad kang dikandhakake ashahhul asanid ya iku manawa sanad iku ana Imam Malik, Nafi’, lan 'Abdullah bin 'Umar Radhiyallahli 'anhuma.
• Masarakat Hijaz uga mènèhi gelar Sayyid Fuqaha 'il Hijaz.^[7]

Dhèwèké uga kaloka ulama kang keras sajeroning nyekel pendhapate kang diyakini bener. Dhèwèké naté diadu marang Khalifah Ja’far bin Sulaiman déning pamane Khalifah dhéwé. Dhèwèké ditdhuh ora sarujuk pembaiatan marang Khalifah. Miturut Ibnu Al jauzi, dhèwèké disiksa kanthi diukum cambuk ping 70 nganti ros lengen kiwa dhuwur nggeser saka sendine. Siksa iki amarga fatwa dhèwèké ora pas karo kekarepane Khalifah. Siksa mau dlakoni déning Khalifah supaya dhèwèké sansaya dikurmati déning ahli ngèlmu.^[3]

Kitab iki ditulis taun 144 Hijriyah saran saka Khalifah Ja’far Al Manshur nalika ketemu ing munggah kaji. Miturut panilitene Abu Bakar Al Abhari, jumlahe atsar Rasulullah Shallallahu 'alaihi wa sallam, sahabat, lan tabi'in kang ana sajeroning Al Muwaththa' ana 1720, kanthi rincian: kang musnad ana 600, kang mursal 222, kang mauquf ana 613, lan kang maqthu’ ana 285.^[7]

Tulisan-tulisané ya iku:

• al-Muwaththa’
• Risalah fil Qadar kang dikirimake marang Abdullah bin Wahb
• an-Nujum wa Manazilul Qa-mar kang diriwayatke déning Sahn-un dari Nafi’
• Risalah fil Aqdhiyah
• Juz sajeroning Tapsir
• Kitabus Sir
• Risalah ila Laits fi ljma Ahlil Ma-dinah, lan liyané.^[4]

Imam Malik uga marisi madahab fikih ing kalangan Islam Sunni, ya iku Madahab Maliki. Saliyané fatwa Imam Malik lan Al Muwatta', kitab-kitab kaya Al Mudawwanah al Kubra, Bidayatul Mujtahid wa Nihaayatul Muqtashid (karyané Ibnu Rusyd), Matan ar Risalah fi al Fiqh al Maliki (karyané Abu Muhammad Abdullah bin Zaid), Asl al Madarik Syarh Irsyad al Masalik fi Fiqh al Imam Malik (karyané Shihabuddin al Baghdadi), lan Bulgah as Salik li Aqrab al Masalik (karyané Syeikh Ahmad as Sawi), dadi rujukan utama madahab Maliki.^[8]

Madahab iki uga kawentar amarga kemaslahatan sajeroning ngukuhaké ukum. Sumber ukum kang dikembangke sajeroning Madahab Maliki ya iku Al-Qur'an, Sunat Rasulullah SAW, amalane sahabat, tradisi masarakat Madinah (amal ahli al Madinah), qiyas (analogi), lan al maslahah al mursalah.^[8]

Madahab Maliki naté dadi madahab resmi ing Mekah, Madinah, Irak, Mesir, Aljazair, Tunisia, Andalusia (Spanyol), Marokko, lan Sudan. Kejaba ing Andalusia (Spanyol), Marokko, lan Sudan madahab Maliki sansaya ngurangi.^[8]

Al-Imam Malik sedo tanggal 14 Rabi’ul Awwal taun 179 H ing Madinah ing umur 89 taun.^[4]Jisime dikubur ing kuburan Baqi.^[6]