ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ

୧୯୩୭ ମସିହାରେ ସିଲନ୍ ଟୁରିଷ୍ଟ ବ୍ୟୁରୋ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଯିବା ସହ ତତକାଳୀନ ସିଲୋନରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିକାଶରେ ସରକାରୀ ପଦକ୍ଷେପ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ।^[୧] ତେବେ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ହେତୁ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୧୯୩୯ରେ ଏହା ବନ୍ଦ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବ୍ୟୁରୋର କାର୍ଯ୍ୟ ତୁଲାଇଥିବା ସିଲନ୍ ଟୁରିଷ୍ଟ ବୋର୍ଡକୁ ପୁନଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରି ପର୍ଯ୍ୟଟନର ପ୍ରୋତ୍ସାହନକୁ ପୁନର୍ବାର ସକ୍ରିୟ କରାଯାଇଥିଲା । ଦେଶର ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ର ପାଇଁ ୧୯୬୬ ମସିହାରେ ସରକାରୀ ଅଧିନିୟମ (ଆକ୍ଟ ନମ୍ବର ୧୦)^[୧] ଲାଗୁ ହେବା ସହିତ ଅଧିକ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ସ୍ୱୀକୃତି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହା ସିଲୋନ୍ ଟୁରିଷ୍ଟ ବୋର୍ଡ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା ​​। ସେବେଠାରୁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରର ବିକାଶ ତଥା ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ପାଇଁ "ସିଲୋନ୍ ଟୁରିଷ୍ଟ ବୋର୍ଡ" ରାଜ୍ୟର ଏକ ସ୍ୱୀକୃତିପ୍ରାପ୍ତ ସଂସ୍ଥା ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଆସୁଛି ।

ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୦୭ରେ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଅଧିନିୟମ ୨୦୦୫ର ଧାରା ୨ ଅନୁଯାୟୀ, ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବୋର୍ଡ (Srilanka Tourist Board)କୁ ବଦଳାଯାଇ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିକାଶ ପ୍ରାଧିକରଣ (SLTDA) ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରାଗଲା ।

ସଂମ୍ପ୍ରତି ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିକାଶ ପ୍ରାଧିକରଣ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାକୁ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିକାଶ ପାଇଁ ଉପଯୁକ୍ତ ଅନେକ ରିସୋର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଭକ୍ତ କରିଛି ।^[୧]

• କଲମ୍ବୋ ଏବଂ ଗ୍ରେଟର କଲମ୍ବୋ ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ: କଲମ୍ବୋ ଏବଂ ଗ୍ରେଟର କଲମ୍ବୋ ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ଦକ୍ଷିଣରେ ଲାଭିନିଆ ପର୍ବତ ଦେଇ ଉତ୍ତରରେ ନେଗୋମ୍ବୋ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିଛି | କଲମ୍ବୋ ସହର ହେଉଛି ଏହି ଜୋନର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶ ଏବଂ ଦେଶରେ ବ୍ୟବସାୟିକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ସମ୍ମିଳନୀ ଏବଂ ଖେଳ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଗୁଡିକର କେନ୍ଦ୍ର ଅଟେ । କଲମ୍ବୋ, ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଦ୍ୱାର ଦେଶ ତଥା ଉତ୍ତମ ରହଣି ସ୍ଥଳ ।
• ଦକ୍ଷିଣ ତଟ (ସାଉଥ୍ କୋଷ୍ଟ) ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ: ଦକ୍ଷିଣ ଉପକୂଳ ଜୋନ୍ ୱାଡୁୱାଠାରୁ ଟିସାମାହାରାମା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ । ଏହି ଜୋନ୍‌କୁ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି । ପ୍ରଥମ ଅଞ୍ଚଳ ୱାଡଡୁୱାଠାରୁ ଗାଲେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ । କାଲୁଟାରା, ବେରୁୱାଲା, ବେଣ୍ଟୋଟା, ଡେଡୁୱା, ମଡୁ ଗଙ୍ଗା, ବାଲାପିଟିୟା, ଅହୁଙ୍ଗାଲା, ଏବଂ ହିକ୍କାଡୁଆ ପରି ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ଅଞ୍ଚଳ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଗାଲ‌ଠାରୁ ଟିସାମାହାରାମା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ ଦ୍ୱିତୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଉନାୱାଟୁନା, କୋଗଗାଲା, ୱେଲିଗାମା, ମିରିସା, ମାତାରା, ଟାଙ୍ଗଲେ ଏବଂ ହାମବନ୍ତୋଟା ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ପୂର୍ବ ତଟ (ଇଷ୍ଟକୋଷ୍ଟ) ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ: ପୂର୍ବ ତଟ ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ ଉତ୍ତରରେ କୁଚାଚେଲିଠାରୁ ଦକ୍ଷିଣରେ ପୋଟୁଭିଲ୍ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିସ୍ତୃତ । ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ମୁଖ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛି ଅରୁଗାମ ବାଇ, ପାସିକୁଡା, ଟ୍ରିନକୋମାଲି ଏବଂ ନୀଲାଭେଲି ।
• ପଶ୍ଚିମ ତଟ (ୱେଷ୍ଟ କୋଷ୍ଟ) ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ: ପଶ୍ଚିମ ତଟ ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ କାଲପିଟିଆ, ମାରୱିଲା ଏବଂ ୱାଇକ୍କାଲା ଅଞ୍ଚଳରେ ବିସ୍ତୃତ ।
• ହାଇ କଣ୍ଟ୍ରି ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ: ନୱାରା ଏଲିୟା, ବାନ୍ଦାରାୱେଲା ଏବଂ ମାସ୍କେଲିଆ ହାଇ କଣ୍ଟ୍ରି ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳର ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ପ୍ରାଚୀନ ସହର ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ: ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପାଞ୍ଚଟି ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଅଛି, ଯଥା ଅନୁରାଧପୁରା, ଡାମବୁଲ୍ଲା, କାଣ୍ଡି, ପୋଲୋନାରୁୱା ଏବଂ ସିଗିରିଆ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରେ ହାବରାନା, ଗିରିଟାଲେ, ମାତାଲେ ଏବଂ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।
• ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରିସୋର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳ: ଏଥିରେ ୟାଲା, ଉଦୱାଲାୱା, ୱାସଗାମୁଆ, ପିନ୍ନାୱାଲା, ଏବଂ ରତ୍ନାପୁରା ଅଞ୍ଚଳ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ।

ଅତୀତରେ, ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତ ଏବଂ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ମଧ୍ୟରେ ଫେରି ସେବା ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଆସୁଥିଲା ଏବଂ ଏହାର ବ୍ୟବହାର କମ୍ ଥିବାରୁ ବାରମ୍ବାର ସ୍ଥଗିତ ରଖାଯାଇଥିଲା । ବର୍ତ୍ତମାନ ସୁଦ୍ଧା, ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରୁ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ଭାରତକୁ ପ୍ରବେଶ କରିବାର ଏକମାତ୍ର ଉପାୟ ହେଉଛି ବିମାନ । ୨୦୧୯ରେ କଲମ୍ବୋ ଏବଂ ଟୁଟିକୋରିନ୍ ଏବଂ ତଲାଇମାନ୍ ଏବଂ ରମେଶ୍ୱରମ୍ ମଧ୍ୟରେ ଫେରି ସେବା ବିଷୟରେ ବୁଝାମଣା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । କେରଳର କଲମ୍ବୋ ଏବଂ କୋଚି ମଧ୍ୟରେ ଏକ କ୍ରୁଜ୍ / ଫେରି ସେବା ଚଳାଇବାକୁ ଏକ ପ୍ରସ୍ତାବ ମଧ୍ୟ ଅଛି । ଦୁଇ ପଡୋଶୀ ଦେଶକୁ ଭଲ ଭାବରେ ଯୋଡିବା ପାଇଁ ଭାରତ ଏବଂ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସରକାର ମିଳିତ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି ।^[୨] ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବିକାଶ ମନ୍ତ୍ରୀ ଜନ୍ ଅମରତୁଙ୍ଗା ସୂଚାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଯେ ଏକ ଫେରି ସେବା ଉଭୟ ପାର୍ଶ୍ୱରୁ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଖୁବ୍ କମ୍ ମୂଲ୍ୟରେ ଯାତ୍ରା କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ ।^[୩]

ଜୈବ ବିବିଧତା

ଏହାର ଛୋଟ ଆକାର ସତ୍ତ୍ୱେ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଏକ ଉଚ୍ଚ ସ୍ତରର ଜୈବ ବିବିଧତା ଏବଂ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସମ୍ପଦ ରହିଛି ଏବଂ ଏହା ବିଶ୍ୱର ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଜୈବ ବିବିଧ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥଳ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନିତ ହୋଇଛି । ଅନେକ ପ୍ରଜାତିର ଉଦ୍ଭିଦ ଏବଂ ଜୀବଜନ୍ତୁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଦେଖାଯାଆନ୍ତି ।

ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ଶତକଡା ୧୩ ଭୂମି ପୃଷ୍ଠକୁ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ସଂରକ୍ଷିତ ଅଞ୍ଚଳ (WLPAs) ଭାବରେ ନାମିତ କରାଯାଇଛି । ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ପ୍ରାୟ ଶତକଡା ୭ ଭାଗ ହେଉଛି ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନ, ଜନସାଧାରଣ ବନ୍ୟଜନ୍ତୁ ଦେଖିବା ଏବଂ ଅଧ୍ୟୟନ ପାଇଁ ଅନୁମତିପ୍ରାପ୍ତ ଅଞ୍ଚଳ । ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ଜାତୀୟ ଉଦ୍ୟାନଗୁଡିକ ଲୋକପ୍ରିୟ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ସ୍ଥଳୀ ପାଲଟିଛି ।

ସମୁଦ୍ରତଟ

ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ପାଖାପାଖି ୧,୬୦୦ କିଲୋମିଟର (994 ମାଇଲ୍) ଉପକୂଳବର୍ତ୍ତୀ ସ୍ଥାନ ରହିଛି ଯାହା ଟ୍ରପିକାଲ୍ ବେଳାଭୂମି ସହିତ ଉଭୟ ସ୍ଥାନୀୟ ତଥା ବିଦେଶୀ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଅଟେ | ସାମୁଦ୍ରିକ ମନୋରଞ୍ଜନ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଯେପରିକି ସମୁଦ୍ର ସ୍ନାନ ଏବଂ ପହଁରିବା, ସର୍ଫିଂ, ବୋଟିଂ, ସ୍ନର୍କେଲିଙ୍ଗ୍, ଗଭୀର ସମୁଦ୍ରରେ ମାଛ ଧରିବା, ୱାଟର ୱାଟର ଫଟୋଗ୍ରାଫି ଏବଂ ସ୍କୁବା ଡାଇଭିଂ, ଏହି ସମୁଦ୍ର କୂଳ ଏବଂ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ ରିସର୍ଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ଟାଙ୍ଗଲେ, ବେରୁୱାଲା, ମିରିସା, ବେଣ୍ଟୋଟା, ଉନାୱାଟୁନା ଆରୁଗାମ ବାଇ, ପାସିକୁଡା, ହିକ୍କାଡୁଆ, ଅପପୁଭେଲି ଏବଂ ନେଗୋମ୍ବୋରେ ଥିବା ସମୁଦ୍ରକୂଳ ଦେଶର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ବେଳାଭୂମି ଭାବରେ ପରିଗଣିତ ହୁଏ ।

ବିଶ୍ୱ ଐତିହ ସ୍ଥଳ

ଶ୍ରୀଲଙ୍କାର ପ୍ରାଗ୍‌-ଐତିହାସିକ ସ୍ମାରକୀଗୁଡ଼ିକରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସମୃଦ୍ଧ । ମୁଖ୍ୟତ ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମ ଦେଶର ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟକୁ ଗଢିବାରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଛି |

ୟୁନେସ୍କୋ ତାଲିକାରେ ଏହି ଦେଶରେ ଛଅଟି ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ଏବଂ ଦୁଇଟି ପରିବେଶ ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳ ରହିଛି ।^[୪] ବିଶ୍ୱ ଐତିହ୍ୟ ସ୍ଥଳ ବ୍ୟତୀତ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସରକାର ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ପ୍ରତ୍ନତାତ୍ତ୍ୱିକ ସଂରକ୍ଷିତ ସ୍ଥାନ ଏବଂ ସ୍ମାରକୀ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ।

ଧାର୍ମିକସ୍ଥଳ

୨୦୦ ନିୟୁତ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ, ଭୌଗୋଳିକ ଭାବେ ଗୋଣ୍ଡୱାନା ନାମକ ଏକ ଭୂମିରେ ଭାରତ, ମାଡାଗାସ୍କର, ଅଷ୍ଟ୍ରେଲିଆ ଏବଂ ଆଣ୍ଟାର୍କଟିକା ସହିତ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସଂଯୁକ୍ତ ଥିଲା ।^[୫] ଅତଏବ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ସମୃଦ୍ଧ ବୌଦ୍ଧ ସଂସ୍କୃତି ତଥା ଅନ୍ୟ ଧର୍ମ ପାଇଁ ବେଶ୍ ଜଣାଶୁଣା । ଏକ ଧାର୍ମିକ ଦେଶ ହୋଇଥିବାରୁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ଐତିହାସିକ ମହତ୍ତ୍ୱ ରହିଛି, ଯାହା ପୃଥିବୀର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ । ଅନୁରାଧପୁରା, ଦନ୍ତ ମନ୍ଦିର, ଆଦାମର ଶିଖର, ଆମ ଲେଡି ଅଫ୍ ମାଧୁ ଏବଂ କାଟାରାଗାମା ଏହି ଦ୍ୱୀପରେ କିଛି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଧାର୍ମିକ ସ୍ଥାନ ଯାହାକି ବହୁ ସଂଖ୍ୟାରେ ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରିଥାଏ ।

କ୍ରୀଡ଼ା ଏବଂ ସାହସିକତା

କ୍ରୀଡା ପର୍ଯ୍ୟଟନକୁ ଲୋକମାନେ ଅବକାଶ ସମୟରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ରୀଡା ଇଭେଣ୍ଟରେ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷଣ କିମ୍ବା ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରୁଥିବା ପରି ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରାଯାଇଛି । କ୍ରିକେଟ୍, ରଗବୀ, ଗଲ୍ଫ ଏବଂ ସର୍ଫିଂ ଭଳି କ୍ରୀଡା ପାଇଁ ଶ୍ରୀଲଙ୍କା ମଧ୍ୟ ଏକ ବାଞ୍ଛିତ ଗନ୍ତବ୍ୟସ୍ଥଳ । କ୍ରିକେଟ୍ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କ୍ରୀଡ଼ାରୁ ପର୍ଯ୍ୟଟନ କ୍ଷେତ୍ରର ଅବଦାନ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବହୁତ କମ୍ ସ୍ତରରେ ରହିଛି | ମୁଖ୍ୟ ସ୍ରୋତ କ୍ରୀଡା ଇଭେଣ୍ଟ ବ୍ୟତୀତ ଦୁଃସାହସିକ କ୍ରୀଡା ମଧ୍ୟ କ୍ରୀଡା ପର୍ଯ୍ୟଟନରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଟ୍ରେକିଂ, ପଦଯାତ୍ରା, ଗାଧୋଇବା, ପାହାଡ ଚ୍ଚଢିବା, ଗଭୀର ସମୁଦ୍ର ମାଛ ଧରିବା, ବାଘ ଦେଖିବା ତଥା ଗରମ ବାୟୁ ବେଲୁନିଂ ହେଉଛି ଶ୍ରୀଲଙ୍କାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଥିବା କିଛି ଦୁଃସାହସିକ ଖେଳ ।^[୬]