Michał Blaicher

Był synem Romana i Marii z Rosenbergów. W 1908 roku ukończył szkołę powszechną im. Adama Mickiewicza w Przemyślu, maturę uzyskał w IV Państwowym Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie w 1916 r^[1].

Służba wojskowa w latach 1916–1939

11 maja 1916 roku został wcielony do cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej. Służył w 18. pułku strzelców. Ukończył szkołę oficerską i uzyskał stopień podporucznika^[2]. W listopadzie 1918 r. wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego. Do lutego 1920 roku służył w 37. łęczyckim pułku piechoty, następnie został skierowany na szkolenie lotnicze w Oficerskiej Szkole Obserwatorów Lotniczych w Toruniu, które ukończył 8 czerwca 1920 r.^[1]

21 kwietnia 1920 roku został zatwierdzony w stopniu porucznika przez Naczelnego Wodza, Józef Piłsudski dekretem L. 2113, wydanym na podstawie Ustawy Sejmowej z dnia 2 sierpnia 1919 roku o ustaleniu starszeństwa i nadaniu stopni oficerskich w WP^[3].

Otrzymał przydział do 16. eskadry wywiadowczej, w której służył do lutego 1921 roku jako obserwator. Na początku sierpnia 1920 roku został wysłany do Gdańska w celu odbioru samolotów transportowanych drogą morską z Francji^[4]. 14 sierpnia, w załodze z mjr. Jerzym Kossowskim, wyróżnił się podczas ataków szturmowych na oddziały Armii Czerwonej w rejonie Radzymina^[5]. 19 sierpnia, w załodze z plut. pil. Kazimierzem Korczakiem, wykonał lot podczas którego rozrzucał ulotki adresowane do ludności polskiej, informujące o sukcesach wojsk polskich, i dla żołnierzy Armii Czerwonej, zachęcające ich do złożenia broni. Dla uwiarygodnienia treści zawartych w ulotkach polska załoga nie atakowała oddziałów nieprzyjaciela^[6].

We wrześniu 1920 roku brał udział w walkach z Armią Czerwoną nad Niemnem oraz w rejonie Grodna. 19 września, w załodze z ppor. pil. Teofilem Dziamą, przeprowadził rozpoznanie Lidy, podczas którego wykonał zdjęcia linii kolejowych i dworca. Blaicher i Dziama zostali wyróżnieni za ten lot w rozkazie wewnętrznym dowództwa 2. Armii^[7]. 22 i 25 września, ponownie z Teofilem Dziamą, wykonywał ataki szturmowe z niskiej wysokości na oddziały bolszewickie oraz dokonywał rozpoznania^[8].

W październiku 1920 roku wziął udział w „buncie Żeligowskiego” i zajęciu Wilna^[9]. 1 października, w załodze Teofilem Dziamą, wykonywał bombardowanie pozycji nieprzyjaciela w Horeliszkach. Podczas tego lotu zostali zaatakowana przez trzy radzieckie myśliwce. Polskiej załodze udało się uszkodzić jeden samolot nieprzyjaciela i zmusić go do lądowania^[10]. 4 i 5 października, ponownie z Teofilem Dziamą, przeprowadził rozpoznanie mostów i przepraw na linii kolejowej Lida-Mołodeczno. 5 października, na tej samej linii kolejowej, zbombardowali i ostrzelali z broni maszynowej nieprzyjacielski pociąg pancerny^[11]. 5 listopada, w załodze z plut. pil. Ryszardem Bartlem, prowadził rozpoznanie północnych rejonów Wilna^[12].

W czasie wojny polsko-bolszewickiej wykonał łącznie ok. 40 lotów bojowych^[1], za co został dwukrotnie odznaczony Krzyżem Walecznych^[13].

Po zakończeniu działań wojennych przeszedł do rezerwy, pozostawał na stanie 2. pułku lotniczego^[14]. W 1924 roku został przemianowany na oficera zawodowego^[15] i kontynuował służbę w 2 pl^[16].

W lipcu 1924 r. został skierowany na kurs do Bydgoskiej Szkoły Pilotów, który ukończył 1 grudnia 1924 roku. 24 października 1925 roku został dowódcą plutonu foto w 6. pułku lotniczym^[17]. Odbył szkolenie w Lotniczej Szkole Strzelania i Bombardowania, 1 lipca 1928 roku objął funkcję wykładowcy w Oficerskiej Szkole Lotnictwa^[2]. Został odkomenderowany na studia na Politechnice Lwowskiej, które ukończył w 1931 roku otrzymując tytułu inżyniera mechanika^[18]. Powrócił do służby w 6. pl, gdzie służył w 61. eskadrze liniowej, a następnie w 62. eskadrze liniowej^[1]. Dnia 5 marca 1934 roku został mianowany kapitanem ze starszeństwem z 1 stycznia 1934 roku i 1. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki^[19] (w marcu 1939, w tym samym stopniu i starszeństwie, zajmował 1. lokatę w korpusie oficerów lotnictwa, grupa techniczna^[20]). Od 1 listopada 1938 roku pełnił funkcję komendanta parku lotniczego w Szkole Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich^[2]. W marcu 1939 pozostawał w dyspozycji komendanta Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich, a z dniem 30 kwietnia tego roku został przeniesiony w stan spoczynku^[21]. 1 maja 1939 roku objął stanowisko komendanta Parku w 6 pułku lotniczym we Lwowie^[2].

Szybownictwo

Latał na szybowcach. W 1932 został mianowany komendantem Wojskowego Obozu Szybowcowego (WOS) w Ustjanowej^[22]. W 1933 roku był kierownikiem technicznym obsługi II Mityngu Lotniczego we Lwowie^[23], podczas którego wykonał na szybowcu ITS-II pierwsze w Polsce pokazowe loty akrobacje^[24]. W dniu 22 lipca 1934 ustanowił rekord Polski w przewyższeniu uzyskując na szybowcu Komar wynik 3035 metrów^[25][26], a 15 grudnia 1934 roku na lotnisku w Skniłowie oblatał szybowiec CW-7 konstrukcji Wacława Czerwińskiego^[27].

W 1935 był współorganizatorem III Krajowych Zawodów Szybowcowych w Ustjanowej i szefem ekipy wojskowej^[28]. Wystartował w tych zawodach na szybowcu CW-5 bis^[29] i zdobył nagrodę Dyrekcji Państwowych Zakładów Lotniczych za bardzo dobrą sumę przelotów^[30]. W grudniu 1935, jako siódmy pilot szybowcowy w Polsce i 185. na świecie, otrzymał Srebrną Odznakę Szybowcową^[31]. Wziął udział w V Krajowych Zawodach Szybowcowych w Inowrocławiu w 1937 roku jako reprezentant Aeroklubu Poznańskiego^[32]. W klasyfikacji ogólnej zajął 8 miejsce na 30 startujących zawodników^[33]. W VI Krajowych Zawodach Szybowcowych w Masłowie, które odbyły się w okresie od 10 do 23 lipca 1938 roku, startował jako reprezentant szkoły w Bezmiechowej na szybowcu WOS^[34]. 20 lipca wykonał najdłuższy przelot (ex aequo z Michałem Offierskim) na odległość 195 km^[35], ale z powodu katastrofy innego szybowca WOS został zawieszony w lotach i nie ukończył zawodów^[36].

Działalność edukacyjna i popularyzatorska

Od września 1932 do lipca 1935 roku był zatrudniony jako asystent w Katedrze Pomiarów Samolotów Politechniki Lwowskiej, gdzie prowadził wykłady i ćwiczenia dla studentów^[37]. W 1934 roku wygłosił na Uniwersytecie Lwowskim serię odczytów pt. „Rozwój lotnictwa”^[38]. W roku akademickim 1935/36 uzyskał subwencję LOPP oraz docenturę z mechaniki lotu i budowy płatowców^[39]. Publikował w prasie lotniczej artykuły związane z szybownictwem:

• Szybowce jako przedszkole pilotażu silnikowego^[40]
• Fronty zimne obserwowane z szybowca^[41]
• Termika okolic Ustjanowej^[42]
• Ocena wyczynowych wartości szybowców^[43].

Konstruktor szybowcowy

Jego zainteresowania skupiały się również wokół tematów związanych z konstruowaniem szybowców. W 1934 roku skonstruował szybowiec szkolno-treningowy B-1^[44], który był eksploatowany w Bezmiechowej. W 1935 roku zmodyfikował szybowiec CW-5 bis/35, który został wyprodukowany w kilku egzemplarzach jako CW-5 bis/35/WOS^[45]. Kolejny CW-5 bis/35 został przez niego zmodyfikowany w 1936 roku i wyprodukowany w jednym egzemplarzu jako WOS-37. W 1938 roku, wspólnie z inżynierem Wacławem Czerwińskim, opracował dla Wojskowych Warsztatów Szybowcowych projekt szybowca transportowego WWS Tryton^[46]. W 1939 roku zaprojektował szybowiec wysokowyczynowy B-38, który zbudowano tylko w jednym egzemplarzu^[47].

II wojna światowa i emigracja

W momencie wybuchu II wojny światowej pełnił funkcję Komendanta Parku 6. pułku lotniczego^[48]. Po klęsce wrześniowej został ewakuowany do Francji, gdzie trafił do obozu lotniczego w Lyonie^[49] i pełnił tam funkcję oficera łącznikowego komendanta garnizonu. Został skierowany do ośrodka szkoleniowego lotnictwa dla obserwatorów i strzelców pokładowych w Marrakeszu^[50]. Po upadku Francji w lipcu 1940 roku przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie otrzymał numer służbowy RAF P-0292^[51]. Do sierpnia 1940 roku był w ośrodku dla oficerów lotnictwa w Glasgow, gdzie również pełnił funkcję oficera łącznikowego^[37]. Następnie otrzymał przydział do szkoły nawigatorów w Yatesbury jako instruktor, ale w grudniu 1940 roku został przeniesiony jako pilot do szkoły strzelców pokładowych w Evanton^[37].

Dnia 16 kwietnia 1941 r. został oddelegowany do Airborne Forces Experimental Estblishment (Instytut Doświadczalny Wojsk Powietrznodesantowych) w MoD Boscombe Down w Amesbury^[52], gdzie zajmował się oblatywaniem wojskowych szybowców transportowych^[37]. Dokonywał analizy wyników lotów oraz opracowywaniem raportów na temat holowania szybowców i szkolenia pilotów szybowcowych. W tym okresie otrzymał awans na stopień majora^[2]. Od końca 1942 roku do połowy 1943 r. sprawował funkcję Wyższego Oficera Polskiego w Sekcji Polskiej w 13 Jednostce Naprawczej RAF (13. Maintenance Unit)^[53]. W lipcu 1943 roku służył w Polskim Dziale Organizacji, Techniki i Zaopatrzenia (Sekcja Napraw i Obsługi), gdzie zajmował się badaniem wypadków lotniczych^[54]. W listopadzie 1943 r. odszedł z AFEE do Inspektoratu PSP i został odkomenderowany do Polskiego Działu Rozwoju Technicznego w brytyjskim Ministerstwie Lotnictwa (Sekcja Badań Wypadków)^[22]. W grudniu 1944 roku został skierowany do USA w celu zapoznania się z amerykańskim sprzętem desantowym i metodami jego użytkowania^[55]. Od 18 marca 1946 roku powrócił do służby w 13. MU. Służbę zakończył w polskim stopniu majora i angielskim squadron leadera^[22].

Po zakończeniu działań wojennych nie powrócił do Polski, pozostał na emigracji. W styczniu 1949 roku otrzymał obywatelstwo brytyjskie i w marcu 1950 r. wstąpił do RAF. W związku z wyjazdem do Kanady odszedł z RAF w styczniu 1^[22]951 roku. W marcu 1952 roku wstąpił do Royal Canadian Air Force^[2]. Zmarł 11 czerwca 1992 roku w Milwaukee w USA^[22].

• 1916 – podporucznik
• 1920 – porucznik
• 1934 – kapitan
• 1941/1942 – major

• Krzyż Walecznych (dwukrotnie)^[13]
• Medal Lotniczy (czterokrotnie)^[51]
• Srebrny Krzyż Zasługi^[51]
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[1]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości^[1]
• Polowa Odznaka Obserwatora nr 45 (11 listopada 1928)^[56]
• Odznaka Pilota nr 698^[1]
• Srebrna Odznaka Szybowcowa (nr 7 w Polsce, 185 na świecie)^[2]

• Rocznik Oficerski, 1923, 1924.
• Dziennik Personalny R.2 nr 2, R.5 nr 85, R.12 nr 5.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-09-07].
• 2 Meeting Lotniczy we Lwowie organizuje Aeroklub Lwowski: program: 30.IX-1.X.1933, Lwów 1933.
• Krajowe Zawody Szybowcowe w Ustjanowej 22.IX-6.X.1935, Lwów 1933.
• Ku czci poległych lotników: księga pamiątkowa. Marian Romeyko (red.). Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku czci Poległych Lotników, 1933. OCLC 830230270.
• Dziesięciolecie 6 Pułku Lotniczego. Lwów 1935.
• Program oficjalny VI Krajowych Zawodów Szybowcowych: lotnisko Masłów k/Kielc w dniach 10–23 lipca 1938 r., Warszawa 1938.
• Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
• Henryk Szydłowski (red.): Polskie lotnictwo sportowe. Kraków: KAW, 1986. ISBN 83-03-01157-X. OCLC 803064028.
• Krzysztof A. Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką: 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 1. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1993. ISBN 0-9522473-0-5. OCLC 749530918.
• Jerzy Płoszajski: Technicy lotnictwa polskiego na Zachodzie 1939–1946. Cz. 2. Londyn: Stowarzyszenie Techników Polskich w Wielkiej Brytanii, 1998. ISBN 0-9522473-2-1. OCLC 749530912.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Wacław Oyrzanowski: Czy starczy sił na przetrwanie. Piekary Śląskie ; Warszawa: ZP Grupa, 2008. ISBN 978-83-61529-00-2. OCLC 830596725.
• Hubert Mordawski: Polskie lotnictwo wojskowe 1918–1920 : narodziny i walka. Poznań ; Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie Oddział Publicat, 2009. ISBN 978-83-245-8844-2. OCLC 750811729.
• Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940–1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
• Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Warszawa: Wydawnictwa Naukowe Instytutu Lotnictwa, 2014. ISBN 978-83-63539-05-4. OCLC 883576680.
• Agnieszka Cieślik: Wokół Instytutu Techniki Szybownictwa i Motoszybownictwa we Lwowie (1932–1939). W: Sławomir Dorocki, Paweł Brzegowy: Przedwojenny Lwów i jego uczeni. Sylwetki–działalność naukowa–osiągnięcia. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej: Śródmiejski Ośrodek Kultury: Grupa Badawcza „Towarzystwo Lelewelowskie”, 2016. ISBN 978-83-62919-48-2. OCLC 995783085.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Początki, organizacja, personel i sprzęt. T. I. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Napoleon V, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0. OCLC 995372299.
• Dziennik Bydgoski, 171/1934.
• Kurjer Poznański, 358/1937.
• Kurjer Warszawski, 317/1938.
• Przegląd Lotniczy: organ lotnictwa wojskowego, 11/1934, 5/1935, 11/1935.
• Skrzydlata Polska, 4/1934, 7/1934, 11/1935, 10/1937, 8/1938, 5/1939.
• Chwila: dziennik dla spraw politycznych, społecznych i kulturalnych, R.15 nr 5219, R.16 nr 5649.
• Katalog zasobów ikonograficznych i archiwalnych Muzeum Lotnictwa Polskiego – Kpt. Blaicher Michał, muzeumlotnictwa.pl.
• Blaicher Michał Joachim – Lista Krzystka.
• WWS „Tryton”, 1938.