फर्मी गॅमा किरण अंतराळ दुर्बीण

फर्मी गॅमा किरण अंतराळ दुर्बीण ही गॅमा किरणांमध्ये खगोलीय स्रोतांचा वेध घेणारी अंतराळ वेधशाळा आहे. फर्मीला ११ जून २००८ रोजी नासाच्या डेल्टा २ या रॉकेटमधून अंतराळात प्रक्षेपित करण्यात आले. नासा, यू.एस. ऊर्जा विभाग त्याचबरोबर फ्रान्स, जर्मनी, जपान, इटली आणि स्वीडन या देशातील सरकारी संस्थांच्या सहयोगाने या वेधशाळेची निर्मिती करण्यात आली.^[३]

फर्मी गॅमा किरण अंतराळ दुर्बीण Fermi Gamma-ray Space Telescope
साधारण माहिती
इतर नावे	गॅमा-रे लार्ज एरिया स्पेस टेलिस्कोप
एनएसएसडीसी क्रमांक	२००८-०२९ए
संस्था	नासा · यू.एस. ऊर्जा विभाग
मुख्य कंत्राटदार	जनरल डायनामिक्स[१]
सोडण्याची तारीख	११ जून, २००८
कुठुन सोडली	केप कॅनावेरल, अमेरिका
सोडण्याचे वाहन	डेल्टा २ ७९२०-एच
प्रकल्प कालावधी	नियोजित: ५-१० वर्षे पश्चात: &0000000000000015.000000१५ वर्षे, &0000000000000362.000000३६२ दिवस
कक्षेचा प्रकार	भूकेंद्रीय कक्षा
कक्षेची उंची	अर्धदीर्घ अक्ष: ६,९१२.९ किमी (४,२९५.५ मैल) उत्केंद्रता: ०.००१२८२ अपसूर्य बिंदू: ५२५.९ किमी (३२६.८ मैल) उपसूर्य बिंदू: ५४३.६ किमी (३३७.८ मैल) कल: २५.५८ अंश
कक्षेचा कालावधी	९५.३३ मिनिटे
फिरण्याचा वेग	७.५९ किमी/से
तरंगलांबी	८ keV - ३०० GeV पेक्षा जास्त[२]
उपकरणे
GBM	Gamma-ray Burst Monitor
LAT	Large Area Telescope
संकेतस्थळ fermi.gsfc.nasa.gov

यातील लार्ज एरिया टेलिस्कोप हे मुख्य उपकरण आहे. खगोलशास्त्रज्ञ याचा वापर मुख्यत: संपूर्ण आकाशाचा गॅमा किरणांमध्ये सर्व्हे करून सक्रिय दीर्घिकीय केंद्रक, पल्सार व इतर उच्च ऊर्जेचे स्रोत आणि कृष्णद्रव्य यांच्या अभ्यासासाठी करतात. यातील गॅमा-रे बर्स्ट मॉनिटर या दुसऱ्या उपकरणाचा गॅमा किरण स्फोटांचा अभ्यास करण्यासाठी वापर केला जातो.^[४]

फर्मीपासून मिळणारा डेटा सर्वांसाठी खुला असून तो फर्मी सायन्स सपोर्ट सेलच्या संकेतस्थळावरून मिळवता येऊ शकतो. डेटाचे विश्लेषण करण्यासाठी लागणारे सॉफ्टवेअरसुद्धा सर्वांसाठी उपलब्ध आहे.