Angiotensyna

Angiotensynogen (inaczej α2-globulina) jest jednym z białek osocza krwi odpowiedzialnym za transport kwasów tłuszczowych i hormonów steroidowych, jak i również prohormonem angiotensyny I. Składa się z 453 reszt aminokwasowych i jest wydzielany głównie przez wątrobę.

H2N-Asp-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-His-Leu-COOH

Renina (inaczej angiotensynogenaza) katalizuje przemianę białkowego angiotensynogenu w dekapeptyd angiotensynę I (AI) zachodzącą w wątrobie. Sama angiotensyna I nie wykazuje aktywności biologicznej i jest bezpośrednim prekursorem angiotensyny II i angiotensyny 1-9 oraz pośrednim innych angiotensyn takich jak angiotensyny 1-7.

H2N-Asp-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-COOH

W naczyniach krwionośnych płuc, pod wpływem enzymu ACE1/CD 143 (konwertaza angiotensyny, kininaza II) i poprzez usunięcie histydyny i leucyny, znajdujących się na końcu łańcucha peptydowego angiotensyny I powstaje oktapeptyd angiotensyna II (AII lub AT). Angiotensyna II wykazuje najsilniejsze działanie kurczące błonę mięśniową naczyń krwionośnych.

Angiotensyna II jest jednym z najbardziej efektywnych regulatorów ciśnienia krwi; wywołuje silny skurcz mięśniówki drobnych naczyń krwionośnych i znacząco podnosi ciśnienie tętnicze krwi, tym samym zwiększając częstotliwość pracy serca. Angiotensyna II reguluje również homeostazę wodno-elektrolitową organizmu, pobudzenie współczulnego układu nerwowego oraz biosyntezę i wydzielanie niektórych hormonów kory nadnerczy (tak zwane kortykosteroidy).

Inne enzymy katalizujące przemianę angiotensyny I w angiotensynę II to chymazy (wytwarzane m.in. w sercu) i katopepsyny^[1].

H2N-Arg-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-COOH

Pod wpływem aminopeptydaz angiotensyna II może przekształcić się w heptapeptyd angiotensynę III (AIII). Przemiana ta, pod względem chemicznym, polega na usunięciu z łańcucha peptydowego angiotensyny II kwasu asparaginowego, aminokwasu o charakterze kwaśnym. Angiotensyna III wykazuje aktywność naczyniową o 60% mniejszą od angiotensyny II, jednak jej wydajność w produkcji aldosteronu jest największa.

H2N-Val-Tyr-Ile-His-Pro-Phe-COOH

Heksapeptyd angiotensyna IV (AIV) wykazuje najmniejszą aktywność biologiczną.

Istnieje także szlak, który powoduje przekształcenie angiotensyny II w później poznaną angiotensynę 1-7. W przekształceniu tym uczestniczy egzopeptydaza ACE2, który oddziałując na angiotensynę II powoduje powstanie angiotensyny 1-7. Angiotensyna 1-7 ma działanie odwrotne do angiotensyny II - działa wazodylatacyjnie, zmniejsza wydzielanie hormonu antydiuretycznego i w konsekwencji obniża ciśnienie krwi. Ponadto ma mieć działanie antyproliferacyjne, przeciwzakrzepowe i hamujące procesy włóknienia. Podczas inhibicji konwertazy angiotensyny I, może nastąpić krótkotrwały wzrost angiotensyny 1-7, na skutek zablokowania degradacji tego czynnika^[2][3]. Przy długotrwałym stosowaniu dochodzi jednak do obniżenia stężenia osoczowego angiotensyny 1-7^[4]. Wzrost angiotensyny 1-7 obserwuje się podczas terapii sartanami^[5].

Stąd też nowsze podejście do układu renina-angiotensyna-aldosteron zmierza w stronę dwóch przeciwstawiających się osi, opartych o podnoszącą ciśnienie angiotensynę II oraz obniżającą ciśnienie angiotensynę 1-7. Według tej koncepcji miałaby się wykształcać równowaga między oboma szlakami. Temat jest nadal (2016) przedmiotem badań^[2][3].

• Gumprecht Janusz: Znaczenie polimorfizmu genów kodujących składowe układu renina-angiotensyna oraz białka SA w rozwoju przewlekłej niewydolności nerek: Katowice : ŚAM, 1998
• Kobusiak-Prokopowicz Małgorzata: Ocena czynności układu autonomicznego i układu renina-angiotensyna-aldosteron w łagodnym nadciśnieniu tętniczym pierwotnym: Wrocław, 1995
• Leki hamujące układ renina-angiotensyna-aldosteron (pod red. Grzegorza Opolskiego i Krzysztofa J. Filipiaka): Wrocław: Urban & Partner, 2000
• Różański Jacek: Związek polimorfizmu genów układu renina-angiotensyna-aldosteron z przebiegiem klinicznym autosomalnie dominującej wielotorbielowatości nerek: Szczecin: PAM, 2007
• Seweryn Ewa: Badania właściwości dehydrogenazy aldehydu 3-fosfoglicerynowego i jej powiązań z układem renina - angiotensyna: Wrocław, 1992
• Skoczyńska Anna: Metabolizm lipidów, układ renina-angiotensyna i reaktywność naczyń u szczurów poddanych ekspozycji złożonej na ołów i kadm: Wrocław: AM, 1998
• Tanecki Wojciech: Badania nad udziałem układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz rolą bradykininy w patogenezie przerostu mięśnia lewej komory serca u chorych na nadciśnienie tętnicze pierwotne: Wrocław, 2005
• Tylicki Leszek: Optymalizacja leczenia nefroprotekcyjnego przy pomocy farmakologicznej blokady układu renina-angiotensyna-aldosteron: Gdańsk: AM, 2006
• Wiczkowski Andrzej: Wpływ hiperwolemii na wydzielanie przedsionkowego peptydu natriuretycznego, wazopresyny, czynność układu renina-angiotensyna-aldosteron oraz stężenie parathormonu i kalcytoniny u chorych na przewlekłe choroby wątroby wywołane wirusem zapalenia wątroby typu B: Katowice: ŚAM, 1994