Szkoła Podchorążych Legionów Polskich

Po wybuchu I wojny światowej nastąpiła mobilizacja Związku Strzeleckiego i Drużyn Strzeleckich. W oparciu o nie powstały Legiony Polskie podporządkowane polityczne Naczelnemu Komitetowi Narodowemu (NKN), militarnie armii austriackiej. W związku z napływem dużej liczby żołnierzy do Legionów (utworzono kilka pułków) zaistniała potrzeba kształcenia kadr wojskowych. W tym celu NKN zwrócił się do c. i k. Naczelnej Komendy Armii z prośbą o pozwolenie otwarcia polskiej szkoły podchorążych^[1]. 9 października 1914 szkołą rozpoczęła działalność, 4 listopada odbyło się otwarcie szkoły. Po mszy na Wawelu na placu obok budynku szkoły w Dębnikach^[2] odbyła się przysięga 92 podchorążych^[3]. Odebrał ją komendant Szkoły Roman Albinowski^[4]. Program nauki wzorowany był na austriackiej szkole oficerów rezerwy stanu wojennego. Szkolenie teoretyczne było bardzo wąskie i powierzchowne. Miało ono, z założenia, w możliwie najkrótszym czasie wyszkolić młodego dowódcę zdolnego dowodzić plutonem na froncie.

Komendantem Szkoły mianowano ppłk. Władysława Sikorskiego, a następnie kpt. Romana Albinowskiego. Do Szkoły przyjęto 72 żołnierzy. Wśród nich byli absolwenci wyższych uczelni. W połowie listopada Szkoła została przeniesiona do Jabłonkowa, z końcem grudnia do Máramarossziget, a w połowie kwietnia 1915 do Kamieńska, gdzie rozpoczęto dopiero regularną naukę^[1]. Szkolenie trwało 7 tygodni. Dlatego przyjmowano do niej przeszkolonych żołnierzy lub podoficerów, możliwie z doświadczeniem bojowym. Po zakończeniu absolwenci otrzymywali stopień aspiranta oficerskiego, a następnie stopień podchorążego.

Szkoła kształciła przyszłych oficerów do lipca 1915, kiedy to została rozwiązana.

27 lipca 1915 w dodatku do rozkazu nr 84 c. i k. Komendy Grupy Polskich Legionów ogłoszono „Wyniki kursu w Szkole podchorążych z czerwca – lipca 1915”^[5][6].

Szkoła wykształciła ok. 200 aspirantów oficerskich i kilkunastu podchorążych.

Szkołę reaktywowano w 1916 w Legionowie, jako szkołę przyfrontowa Legionów.

I kurs

• Kazimierz Dziurzyński

II kurs^[7][8]

III kurs

• Władysław Godlewski
• Henryk Gumol
• Stefan Luranc

Odznaka czteroczęściowa o wymiarach 40x40 mm ma kształt krzyża Orderu Virtuti Militari nałożonego na koło o średnicy 31,5 mm. Krzyż i koło czarno oksydowane. W środku nałożona złota tarcza z nałożonym na niej orłem w koronie. Wzdłuż krawędzi tarczy zielono emaliowany wieniec. Na ramionach krzyża napisy "SZKOŁA POD - CHORĄŻYCH", "LEGIONY POLSKIE". Na lukach koła napisy dotyczący historii szkoły: „Kraków", „Łazy", „M.Sziget", „Kamieńsk". Litery w kole, krawędzie koła i strona odwrotna – srebrne. Strona odwrotna krzyża – czarna. Na odwrotnej stronie prawego ramienia krzyża sygnatura wytwórcy – Stanisława Reisinga^[9].

• Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930.
• Wojciech B. Moś, Włodzimierz Soszyński: Polskie szkolnictwo wojskowe 1908–1939. Odznaki, emblematy, dokumenty. Kraków: Muzeum Górnośląskie w Bytomiu, Wydawnictwo Avalon, 2007. ISBN 978-83-60448-24-3.
• Stanisław Rutkowski, Zarys dziejów polskiego szkolnictwa wojskowego, wyd. MON, Warszawa, 1970