MFO

W marcu 1979 Izrael i Egipt podpisały traktat pokojowy, na mocy którego Siły Obronne Izraela opuściły Półwysep Synaj. Jednocześnie oba państwa zgodziły się na obsadzenie znajdującej się na terenie Egiptu strefy zdemilitaryzowanej wojskami i obserwatorami ONZ (United Nations Force & Observers), lecz Rada Bezpieczeństwa ONZ (RB) nie przedłużyła mandatu dotychczasowym siłom pokojowym - UNEF II (United Nations Emergency Force II) i musiały one zostać wycofane^[1].

Stany Zjednoczone obawiały się, że niestabilna sytuacja w Egipcie może doprowadzić do ponownej wojny. Dlatego część obowiązków UNEF II przejęła amerykańska misja wojskowa na Synaju (United States Sinai Field Mission), jednak posiadając skromne siły i środki nie była w stanie obsadzić strefy buforowej, więc decyzją prezydenta Cartera rozpoczęto przygotowywanie międzynarodowych sił pokojowych i obserwacyjnych. Początkowo miały być one autoryzowane przez ONZ - po przedstawieniu sprawy na forum RB została ona zawetowana przez delegację radziecką^[1].

Zmusiło to władze USA do samodzielnego utworzenia Wielonarodowych Sił i Obserwatorów (MFO), które zostały ustanowione 3 sierpnia 1981 protokołem do traktatu pokojowego. Następnie rozpoczęto budowę niezbędnej infrastruktury i szukanie państw chętnych do wsparcia MFO – jako pierwsze zgodziły się Fidżi, Kolumbia i Urugwaj, potem dyskutowano z członkami Wspólnot Europejskich (dołączyły Francja, Holandia i Włochy, finansowo wsparły Niemcy Zachodnie), brytyjskiej Wspólnoty Narodów (dołączyły Australia, Nowa Zelandia i Wielka Brytania) oraz Norwegią. Do marca 1982 MFO były już skompletowane i 25 kwietnia oficjalnie rozpoczęły działalność^[1].

Do zadań MFO należy:

• utrzymywanie posterunków w strefie C (Zone C) oraz patrolowanie jej,
• obserwacja egzekwowania postanowień traktatu pokojowego,
• zapewnienie wolnego dostępu do Zatoki Akaba.

Strefa kontrolowana przez MFO wynika z postanowień aneksu do traktatu pokojowego z 1979. Na jego mocy Półwysep Synaj podzielono na 4 strefy^[1]:

• Strefę A (Zone A) – pomiędzy Kanałem Sueskim a Linią A (Line A). Stacjonować w niej mogła maksymalnie 22-tysięczna egipska dywizja piechoty zmechanizowanej,
• Strefę B (Zone B) – pomiędzy Linią A a Linią B (Line B). Obsadzona przez 4 egipskie bataliony ochrony pogranicza,
• Strefę C (Zone C) – pomiędzy Linią B a granicą egipsko-izraelską. Podzielona na 4 sektory:
  • wydzielony sektor przy Strefie Gazy, podporządkowany egipskiej straży granicznej,
  • Sektor Północny (Northern Sector) – obsadzony przez FIJIBATT. Znajduje się w nim Obóz Północny (North Camp), rozlokowany przy mieście Al Gora,
  • Sektor Centralny (Central Sector) – obsadzony przez COLBATT,
  • Sektor Południowy (Southern Sector) – obsadzony przez USBATT. Znajduje się w nim Obóz Południowy (South Camp), rozlokowany przy mieście Szarm asz-Szajch,
• Strefę D (Zone D) - pomiędzy granicą egipsko-izraelską a Linią D (Line D). Obsadzona przez 4 izraelskie bataliony piechoty.

Powyższy podział obowiązywał do 2016 roku: po restrukturyzacji sił 3 bataliony zostały zastąpione dwoma, ponadto wcześniej, w związku z rozwojem rebelii islamskiej na Synaju, zezwolono na wkroczenie do strefy A i B większych sił egipskich.

• 26 marca 1979 – traktat pokojowy izraelsko-egipski,
• 24 lipca 1979 – zakończenie misji UNEF II, przejęcie części zadań sił pokojowych przez amerykańską misję wojskową na Synaju (US Sinai Field Mission),
• 18 maja 1981 – radzieckie veto wobec autoryzacji przez ONZ dowodzonych przez USA sił pokojowych na Półwyspie Synaj,
• 3 sierpnia 1981 – podpisanie protokołu do traktatu pokojowego, ustanawiającego Multinational Force & Observers,
• 2 września 1981 – rozpoczęcie budowy baz wojskowych dla MFO przez amerykańskie spółki budowlane,
• 23 listopada 1981 – zapowiedź uczestnictwa w MFO wojsk brytyjskich, francuskich, holenderskich i włoskich,
• 20 marca 1982 – zakończenie przegrupowania kontyngentów na granicę egipsko-izraelską,
• 25 kwietnia 1982 – oficjalne rozpoczęcie misji MFO,
• 15 lutego 1984 – zastrzelenie Dyrektora Generalnego Leamona R. Hunta przez włoskie Czerwone Brygady,
• 12 grudnia 1985 – katastrofa lotu Arrow Air 1285 - śmierć 248 amerykańskich żołnierzy MFO,
• 25 kwietnia 1986 – wycofanie kontyngentu australijskiego, zastąpił go kontyngent kanadyjski,
• październik 1992 – wycofanie kontyngentu brytyjskiego, w styczniu 1993 zastąpił go kontyngent australijski,
• maj 1995 - wycofanie kontyngentu holenderskiego, we wrześniu 1995 zastąpił go kontyngent węgierski,
• 15 sierpnia 2005 – wybuch miny-pułapki pod pojazdem MFO – 2 Kanadyjczyków rannych,
• 26 kwietnia 2006 – atak samobójczy na pojazd MFO - zginął tylko zamachowiec, nikt nie został ranny,
• 6 maja 2007 – katastrofa francuskiego samolotu wojskowego na Synaju – śmierć 8 Francuzów i 1 Kanadyjczyka,
• 17 listopada 2009 – przybycie na Synaj nowego kontyngentu MFO – czeskiego,
• 5 lutego 2011 – początek rebelii islamskiej na Synaju, w następnych latach wojska MFO wielokrotnie stawały się celem ataków i zrewidowano postanowienia dotyczące ograniczenia obecności egipskich wojsk na półwyspie Synaj,
• 14 sierpnia 2012 – oblężenie Kwatery Głównej FC MFO przez uzbrojonych beduińskich demonstrantów, którzy próbowali przedrzeć się do bazy. Po nadejściu odsieczy wojsk egipskich napastnicy wycofali się. Rannych zostało 4 żołnierzy MFO, w tym 3 Kolumbijczyków^[2],
• 23 marca 2015 – wycofanie kontyngentu węgierskiego, jego obowiązki przejął kontyngent kanadyjski,
• 22 maja-31 lipca 2016 – pierwsza od utworzenia MFO znacząca restrukturyzacja sił.

Na przestrzeni lat wielokrotnie podejmowano dyskusje lub bezpośrednie kroki prowadzące do wycofania sił zbrojnych USA z MFO: rezultem pierwszych propozycji w latach 90. była redukcja amerykańskiego personelu z 998 w 1991 do 917 osób w 1999. W 2002 amerykańską obecność w MFO zakwestionował sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych Donald Rumsfeld, argumentując to ustabilizowaniem stosunków izraelsko-egipskich i zaangażowaniem wojskowym USA w Afganistanie, Uzbekistanie i na Filipinach. Podjęto decyzje o jedynie dalszych redukcjach – do 687 osób. Kolejne propozycje padały w 2007 i 2015: rebelia islamska stwarzała realne zagrożenie dla bezpieczeństwa żołnierzy amerykańskich, ostatecznie ograniczono się do restrukturyzacji MFO w 2016 i zmniejszenia Task Force Sinai z 678 do 454 osób^[3].

Na mocy National Defense Strategy z 2018 Stany Zjednoczone zrewidowały politykę zagraniczną, zmierzając do zakończenia wieloletnich wojen (m.in. w Iraku i Afganistanie) i operacji innych niż wojna (m.in. MFO i KFOR). 26 lutego 2020 Departament Obrony poinformował o planach znaczącego zmniejszenia amerykańskiego kontyngentu na Synaju w 2020 i całkowitego wycofania do końca 2021^[3].

Przez pierwsze 33 lata funkcjonowania struktura organizacyjna była stosunkowo stabilna, zmiany zachodziły w przypadku wycofywania lub dołączania poszczególnych kontyngentów. W 2016 roku nastąpiła restrukturyzacja MFO i dotychczasowe trzy bataliony piechoty zastąpiono dwoma i jednostki batalionu wsparcia podporządkowano bezpośrednio Dowództwu Sił^[9].

Zmiany w strukturze organizacyjnej MFO w latach od 1982 roku:

Jednostka	Kontyngent	Okres
bataliony operacyjne (narodowe)	FIJIBATT	1982-2016
	COLBATT	1982-2016
	USBATT	1982-2016
bataliony operacyjne (wielonarodowe)	NORTHBATT	2016-
	SOUTHBATT	2016-
Jednostka Patrolu Przybrzeżnego (CPU)	ITALCON	1982-
jednostki zabezpieczenia[a]	LSE	1982-1985
	LSU (NZCON)	1985-1989
	SPTBATT (NZCON)	1989-2016
	AVCO, MEDCO, EOD	2016-
Jednostka Dowodzenia (HQU)	BRITCON	1982-1992
Jednostka Łączności (FSU)	DUTCHCON	1982-1995
Jednostka Śmigłowców (RWAU)	AUSCON NZCON	1982-1986
	CANCON	1986-1990
Jednostka Lotnicza (FWAU)	FRENCHCON	1982-2010
	CZECHCON	2013-
Jednostka Transportowa i Inżynieryjna (TREU)	URUCON	1982-2016
	URUCON (NZCON)	2016-
Jednostka Policji Wojskowej (FMPU)	DUTCHCON	1982-1995
	HUNCON	1995-2015
	CANCON	2015-2019
	wielonarodowa	2019-

Podobnie jak w przypadku misji pokojowych ONZ, na czele MFO stoi osoba cywilna – Dyrektor Generalny (Director General), odpowiednik oenzetowskiego Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego. Jest to stanowisko zarezerwowane dla Amerykanina.

Tak jak w innych misjach pokojowych i stabilizacyjnych, głównodowodzącym wojskowym jest Dowódca Sił (Force Commander), którym zostaje generał wytypowany przez jedno z państw wystawiających kontyngent. Szefem sztabu jest dowódca Task Force Sinai.

Początek	Koniec	Państwo	Dowódca Sił
1981	1984	Norwegia	gen. broni Fredrik Bull-Hansen
1984	1989	Norwegia	gen. broni Egil Ingebrigtsen
1989	1991	Nowa Zelandia	gen. broni Donald McIver
1991	1994	Holandia	gen. broni Joop van Ginkel
1994	1997	Australia	gen. dyw. David Ferguson
1997	2001	Norwegia	gen. dyw. Tryggve Tellefsen
2001	2004	Kanada	gen. dyw. Robert Meating
2004	2007	Włochy	gen. dyw. Roberto Martinelli
2007	2010	Norwegia	gen. dyw. Kjell Ludvigsen
2010	2014	Nowa Zelandia	gen. dyw. Warren Whiting
2014	2017	Kanada	gen. dyw. Denis Thompson
2017	2019	Australia	gen. dyw. Simon Stuart
2019	2023	Nowa Zelandia	gen. dyw. Donald Evan Williams
2023		Czechy	gen. dyw. Pavel Kolář

• Oficjalna strona MFO. MFO. [dostęp 2011-07-14]. (ang.).
  • Servants of Peace. MFO. [dostęp 2011-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-21)]. (ang.).
• M. Ghali - Non-UN Peacekeeping Operation in the Middle East. The Henry L. Stimson Center. [dostęp 2011-07-14]. (ang.).