Parafrenia

Parafrenia (ang. paraphrenia z gr. παρά „poza-, obok” i φρήν „umysł”) – termin wprowadzony do psychiatrii przez Karla Ludwiga Kahlbauma w 1863 roku na określenie chorób psychicznych, charakteryzujących się występowaniem w określonym wieku: w młodości (paraphrenia hebetica s. hebephrenia) lub wieku starczym (paraphrenia senilis)^[1]. Obecnie zespół parafreniczny jest definiowany jako zespół urojeniowy z urojeniami o strukturze pośredniej między urojeniami paranoidalnymi a urojeniami paranoicznymi przy względnie zintegrowanej osobowości. Miejsce zespołu parafrenicznego i parafrenii w psychopatologii jest jednak nierozstrzygnięte^[2].

Emil Kraepelin w 8. wydaniu swojego podręcznika psychiatrii z 1913 roku użył terminu parafrenii na określenie jednostki chorobowej zbliżonej obrazem klinicznym do schizofrenii, ale odbiegającym od niej przebiegiem; późny wiek wystąpienia objawów nie miał dla Kraepelina znaczenia diagnostycznego. Wyróżnił cztery postacie parafrenii: systematyczną (paraphrenia systematica), fantastyczną (paraohrenia phantastica), z konfabulacjami (niem. confabulierende Form der Paraphrenie) i ekspansywną (niem. expansive Form der Paraphrenie)^[3].

Šerko w 1919 opisał tzw. parafrenię inwolucyjną^[4].

Termin późnej parafrenii był później użyty przez Rotha na określenie psychozy występującej w wieku starczym, częściej u kobiet, charakteryzującej się usystematyzowanymi urojeniami (zwykle prześladowczymi) i omamami (słuchowymi, węchowymi)^[5].

Obecnie termin parafrenii jest niemal zarzucony. Parafrenia nie jest odrębną kategorią w klasyfikacjach ICD-10 ani DSM-5. W ICD10 kategoria zaburzeń urojeniowych (F22.0) obejmuje parafrenię.

Ravindran i inni psychopatolodzy sugerowali przydatność ponownego zdefiniowania parafrenii jako jednostki nozologicznej zajmującej miejsce między zaburzeniami urojeniowymi a schizofrenią paranoidalną^[6][7] lub jako kategorię zbliżoną do schizofrenii o bardzo późnym początku^[8].