Кумдык
Кумдык — тӧрӱмбалын мынярлыкым ончыктышо койыш. раш пале геометрий фигур-влакым (исторический, шуко лукан фигур-влаклан) пуртымо характеристике, вара умылымаш квадрат фигурлан кумдаҥын да кумдыкын свойствыжын улман. Оҥай, нине фигур-влак кокла гыч эн кугу кумдыкшо " мутлан, кагаз гыч квадратым кугемдыме кугытшо дене изи квадратым тӱрыснек петыраш лиеш, а фигур-влакын кумдыкыштым сӱретышкыже икгай квадратан (кумдыкын единицыже) оптыман линий сеткым тӱрыснек аклаш да нунын кӧргышкӧ логалше квадратик-влакын чотыштым да нунын ужашыштым шотлен лукташ лиеш. Кумдыкым кумдан умылымаште ка-шо № -ан алклидов але риманов) дене висыме кумдыкышто (евклидов але риманов дене) иктешлалтеш, частьыште кум кужытан кумдыкышто кок семын ончыкталтеш.[1]
Площадьым историй шотлымашым квадрат маныт. Площадьын раш значенийже тыглай фигурлан йодмашыжым практически кӱлешан йодмаш (ӱлнырак) лектеш. Икгай площадян фигур-влакым икгай ужаш маныт.
Геометрий фигур площадьым шотлен лукмо чумыр метод оҥай шотлен лукталтын. Площадьын умылымашыжым иктешлымаш кумда класслан геометрий объект-влаклан пеш шуко йӧн лийын.
Площадьым лишемден шотлен лукташ практикыште палеткым але лӱмын вискалыме приборым — планметрым кучылтыт.
Висыше иктык-влак
- Тӧткылан уштыш, 1 км² = 1 000 000 м²
- Гектар, 1 га = 10 000 м²
- Ар (сотко), 1 а = 100 м²
- Тӧткылан метр = 1 м²
- Тӧткылан дециметр, 100 дм² = 1 м²
- Тӧткылан сантиметр, 10 000 см² = 1 м²
- Тӧткылан миллиметр, 1 000 000 мм² = 1 м²