Prześladowania osób homoseksualnych w Czeczenii
Prześladowania osób homoseksualnych w Czeczenii (republiki wchodzącej w skład Federacji Rosyjskiej) – seria porwań, uwięzień, tortur oraz zabójstw przeprowadzanych przez siły rządowe bez wyroków sądu na osobach uznawanych za homoseksualne. Część osób zatrzymanych przez władze zmarło po przetrzymywaniu w miejscach, które organizacje broniące praw człowieka oraz świadkowie nazwali obozami koncentracyjnymi[3][4].
Tło
Czeczenia jest konserwatywną, muzułmańską republiką w której homofobia jest powszechna, homoseksualność jest tematem tabu, a posiadanie wśród krewnych osoby homoseksualnej jest postrzegane jako „plama na całej rodzinie”[5].
Czeczenia pozostaje również jedyną republiką w Federacji Rosyjskiej, w której według własnego prawa, akty homoseksualne są zabronione i grozi za nie kara śmierci. Czeczeński kodeks karny z 1996 roku jest oparty na prawie islamskim – szariacie. Zgodnie z art. 148 kodeksu karnego za homoseksualność grozi chłosta, a nawet śmierć. Teoretycznie jednak czeczeński kodeks karny z 1996 roku nie ma mocy prawnej, ponieważ obowiązuje tu prawo rosyjskie, które zalegalizowało homoseksualność w 1993 roku[6]. W rzeczywistości republika zachowuje pewną autonomię akceptowaną przez rosyjskich zwierzchników liczących na uspokojenie się dzięki temu ruchów ekstremistycznych w regionie.
Przebieg
Pierwsze wzmianki o tych działaniach pojawiły się 1 kwietnia 2017 roku na łamach rosyjskiej Nowej Gazety[7], która poinformowała, że od lutego 2017 ponad 100 mężczyzn było rzekomo przetrzymywanych i torturowanych, a co najmniej trzech zmarło w wyniku egzekucji. Autor artykułu został zmuszony do ukrycia się ze względu na pojawiające się wobec niego groźby[8].
W związku z rozpowszechnianiem się informacji o działaniach władz czeczeńskich, rosyjscy i międzynarodowi działacze społeczni rozpoczęli walkę o ewakuację uwolnionych z obozów, lecz napotkali trudności z uzyskaniem wiz umożliwiających bezpieczne opuszczenie Rosji[9].
Przywódca Czeczenii, Ramzan Kadyrow, zaprzecza zarówno występowaniu jakichkolwiek prześladowań, jak i występowaniu gejów w Czeczenii twierdząc, że takie osoby zostałyby uprzednio zabite przez własne rodziny gdyby istniały[10]. Raport wydany w grudniu 2018 r. przez Organizację Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) potwierdził prześladowania osób LGBT, jak i ignorowanie sytuacji przez władze[11].
W dniu 11 stycznia 2019 r. pojawiły się informacje, że w grudniu 2018 r. rozpoczęła się kolejna "fala" czystek, w której zatrzymano około 40 osób i dwie zabito[12].
Oddźwięk w kulturze
W 2020 zrealizowano film dokumentalny o tych wydarzeniach pt. Witamy w Czeczenii.