Góra Wał (Mstów)
Góra Wał (inaczej Góra Trzeciego Maja[1][2] lub góra Na Wale[1]) – wzniesienie o wysokości 293 m n.p.m.[3] położone na Wyżynie Częstochowskiej, w Mstowie, w powiecie częstochowskim. Zachodni wierzchołek bardziej rozległego wzgórza Chrapoń[1]. Znajduje się na prawym brzegu Warty, w rejonie jej przełomu, w miejscu, gdzie rzeka zmienia kierunek ze wschodniego na północno-wschodni[4][5][6]. Obok wzgórza przebiega droga wojewódzka nr 786[1].
 Góra Wał widziana ze wzgórza Ściegna | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość | 293 m n.p.m. |
Położenie na mapie gminy Mstów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu częstochowskiego  | |
 50°49′19″N 19°18′03″E/50,821944 19,300833 | |
Na szczycie wzniesienia znajduje się metalowy krzyż na kamiennym postumencie. Na przełomie 1914 i 1915 roku w pobliżu wzgórza przebiegał front I wojny światowej. Krzyż został postawiony w 1917 roku jako wotum związane z zakończeniem walk. W jego postumencie są wmurowane pociski artyleryjskie z tego okresu[7][2][8].
W 2017 roku okolice wzgórza zostały uporządkowane. Odnowiono wówczas stojący na szczycie krzyż[7] oraz zbudowano ścieżkę prowadzącą od źródła Stoki (najbardziej strome odcinki zostały wyposażone w schody terenowe). Uporządkowano wówczas także obszar wokół źródeł – powstał nowy chodnik przy drodze przebiegającej nad źródłami (pełniący jednocześnie funkcję tarasu widokowego), a przy samym źródle wybudowano zejście oraz niewielką platformę[9].
Przypuszczano, że na wzgórzu znajdował się wczesnośredniowieczny gród obronny. Badania archeologiczne z 2016 roku nie potwierdziły jednak tej tezy[1][7].
Przyroda
Zachodnie oraz północne zbocza wzniesienia porośnięte są lasem. Główne gatunki drzew to świerki, sosny, dęby, klony i buki. Południowe i wschodnie zbocza pokryte są łąkami, na których występują murawy kserotermiczne. Stwierdzono tu obecność takich roślin, jak zawilec wielkokwiatowy, dziewięćsił popłocholistny (jest to jedyne na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej stanowisko tego gatunku), dziewięćsił pospolity, chaber nadreński, driakiew żółta, szałwia okręgowa, kłosownica pierzasta, marzanka pagórkowa, głowienka wielkokwiatowa[4][5][10].
W 2015 roku przeprowadzono zabiegi mające na celu przywrócenie właściwej fizjonomii zbiorowiska roślinno-stepowego. Zabiegi te objęły usunięcie drzew, krzewów oraz inwazyjnych gatunków roślin. W celu podtrzymania efektu prac na murawie prowadzony jest kontrolowany wypas owiec[5].
Obok wzniesienia, w dolinie Warty, znajduje się źródło Stoki. Woda wypływająca z tego źródła jest odprowadzana bezpośrednio do rzeki, w okresie wezbrań źródła te mogą być zalane. Źródła tego typu są charakterystyczne dla przełomów rzek rozcinających masywy skał węglanowych[6]. W źródle występuje chroniony gatunek okrzemki – Caloneis lancettulaz[10].
Przypisy
Bibliografia
- Jerzy Pleszyniak, Gmina Mstów: otwarta gmina: przewodnik turystyczny, Wydawnictwo Alatus, 2018, ISBN 978-83-948725-4-0.