Frank Zappa

Amerikaans muzikant (1940–1993)

Frank Vincent Zappa (Baltimore, 21 december 1940 – Laurel Canyon (Californië), 4 december 1993) was een Amerikaans componist en musicus, die ook deel uitmaakte van of de leiding had over verschillende rockgroepen (zoals The Mothers of Invention). Zappa mengde op geheel eigen wijze rockmuziek met psychedelica, jazz, experimentele muziek en eigentijdse klassieke muziek gecombineerd met een grote dosis zelfspot, humor en performance-art.

Frank Zappa
Frank Zappa tijdens een concert in Noorwegen (1977)
Algemene informatie
Volledige naamFrank Vincent Zappa
Geboren21 december 1940
GeboorteplaatsBaltimore
Overleden4 december 1993
OverlijdensplaatsLaurel Canyon, Californië
LandVerenigde Staten
Werk
Jaren actief1955–1993
Genre(s)rock, jazz, eigentijdse klassieke muziek
Beroepmusicus, componist
Instrument(en)vooral gitaar
Officiële website
(en) AllMusic-profiel
(en) Discogs-profiel
(en) IMDb-profiel
(en) Last.fm-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal  Portaalicoon  Muziek
Frank Zappa (1977)

Geschiedenis

Zappa begon begin jaren zestig met het maken van muziek. In de beginperiode werkte hij veel samen met Captain Beefheart. Zijn eerste professionele opnamen werden gemaakt voor soundtracks, namelijk de films The World's Greatest Sinner en Run Home Slow. Hij maakte deze opnamen in Studio Z, in Rancho Cucamonga.

Medio jaren zestig werd Zappa lid van The Soul Giants. Hij werd de gitarist van de band. Niet lang daarna werd hij de 'leider', en hernoemde hij de band The Mothers. Ze werden opgemerkt door verschillende platenproducers en door Tom Wilson binnengehaald bij Verve Records. Ze moesten wel de naam van de band veranderen van The Mothers, naar The Mothers of Invention, omdat mother een afkorting van motherfucker was (in die tijd werden goede muzikanten in het milieu motherfuckers genoemd). In 1966 kwam het eerste album van de band, Freak Out!, uit.

Opmerkelijk is dat Zappa nooit werkte met muzikanten op de manier die gebruikelijk was in de popmuziek. Hij nam (studio)muzikanten in dienst, betaalde hun loon en ontsloeg ze.

Zappa was naast rockmuzikant ook een eigentijds klassiek componist. Wat zijn vroege werk betreft kwam dit naar voren in Lumpy Gravy (1967). Daarna bewoog hij zich een aantal jaren meer op jazz- resp. rockterrein, maar Orchestral Favorites (1979) en zijn beide platen met het London Symphony Orchestra (Vol. 1 (1983) en Vol. 2 (1987)) waren weer duidelijk modern-klassieke werken. In 1984 verscheen The Perfect Stranger, waarop Pierre Boulez met zijn Ensemble InterContemporain composities van Zappa uitvoerde.

Naast zijn interesse voor onder anderen Karlheinz Stockhausen, Igor Stravinsky en Anton Webern, is Zappa ook bekend om zijn idolatrie van Edgard Varèse, een modern componist. Zappa was een man van precisie, zeer kritisch op zichzelf. Hij voerde steeds vernieuwingen door. Hij was de tweede in de popgeschiedenis die een dubbel-lp uitbracht (de eerste was Bob Dylan met Blonde on blonde). Hij produceerde, behalve zijn twee eerste platen, alles zelf en was een van de eerste muzikanten die op een 4-track opnam, die hij dan nog zelf in elkaar geknutseld had. Zijn muziek laat zich bestempelen als avant-garde. De muzikant was vaak politiek en maatschappijkritisch in zijn teksten, die gekenmerkt worden door hun ironie. Zappa ageerde tegen oorlog, het fundamentalistische geloof en kleinburgerlijkheid, maar ook de popcultuur (hippies, discomuziek enzovoort) bleef niet gespaard. Vooral de media moeten het ontgelden in zijn nummers. Televisie, zo meende hij, is een gevaarlijke propagandamachine. Dit is te horen in zijn nummer I'm the slime uit 1973. Zijn teksten waren ook omstreden vanwege de vele verwijzingen naar seks en seksuele aberraties, bijvoorbeeld in Bobby Brown (goes down) uit 1979.

In 1985 nam Zappa deel aan een hoorzitting die was georganiseerd door het Parents' Music Resource Center (PMRC), waaraan onder andere Tipper Gore, de vrouw van Al Gore, was verbonden. Deze instelling beweerde dat de Amerikaanse platenindustrie de jeugd van Amerika blootstelde aan "seks, geweld en de verheerlijking van drugs en alcohol". Zappa trad tijdens deze congressional hearing op als voorvechter van de muzikale vrijheid en bestreed met verve de mening van het PMRC. Muzikaal nam Zappa wraak met het album FZ meets the Mothers of Prevention uit 1985.

Naarmate hij ouder werd legde hij zich steeds meer op het componeren toe. Tot zijn klassiek-moderne hoogtepunten kan The Yellow Shark (1993) gerekend worden, de laatste cd die hij bij leven maakte. Hierop speelt het Duitse Ensemble Modern werk van Zappa, door hemzelf gedirigeerd. Een jaar later werd Civilization, Phaze III uitgebracht, waarmee hij tot zijn dood in 1993 bezig was.

Zappa was een van de weinige componisten uit de 2e helft van de 20e eeuw, die pop, jazz en klassiek combineerde.[1] Over zijn vocale kwaliteiten was Zappa minder tevreden. Zo stelde hij in een interview, dat wanneer hij auditie zou moeten doen voor zijn eigen band, hij niet zou worden aangenomen.

Zappa was sinds 1967 getrouwd met Gail, geboren als Adelaide Gail Sloatman (1945–2015), die de zaken van Zappa beheerde. Ze kregen vier kinderen:

  • Moon Zappa (Moon Unit Zappa, 1967)
  • Dweezil Zappa (Ian Donald Calvin Euclid Zappa, 1969), genoemd naar de bijnaam van de kleine teen van Gail. Dweezil houdt zich onder andere bezig met het beheren en uitgeven van de honderden uren onuitgegeven muziek die nog in Zappa's kelder bewaard liggen.
  • Ahmet Zappa (Ahmet Emuukha Rodan Zappa, 1974)
  • Diva Zappa (Diva Thin Muffin Pigeen Zappa, 1979)

Zappa overleed enkele weken voor zijn 53e verjaardag aan de gevolgen van prostaatkanker. Hij is begraven in Westwood Village Memorial Park Cemetery in Los Angeles zonder gedenksteen, op lot #100.

Wetenswaardigheden

  • In Vilnius, Litouwen staat een standbeeld van Frank Zappa. Dit komt omdat de (voormalige) burgemeester een heel grote fan van Frank Zappa was.
  • Sinds 2002 staat er in het centrum van Bad Doberan in het voormalige Oost-Duitsland, waar jaarlijks het grootste Zappa festival gehouden wordt, een buste van Frank Zappa.
  • Tijdens een optreden in het casino van Montreux (1971) schoot een toeschouwer een lichtkogel af die het gebouw in lichterlaaie zette.[2] Dankzij organisator Claude Nobs waren er geen doden, maar het casino uit 1881 brandde volledig af. Zappa en zijn bandleden verloren al hun materiaal. Deep Purple was aanwezig bij het voorval en putte er inspiratie uit voor Smoke on the Water. Nadien circuleerde een bootleg waarop een en ander te horen was, in 1992 uitgebracht als Swiss Cheese / Fire.
  • In de Nerostrip nr. 95 "Het Beest zonder Naam" uit 1985 voerde striptekenaar Marc Sleen de figuur van "Prof. Doctor Zappadopolis" op. Dit strippersonage, dat vanuit een soort duikboot in de vorm van een zeemonster, de wereld wil vernietigen met een kernbom die zelfstandig kon denken omdat er menselijke hersencellen werden ingeplant, werd gemodelleerd naar Frank Zappa.
  • In 1994 werd een planetoïde naar Frank Zappa genoemd: (3834) Zappafrank.
  • Nog in 1994 werd door de biologen Bosmans en Bosselaers een spin beschreven die ze de naam "Pachygnatha zappa" gaven. Op haar onderlijf heeft deze spin een pigmentvlek die erg op de snor van Frank Zappa lijkt.[3]
  • Zappa sprak de stem in van de paus in de aflevering Powdered Toast Man (1992) van de animatiereeks The Ren & Stimpy Show.
  • In de animatiereeks Duckman werden in het eerste seizoen Zappa's composities vaak als achtergrondmuziek gebruikt.
  • Zappa speelde ook een klein rolletje in de film Head (1968) met The Monkees.
  • Hij vertolkte de rol van drugsdealer in de episode Payback in de televisieserie Miami Vice.
  • Zappa sprak geen Nederlands, maar riep tijdens een concert in Rotterdam (1988) "May you never hear 'vloerbedekking' again". Deze uitspraak is te horen tijdens Theme from "Lumpy Gravy" op de plaat Make a Jazz Noise Here. Hij verwees naar een optreden in Rotterdam uit 1971, waar het Sofa nummer met Nederlandse tekst gebracht werd: geef mij wat vloerbedekking onder deze vette, zwevende sofa. Beide opnames werden gemaakt in Sportpaleis Ahoy'.
  • Diverse soorten, waaronder Phialella zappai,[4] Zappa confluentus[5] en Amaurotoma zappa[6] zijn naar Frank Zappa vernoemd. Hetzelfde geldt voor het ZapA-gen in Proteus mirabilis.[7] Ook bacterie P. acnes type Zappae, die acne veroorzaakt, draagt zijn naam.[8]

Discografie

Officiële albums en hitlijsten

Onderstaand een lijst met albums van Frank Zappa, inclusief alle albums die zijn uitgebracht onder de naam Mothers of Invention. Tijdens zijn leven bracht Zappa 62 albums uit.

Release[9]TitelPiek positiesOpmerkingen
Nr.JaarMaandUS
[10]
UK
[11]
DUI
[12]
NOR
[13]
ZWE
[14]
AUS
[15]
OOS
[16]
NL
[17]
11966JunFreak Out! (als The Mothers of Invention)130
21967AprAbsolutely Free (als The Mothers of Invention)41
31968MrtWe're Only in It for the Money (als The Mothers of Invention)3031
4MeiLumpy Gravy (door het Abnuceals Emuukha Electric Symphony Orchestra olv Zappa)159
5NovCruising with Ruben & the Jets (als Ruben and the Jets)110
61969MrtMothermania (als The Mothers of Invention)151
7AprUncle Meat (als The Mothers of Invention)43
8OktHot Rats173945196
91970FebBurnt Weeny Sandwich (als The Mothers of Invention)941710
10AugWeasels Ripped My Flesh (als The Mothers of Invention)18928
11OktChunga's Revenge11943243
121971AugFillmore East – June 1971 (als The Mothers)38228
13Okt200 Motels (met The Mothers of Invention)5944486
141972MrtJust Another Band from L.A. (als The Mothers)8541
15JulWaka/Jawaka15224
16NovThe Grand Wazoo (als The Mothers)
171973SepOver-Nite Sensation (met The Mothers of Invention)32151047US: Gold[18]
181974MrtApostrophe (')106671US: Gold[19]
19JulRoxy & Elsewhere (als Zappa & The Mothers)27144
201975JunOne Size Fits All (als Frank Zappa & The Mothers of Invention)265681
21OktBongo Fury (met Captain Beefheart en The Mothers of Invention)661116
221976OktZoot Allures61161782UK: Silver[20]
231978MrtZappa in New York5755206247475
24SepStudio Tan1473092
251979JanSleep Dirt1751619
26MrtSheik Yerbouti21321054536CAN: Gold[21]
27MeiOrchestral Favorites1684821
28SepJoe's Garage Act I2762411294834CAN: Gold[21]
29NovJoe's Garage Acts II & III537531349
301981MeiTinsel Town Rebellion6655231389
31Shut Up 'n Play Yer Guitar
32Shut Up 'n Play Yer Guitar Some More
33Return of the Son of Shut Up 'n Play Yer Guitar
34SepYou Are What You Is9351122248
351982MeiShip Arriving Too Late to Save a Drowning Witch236165202635
31/32/33SepShut Up 'n Play Yer Guitar (re-release van drie albums in een driedubbel album)
361983MarThe Man from Utopia1538723
37Baby Snakes67
38JunLondon Symphony Orchestra, Vol. I
391984AugBoulez Conducts Zappa: The Perfect Stranger
40OktThem or Us53422241
41NovThing-Fish
42Francesco Zappa
431985AprThe Old Masters, Box I
44NovFrank Zappa Meets the Mothers of Prevention15353
451986JanDoes Humor Belong in Music?
46NovThe Old Masters, Box II
47Jazz from Hell
28/291987JunJoe's Garage, Acts I, II & III (re-release van drie albums in een driedubbel album)
48SepLondon Symphony Orchestra, Vol. II
49DecThe Old Masters, Box III
501988AprGuitar824025
51MeiYou Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 1
52OctYou Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 2
53Broadway the Hard Way
541989NovYou Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 3
551991AprThe Best Band You Never Heard in Your Life
56JunYou Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 4
57Make a Jazz Noise Here
581992JulYou Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 568
59You Can't Do That on Stage Anymore, Vol. 6
60NovPlayground Psychotics (met The Mothers of Invention)
611993MrtAhead of Their Time (met The Mothers of Invention)
62OktThe Yellow Shark (met het Ensemble Modern)6130

Postuum uitgebracht

Sinds 1994 heeft de Zappa Family Trust in juni 2023 64 postume albums uitgebracht, wat een totaal maakt van 126 albums/albumsets.

  • 1994: Civilization, Phaze III
  • 1995: Strictly Commercial (compilatie)
  • 1996: The Lost Episodes
  • 1996: Läther
  • 1996: Frank Zappa Plays the Music of Frank Zappa: A Memorial Tribute
  • 1997: Have I Offended Someone?
  • 1997: Strictly Genteel (compilatie)
  • 1998: Mystery Disc
  • 1998: Cheap Thrills (compilatie)
  • 1998: Son of Cheep Thrills (compilatie)
  • 1999: Everything Is Healing Nicely
  • 2002: FZ:OZ
  • 2003: Halloween (DVD-A)
  • 2004: Joe's Corsage
  • 2004: QuAUDIOPHILIAc (DVD-A)
  • 2004: Joe's Domage
  • 2005: Joe's Xmasage
  • 2006: Imaginary Diseases
  • 2006: Trance-Fusion
  • 2006: The MOFO Project/Object
  • 2006: The Frank Zappa AAAFNRAA Birthday Bundle
  • 2007: Buffalo
  • 2007: Wazoo
  • 2008: One Shot Deal
  • 2008: Joe's Menage
  • 2008: The Frank Zappa aaa.FNR.aaa Birthday Bundle
  • 2009: Lumpy Money
  • 2009: Philly '76
  • 2010: Greasy Love Songs
  • 2010: Congress Shall Make No Law
  • 2010: Hammersmith Odeon
  • 2010: The Frank Zappa AAA·FNRAA·AA Birthday Bundle
  • 2011: Penguin In Bondage/The Little Known History Of The Mothers of Invention
  • 2011: Feeding The Monkies At Ma Maison
  • 2011: Carnegie Hall
  • 2012: Road Tapes
  • 2012: Understanding America
  • 2012: Finer Moments
  • 2012: Baby Snakes - The Compleat Soundtrack
  • 2013: Road Tapes, Venue #2
  • 2013: A Token Of His Extreme [soundtrack]
  • 2014: Joe's Camouflage
  • 2014: Roxy By Proxy
  • 2015: Dance Me This
  • 2015: Roxy - The Movie & Soundtrack
  • 2015: 200 Motels - The Suites
  • 2016: Road Tapes, Venue #3
  • 2016: The Crux Of The Biscuit
  • 2016: Frank Zappa For President
  • 2016: ZAPPAtite – Frank Zappa’s Tastiest Tracks
  • 2016: Meat Light - The Uncle Meat Project/Object
  • 2016: Little Dots
  • 2016: Chicago '78
  • 2017: Halloween 77
  • 2018: The Roxy Performances
  • 2019: Zappa In New York deluxe
  • 2019: Orchestral Favorites 40th Anniversary
  • 2019: Halloween 73
  • 2019: The Hot Rats Sessions
  • 2020: The Mothers 1970
  • 2020: Halloween 81
  • 2021: Zappa Original Motion Picture Soundtrack
  • 2021: Zappa '88: The last U.S. show
  • 2021: 200 Motels 50th anniversary
  • 2022: The Mothers 1971
  • 2022: ZAPPA / erie
  • 2022: ZAPPA '75 Zagreb/Ljubljana
  • 2022: Waka/Wazoo
  • 2023: ZAPPA '80 MUDD CLUB / MUNICH
  • 2023: Over-nite Sensation 50th anniversary

Dvd's

  • 2003: Baby Snakes
  • 2003: Does Humor Belong in Music?
  • 2007: Apostrophe
  • 2013: A Token of His Extreme
  • 2015: Roxy The Movie
Dvd's met hitnoteringen in
de DVD Top 30
Datum van
verschijnen'
Datum van
binnenkomst
Hoogste
positie
Aantal
weken
Opmerkingen
Roxy - the movie201507-11-2015230met The Mothers

Radio 2 Top 2000

Nummer met notering(en)
in de NPO Radio 2 Top 2000[noot 1]
'99'00'01'02'03'04'05'06'07'08'09'10'11'12'13'14'15'16'17'18'19'20'21'22'23
Dancin' Fool-6055866966317466496605096086907658576627508731085150917191827188219741801--

Boeken

  • Bekkelund, Erland & Cege Berglund & Matti Laipio & Ole Lysgaard & Soren Gaden, "Frank Zappa The Nordic Stories"(2020), Brumunddal: Absolutt forlag, ISBN 978-82-999975-8-4
  • Chevalier, Dominique, "Viva Zappa" (1986), London: Omnibus Press, ISBN 0-7119-9436-6
  • Colbeck, Julian, "Zappa" (1987), London: Virgin Book, ISBN 0-86369-156-0
  • Courrier, Kevin, "The Dangerous Kitchen. The Subversive Art of Frank Zappa" (2001), Toronto: ECW Press, ISBN 1-55022-447-6
  • Diejen, Cor van, "Een modder van inventie" (2017), Drekwerk publicaties, ISBN 978-90-827512-1-5
  • Gray, Michael, "Mother! is the Story of Frank Zappa" (1984), London: Proteus Books, ISBN 0-86276-146-8
  • Greenaway, Andrew, "The Inside Stories of Zappa's Other People" (2017), Bedford: Wymar Publishing, ISBN 978-1-908724-67-0
  • Greenaway, Andrew, "Zappa the Hard Way" (2010), Bedford: Wymar Publishing, ISBN 978-1-908724-00-7
  • James, Billy, "Necessity Is...: The Early Years of Frank Zappa & the Mothers of Invention" (2000), London: SAF Publishing Ltd., ISBN 0-946719-51-9
  • Kloet, Co de, "Frank & Co", (2020), Haver Producties, ISBN 978-90-821095-3-5
  • Kostelanetz, Richard, "Frank Zappa Companion. Four Decades of Commentary" (1997), New York: Schirmer, ISBN 0-02-864628-2
  • Lennon, Nigey, "Being Frank. My Time with Frank Zappa" (1995), Los Angeles: California Classics Book, ISBN 1-879395-55-X
  • Lowe, Kelly Fisher, "The Words and Music of Frank Zappa" (2006), Westport: Praeger Publishers, ISBN 0-275-98779-5
  • Ludwig, Wolfganng, " Untersuchungen zum musikalischen Schaffen von Frank Zappa", ISBN 3-6314-5128-8
  • Miles, Barry, "In His Own Words" (1993), London: Omnibus Press, ISBN 0-7119-3100-3
  • Miles, Barry, "Frank Zappa - A Visual Documentary" (2003), London: Omnibus Press, ISBN 0-7119-3099-6
  • Miles, Barry, "Frank Zappa" (2004), London: Atlantic Books, ISBN 1-84354-092-4 (vertaald in het Nederlands als Zappa De biografie, ISBN 978-90-6005-556-4)
  • Rausch, Andreas, "Zappaesk" (2005), Köln: Egmont vgs verlagsgesellschaft, ISBN 3-7704-2888-9
  • Russo, Greg, "Cosmik Debris. The collected history and improvisations of Frank Zappa" (1998), USA: Crossfire Publications, ISBN 0-9648157-4-5
  • Russo, Greg, "Cosmik Debris. The collected history and improvisations of Frank Zappa (Revised)" (1999), USA: Crossfire Publications, ISBN 0-9648157-7-X
  • Russo, Greg, "Cosmik Debris. The collected history and improvisations of Frank Zappa (The Son Of Revised)" (2003), USA: Crossfire Publications, ISBN 0-9648157-0-2
  • Slaven, Neil, "Electric Don Quixote: The Definitive Story of Frank Zappa" (2003), London: Omnibus Press, ISBN 0-7119-9436-6
  • Ulrich, Charles, "The Big Note. A guide to the recordings of Frank Zappa" (2018), Vancouver: New Star Books, ISBN 978-1-55420-146-4
  • Walley, David, "No Commercial Potential. The Saga of Frank Zappa" (1980, Then and Now, New York: E. P. Dutton, ISBN 0-525-93153-8
  • Watson, Ben, "Frank Zappa: The Negative Dialectics of Poodle Play" (1996), New York: St. Martin's Griffin, ISBN 0-312-14124-6
  • Watson, Ben, "Frank Zappa. The Complete Guide to His Music" (2005), London: Omnibus Press, ISBN 1-84449-865-4
  • Wills, Geoff, "Zappa and Jazz" (2015), Leicestershire: Matador, ISBN 978-1-78462-391-3
  • Zappa, Frank & Occhiogrosso, Peter, "The Real Frank Zappa Book" (1989), New York: Poseidon Press, ISBN 0-671-63870-X
  • Zeuner, Mick & Klaus Kühner & Andrew Greenaway, "The Zappa Tour Atlas with annotated discography" (2019), Bedford: Wymar Publishing, ISBN 978-1-912782-17-8

Externe links

Commons heeft mediabestanden in de categorie Frank Zappa.

Noten