Şingal

	Şingal
	Devera Şingalê
	Şingal Şingal (Iraq)
Kargêrî
Dûgel	Îraq
Parêzgeh	Neynewa
Demografî
Gelhe	84.000 (2015)[çavkanî hewce ye]
Erdnîgarî
Bilindayî	522
Koordînat	36°19′21″Bk 41°51′51″Rh / 36.32250°Bk 41.86417°Rh
Nexşe

Şingal ^[1], dever û bajarekî Îraqê ye ku di navbera bajarê Mûsilê û tixûbê Îraqê û Sûriyê de ye. Di serhijmera sala 2006an de, hêşeta Şingalê nêzîkî 40.000 kesan bû^{[çavkanî hewce ye]}. Xelkê Şingalê êzdî ne û bi kurmancî diaxvin^[2].

Şingal hêjta bi awayekê fermî nebûye pareke ji Hikûmeta Herêma Kurdistanê. Çarenivîsa wê, digel çarenivîsa gelek ji bajar û stanên dî yên kurdî yên mîna Kerkûkê, Xaneqînê, Mexmûrê hêşta bi danûstandin û bicihbûna referandûm anko tevpirsiyekê ve girêdayî ye ko biryar e berî dawîbûna sala 2007an bicih bibin. Hikûmeta Bexdayê bi serokwezîriya Nûrî Malikî gelek jibo bicihkirina daxwazên kurdan rijd nîne.

Êrişa tundîxwazên ya Daîşê ser Şingalê (meha tebaxa 2014)

Di 3ê tebaxa 2014an de rêxistina tundrewên îslamî Daîşê di bin maskeya dîn de êriş anî ser gelê êzdî yê Şingalê û komkûjî pêk anî. Bi hezaran mîr hatin qetilkirin û jin û zarok jî revandin. Zarokên êzidî yên ku Daîşê revandin li gorî yên ji destê Daîşê reviyane dibêjin ku wan li navendên çekdarî fêrî şer dikin her wisa wan fêrî çawa xwe teqndinê jî dikin, ber çend mehaye li Mûsilê du zarokên êzdî xwe bi hêzên Iraqê ve teqandin, jinên êzdî yên sipehî û ciwan bi wan re dizewicin yên jiyê wan mezin jî ji bo xizmetê bi kar tînin^[3].

Rewşa îro ya êzîdiyên Şingalê (2019)

Erdnîgarî

Bajarê Şingalê navenda devera Şingalê ye ko devereka stana Mûsilê ye. Bajar 522 metiran (1715 pêyan li ser astê deryayên azad bilind e. Şingal li 36° 19' bakur û 41° 51' rojhilat e.

Lîstêya Gundên Şingalê

Jimare	Kurdî	Erebî
1	Adîkê	عادکة
2	Barana	بارانى
3	Bare	بارة
4	Başok	باشک
5	Be'ac (Beac)	بعاج
6	Behrava	بحراف
7	Bekran	برکان
8	Berdehilê	بردحيل
9	Borik	بورک
10	Cema	جما
11	Çirî	جري
12	Çoko	جوکو
13	Dihil	دحل
14	Dugurî	دکوري
15	Duhula	دهولی
16	Dukorê	دکورة
17	Eçima	عجمى
18	Elî Sorka	علی سورک
19	Eyîn El-Xezal	عين الغزال
20	Gabarê	گاباري
21	Gafirya	کفرة
22	Gir Ezêr	تل عزر
23	Gir Şebek	تل شبک
24	Gir Zerik	تل زرک
25	Girê Çemî	تل جمي
26	Girove	کروفة
27	Guhbel	کوبل
28	Gurra	کورا
29	Hac Kerîm	حاج کریم
30	Hatimiyê	الحاتمیة
31	Hemdan	حمدان
32	Hemê	حم
33	Herdan	حردان
34	Heyalê	حیال
35	Kanî Sarik	کاني سارک
36	Kaniya Eydu	کانی عیدو
37	Kendalê	کندال
38	Kenroq	کنروق
39	Kersê	کرس
40	Koço	کوجو
41	Korkorkan	کرککرکان
42	Kunruvî	کنرف
43	Mamizê	مامز
44	Mejnuniyê	مجنونیة
45	Melag	ملاک/ق
46	Namil	نامل
47	Narincok	نارنجوک
48	Qabosiyê	القابوسیة
49	Qeredax	قرداخ
50	Qerokê	قروک
51	Qeyrewan	قیروان
52	Reşo	رشو
53	Rifeyi	الرافعیة
54	Rimbosê	رمبوس
55	Şawirok	شاوروک
56	Sayer	سایار
57	Sekiniya	سکنیة
58	Sîba Şêx Xidir	سب شیخ خدر
59	Sibayê	سبایة
60	Sinunê	سنون
61	Şkeve	شکفة
62	Solax	سلاخ
63	Tappah	تاباح
64	Tel Benat	تل بنات
65	Tel Ebosifkê	تل ابوسفک
66	Tel Kerfenîs	تل کرفنیس
67	Tel Qeseb	تل قصب
68	Teref	طرف
69	Werdiyê	الوردیة
70	Xirab bazar	خرب بازار
71	Xanesorê	خانصور
72	Xazuga	خازوک
73	Yûsifka	یوسفکی
74	Ziravkê	زرافک
75	Zomanê	زومان
76	Zorava	زوراف

Êtîmolojî

Şengar bi erebî Sincar bi aşûrî Şiggor e. Di dema romayî de, ev nav di sedsala çaran de wek Singara hatiye qeydkirin. Ser serê wî çiyayî perestgeha çilmêra heye. Li gor nêrîna Îrec Kurdî^{[çavkanî hewce ye]}, Şengar an Σίγγαρας, "Síngaras" ku navê kelên berxwedana îraniyan dijî romayiyan di Şengara niha de bûye ji peyva hevdanî ya seng+gara (senger) pêk hatiye. Jiber vê hegerê jî di aşûrî û yûnanî de bi du /g/ yan hatiye qeydkirin. Peyva gund û senger, berê ji bo ordîgeha leşkerî û kelat û bereyên şerî bi kar dihatin. Gund di peyvên gundikmela, cundîşapor, semergund heye. Navê senger jî herwesa li ser navên gundan heye wek senger, sunqur, sengeran, zengilan û hwd.

Ew der, nêzî şergeha binavdeng ya gogemilê di serdema hexamenişiyan de bûye. Bi giştî ew navçe navçeyên stratîjîk bûne. Niha jî her wesa ye. Sikkeyên wê serdemê jî hene ku qala wan kelan dikin ku navê wan sengere bûne û îraniyan têde dijî romiyan ber xwe dane.

Çavkanî

Girêdanên derve

Li Wikimedia Commons medyayên di warê Şingal de hene.

[1]

[2]

[3]

Search