სამანიდების სახელმწიფო

სამანიდების დინასტია შუა აზიაში არსებობდა 819-999 წლებში. მათი სახელწოდება მოდის სამან-ხუდათისაგან, რომელიც ბალხის (ჩრდ. ავღანეთი) მახლობლად მდებარე სოფელ სამანის მცხოვრები იყო. 806-810 წწ. ანტიარაბული აჯანყების ჩახშობაში მონაწილეობისათვის სამანის მემკვიდრეებმა საგამგებლოდ მიიღეს მავერანაჰრის დიდი ნაწილი. სამანიდების დინასტიამ არსებობა შეწყვიტა მანსურ II-ის (997-999 წწ.) დროს, როდესაც თურქმა ყარახანიდებმა ბუხარა აიღეს.

სამანიდების სახელმწიფო წარმოიშვა არაბთა სახალიფოს დაშლასთან და სამნიდების დინასტიის დაწინაურებასთან დაკავშირებით. X საუკუნის I ნახევარში მოიცავდა მავერანაჰრს, ხორასანს, ჩრდილოეთ და აღმოსავლეთ ირანს. მისი ვასალი იყო ხვარაზმი, სისტანი, გორგანი, რეშთი, ღაზნი და სხვა პროვინციები.

X საუკუნის დასასრულს ფეოდალურმა დაქსაქსულობამ გამოიწვია სამანიდების სახელმწიფოს დაშლა. შუა აზიაში ჩამოყალიბდა ყარახანიდების სახელმწიფო, ხოლო მდინარე ამუდარიის სამხრეთით ღაზნევიდები გაბატონდნენ.

• ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 8, თბ., 1984. — გვ. 700.