လောင်စာဆဲလ်

ပထမဆုံး ဟိုက်ဒရိုဂျင်လောင်စာဆဲလ်များကို ရည်ညွှန်းချက်များသည် ၁၈၃၈ တွင် တွေ့ရသည်။ ၁၈၃၈ အောက်တိုဘာရက်စွဲဖြင့် သို့သော် ၁၈၃၈ ဒီဇင်ဘာလတွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော လန်ဒန်နှင့် အီဒင်ဘာ့ ဒဿနိကဗေဒမဂ္ဂဇင်းနှင့် သိပ္ပံဂျာနယ်တွင် ရူပဗေဒပညာရှင်နှင့်ရှေ့နေ ဆာ ဝီလျံဂရုပ် (Sir William Grove)သည် သူ၏ ပထမဆုံး အကြမ်းထည် လောင်စာဆဲလ်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအကြောင်း ရေးသားခဲ့သည်။ သူသည် သံ၊ ကြေးနီနှင့် ကြွေပြားများ ပေါင်းစပ်ကာ ကြေးနီဆာလဖိတ်နှင့် အက်စစ်အရောအနှောကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ^{[၃] [၄]} ၁၈၃၈ ဒီဇင်ဘာလတွင် ရေးသားခဲ့သော်လည်း ၁၈၃၉ ဇွန်တွင် ထုတ်ဝေခဲ့သော စာစောင်တွင် ဂျာမန်ရူပဗေဒပညာရှင် ခရစ်ယာန်ဖရီဒရစ်ရွှန်ဘင်(Christian Friedrich Schönbein)က သူတီထွင်ခဲ့သော ပထမဆုံးအကြမ်းထည်လောင်စာဆဲလ်ကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ သူ၏စာတွင် ရေတွင်ပျော်ဝင်နေသော ဟိုက်ဒရိုဂျင်နှင့်အောက်ဆီဂျင်တို့မှ ထုတ်လွှတ်သော လျှပ်စီးကြောင်း အကြောင်းဆွေးနွေးခဲ့သည်။ ^[၅] ၁၈၄၂ ခုနှစ်တွင် ဂရုပ်သည်သူ၏ဒီဇိုင်းပုံကြမ်းကို ထိုဂျာနယ်တွင်ပင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ သူပြုလုပ်ခဲ့သော လောင်စာဆဲလ်တွင် အသုံးပြုထားသော ပစ္စည်းများသည် ယနေ့ခေတ် ဖော့စဖောရစ်အက်ဆစ်လောင်စာဆဲလ်နှင့် တူညီသည်။ ^[၆]

၁၉၃၂ ခုနှစ်တွင် အင်္ဂလိပ်အင်ဂျင်နီယာ ဖရန်စစ်သောမတ်ဘေကွန်(Francis Thomas Bacon) သည် ၅ ကီလိုဝပ် လောင်စာဆဲလ်ကို အောင်မြင်စွာတီထွင်ခဲ့သည်။ ဘေကွန်လောင်စာဆဲလ်ဟုလည်း သိကြသည့် အယ်ကာလိုင်းလောင်စာဆဲလ် (AFC) သည် ၁၉၆၀ ပြည့်လွန်နှစ်များ အလယ်ကတည်းက နာဆာတွင် အသုံးပြုသော လောင်စာဆဲလ်နည်းပညာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ^{[၇] [၈]}

၁၉၅၅ ခုနှစ်တွင် ဂျန်နရယ် အီလက်ထရစ်ကုမ္ပဏီ(GE)တွင် အလုပ်လုပ်သော ဓာတုဗေဒပညာရှင် ဒဗလျူသောမတ်စ်ဂရပ်ဘ် (W. Thomas Grubb)က Sulphonated polystyrene ion-exchange membrane ကို လျှပ်လိုက်ရည် (electrolyte) အဖြစ် အသုံးပြုခြင်းဖြင့် မူလလောင်စာဆဲလ်ဒီဇိုင်းကို ထပ်မံမွမ်းမံခဲ့သည်။ နောက်သုံးနှစ်အကြာတွင် အခြား ဂျီအီး ဓာတုဗေဒပညာရှင် Leonard Niedrach က ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဓာတ်တိုးခြင်းနှင့် အောက်ဆီဂျင်လျှော့ချခြင်း ဓာတ်ပြုမှုများအတွက် ဓာတ်ကူပစ္စည်းအဖြစ် အသုံးပြုသော အလွှာပါးပေါ်သို့ ပလက်တီနမ်ကို ထည့်သွင်းရန် နည်းလမ်းတစ်ခု တီထွင်ခဲ့သည်။ ၎င်းကို Grubb-Niedrach fuel cell ဟု လူသိများလာသည်။ ^{[၉] [၁၀]} ဂျီအီးသည် နာဆာ၊ McDonnell Aircraft တို့နှင့်အတူ ဤနည်းပညာကိုဆက်လက်တီထွင်ခဲ့ပြီး ဂျီမီနီ စီမံကိန်းတွင် အသုံးပြုခဲ့သည်။ ၎င်းသည် လောင်စာဆဲလ်ကို ပထမဆုံးစီးပွားဖြစ် အသုံးပြုခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် ဟယ်ရီအီရစ် (Harry Ihrig)ဦး ဆောင်သောအဖွဲ့သည် Allis-Chalmers အတွက် ၁၅ ကီလိုဝပ် လောင်စာဆဲလ်လယ်ထွန်စက်ကို တည်ဆောက်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်တစ်လွှား ပြည်နယ်ပြပွဲများတွင် ပြသခဲ့သည်။ ထိုစနစ်တွင် ပိုတက်စီယမ်ဟိုက်ဒရောဆိုဒ်ကို လျှပ်လိုက်ရည်အဖြစ် အသုံးပြုပြီး ဖိသိပ်ထားသော ဟိုက်ဒရိုဂျင်နှင့် အောက်ဆီဂျင်ကို ဓာတ်ပြုပစ္စည်းများအဖြစ် အသုံးပြုသည်။ ၁၉၅၉ ခုနှစ်နောက်ပိုင်းတွင် ဘေကွန်နှင့် သူ၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များသည် ဂဟေဆော်စက်အသုံးပြုနိုင်သည့် လက်တွေ့ကျသော ငါးကီလိုဝပ်ယူနစ်ကို သရုပ်ပြခဲ့သည်။ ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ်များတွင် Pratt & Whitney သည် အမေရိကန်အာကာသအစီအစဉ်တွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားနှင့် သောက်ရေရရှိရေးအတွက် အသုံးပြုရန် ဘေကွန်၏ အမေရိကန်မူပိုင်ခွင့်များကို လိုင်စင်ရယူခဲ့သည်။ ဟိုက်ဒရိုဂျင်နှင့် အောက်ဆီဂျင်သည် အာကာသယာဉ်များမှ အလွယ်တကူရရှိနိုင်သည်။ ၁၉၉၁ တွင် ပထမဆုံးဟိုက်ဒရိုဂျင်လောင်စာဆဲလ် မော်တော်ယာဉ်ကို ရော်ဂျာဘေးလင်း(Roger Billings)က တီထွင်ခဲ့သည်။ ^{[၁၁] [၁၂]}

UTC Power သည် ဆေးရုံများ၊ တက္ကသိုလ်များနှင့် ရုံးအဆောက်အအုံများတွင် ပူးတွဲထုတ်လုပ်သည့် ဓာတ်အားပေးစက်ရုံအဖြစ် အသုံးပြုရန်အတွက် ကြီးမားသော လောင်စာဆဲလ်စနစ်ကို ထုတ်လုပ်ရောင်းချခဲ့သော ပထမဆုံးကုမ္ပဏီ ဖြစ်သည်။ ^[၁၃]