Prymachina
Prymachina (łac. primaquinum) – wielofunkcyjny organiczny związek chemiczny, pochodna 8-aminochinolowa, stosowany w leczeniu malarii.
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | ||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny | C15H21N3O | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa | 259,35[1] g/mol | |||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | ||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | ||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | ||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | ||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Mechanizm działania
Dokładny mechanizm działania prymachiny pozostaje nieznany[5]. Wydaje się, że prymachina może zaburzać działanie ubichinonu jako nośnika elektronów i poprzez to upośledzać funkcjonowanie mitochondriów zarodźców[5]. Innym postulowanym mechanizmem jest tworzenie wewnątrzkomórkowych potencjałów oksydacyjnych przez wysoce reaktywne metabolity prymachiny[5].
Prymachina jest skuteczna wobec pozakomórkowych postaci zarodźca owalnego, oraz zarodźca ruchliwego jej działanie na pozostałe formy zarodźców jest słabe[4]. Wykazuje również skuteczność wobec Pneumocystis jiroveci[5].
Zastosowanie
Zgodnie z wytycznymi WHO prymachina powinna być stosowana w następujących wskazaniach[6]:
- radykalne leczenie infekcji zarodźcem ruchliwym (Plasmodium vivax) oraz zarodźcem owalnym (Plasmodium ovale)
- profilaktyka u osób narażonych w wysokim stopniu za zakażenie zarodźcem ruchliwym oraz zarodźcem owalnym
- zmniejszenie ryzyka przenoszenia zarodźca sierpowatego (Plasmodium falciparum) z osób zarażonych na widliszki w programach eradykacji malarii na obszarach zagrożonych występowaniem zarodźca sierpowatego opornego na artezunat
- alternatywny lek w profilaktyce pierwotnej przeciwko wszystkim gatunkom zarodźca
Prymachina jest stosowana wyłącznie w połączeniu artezunatem lub też z chlorochiną z wyjątkiem profilaktyki pierwotnej[6].
Przed podaniem prymachiny konieczne jest oznaczenie stężenia dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej[7].
Zastosowania pozarejestracyjne
- profiktyka i leczenie pneumocystozy w połączeniu z klindamycyną[5]
Prymachina znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) (2019)[8].
Prymachina nie jest dopuszczona do obrotu w Polsce (2020)[9].
Działania niepożądane
Prymachina może powodować następujące działania niepożądane[10]: bóle brzucha, leukopenia, methemoglobinemia u pacjentów z niedoborem reduktazy dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego ((NADH), niedokrwistość hemolityczna przy niedoborze dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej, nudności, wymioty.
