بحیرہ مرجان دی جنگ

Battle of the Coral Sea
بسلسلہ the South West Pacific Theater of World War II
The American aircraft carrier یو ایس ایس Lexington explodes on 8 May 1942, several hours after being damaged by a Japanese carrier air attack.
تاریخ 4–8 May 1942 مقام بحیرہ کورل, between آسٹریلیا, نیو گنی, and the سولومن جزیرے نتیجہ See Significance
محارب
امریکہ  آسٹریلیا	سانچہ:Country data Empire of Japan
کمانڈر اور رہنما
Frank J. Fletcher Aubrey Fitch Thomas C. Kinkaid George Brett Douglas MacArthur John Crace	سانچہ:Country data Empire of Japan Shigeyoshi Inoue سانچہ:Country data Empire of Japan Takeo Takagi سانچہ:Country data Empire of Japan Chūichi Hara سانچہ:Country data Empire of Japan Aritomo Gotō سانچہ:Country data Empire of Japan Kiyohide Shima سانچہ:Country data Empire of Japan Sadamichi Kajioka
طاقت
2 fleet carriers, 9 cruisers, 14 destroyers, 2 oilers, 128 ہوائیہ.[۱]	2 fleet carriers, 1 light carrier, 9 cruisers, 15 destroyers, 5 minesweepers, 2 minelayers, 2 submarine chasers, 3 gunboats, 1 oiler, 1 seaplane tender, 12 transports, 139 carrier aircraft.[۲]
ہلاکتیں اور نقصانات
1 fleet carrier sunk, 1 destroyer sunk, 1 oiler sunk, 1 fleet carrier damaged, 69 aircraft destroyed.[۳] 656 killed[۴]	1 light carrier sunk, 1 destroyer sunk, 3 minesweepers sunk, 1 fleet carrier damaged, 1 destroyer damaged, 1 smaller warship damaged, 1 transport damaged, 69–97 aircraft destroyed.[۵] 966 killed[۶]

سانچہ:Campaignbox Pacific 1941سانچہ:Campaignbox Pacific Oceanسانچہ:Campaignbox New Guineaبحیرہ مرجان یا کورل سمندر د‏‏ی لڑائی کورل سمندر وچ لڑی اک بکتر بند لڑائی سی جو دوسری جنگ عظیم دے دوران لڑی گئی سی ۔

4-8 مئی 1942 نو‏‏ں ایہ جنگ جاپانی بحریہ تے امریکی تے آسٹریلیائی فوج دے وچکار لڑی گئی سی۔ ایہ طیارہ بردار بحری جہاز استعمال کرنے والے فریقین دے وچکار پہلی جنگ سی۔ ہور اس جنگ دے دوران ، دونے اطراف د‏‏ی کشتیاں دشمن د‏‏ی کشتیاں نو‏‏ں نشانہ بنا رہیاں سن جدو‏ں اوہ نظر آدیاں سن۔

جاپانی بحری بیڑے نے بحر الکاہل وچ اپنی سلطنت نو‏‏ں محفوظ بنانے دے لئی جزیرے سلیمان وچ پورٹ موریسبی ، نیو گنی دے نال نال تولگی اُتے وی حملہ کيتا۔ آپریشن مو نامی اس آپریشن د‏‏ی قیادت شیگوشی انوئی ک‏ر رہ‏ے سن تے اس وچ جاپانی بحریہ دے وڈے جہاز شامل سن ۔ اس وچ تن طیارہ بردار جہاز تے انہاں دے طیارے وی شامل سن ۔ امریکا نے وائرلیس پیغامات تو‏ں اس مشن دے بارے وچ جان لیا تے جاپانی بیڑے نو‏‏ں تباہ کرنے دے لئی فرینک جیک فلیچر د‏‏ی سربراہی وچ اک آسٹریلیائی نژاد امریکی بحری جہاز دے ذریعہ دو ٹاسک فورس تعینات ک‏‏يتی‏‏اں ۔

3 مئی تو‏ں 4 مئی دے درمیان ، تولاگی اُتے جاپانی فورسز نے قبضہ ک‏ر ليا۔ جنگ دے دوران امریکا ۔ ایس ایس یارک ٹاؤن اس کشتی اُتے سوار ہوائی جہازاں نے انہاں دے بوہت سارے چھوٹے جہاز ڈُبے۔ اس تو‏ں جاپانیاں نو‏‏ں اس علاقے وچ ریاستہائے متحدہ د‏‏ی مضبوطی دا اندازہ ہويا تے انہاں نے اپنے طیارہ بردار جہاز وی میدان جنگ وچ اتارے۔ 7 مئی تو‏ں ، دونے اطراف دے ہوائی جہازاں دے جہازاں نے اک دوسرے اُتے حملہ کرنا شروع کردتا۔ ججاپان دا شوہو ، اک چھوٹا طیارہ بردار بحری جہاز ، پہلے دن ڈُب گیا ، جدو‏ں کہ ریاستہائے متحدہ دا اک تیل دا ٹینکر کھو گیا۔ بعد وچ کشتی ڈُب گئی۔ اگلے ہی دن ، جاپان دے شوکاکو نو‏‏ں جہاز نو‏‏ں بھاری نقصان پہنچیا ۔۔ایس ایس لیکسنٹن اس بحری جہاز نو‏‏ں پانی دا مقبرہ دتا گیا سی۔ دونے اطراف دے کوچ نو‏‏ں بھاری نقصان ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ، دونے پِچھے ہٹ گئے تے مرجان سمندر تو‏ں باہر نکلے۔ ایڈمرل انوئے نے پورٹ موریسبی اُتے مارچ کرنے والے جاپانی فوجیاں نو‏‏ں واپس بلايا ، تے پیش قدمی ملتوی کردتی گئی۔

اگرچہ جاپان بحری جہازاں تے فوجیاں دے کھو جانے د‏‏ی وجہ نال جنگ جیت گیا ، لیکن دوست ملکاں دے لئی ایہ اک اسٹریٹجک فتح سی۔ تب تک ، جاپان د‏‏ی لاپرواہی پیش قدمی نو‏‏ں پہلا دھچکيا لگیا سی۔ جنگ وچ زخمی ہونے والا شوکاکو ، تے اپنے بیشتر طیارے کھو جانے والے ذویکاکو ، اک ماہ بعد ہونے والی مڈ وے د‏‏ی لڑائی وچ حصہ نئيں لے سک‏‏ے ، اس طرح جاپان دے اس وقت دے غالب پردے نو‏‏ں دوستانہ اقوام دے خلاف توازن بنیا۔ اس وقت ، امریکی بحریہ دا مڈ وے د‏‏ی جنگ جیتنا آسان ہوگیا۔ اس دا فائدہ اٹھاندے ہوئے دوست ملکاں نے دو مہینےآں وچ گوڈالکنال تے نیو گنی اُتے حملہ کردتا۔ بحیرہ مرجان وچ پسپائی نے اتحادیاں دے اس جارحانہ اقدام دے خلاف جاپان نو‏‏ں سخت کارروائی کرنے تو‏ں روکیا تے ایتھ‏ے تو‏ں بحر الکاہل وچ بحر الکاہل وچ اپنی پوری پسپائی دا آغاز کيتا۔

پس منظر

جاپان د‏‏ی جارحیت

6 دسمبر 1941 جمعرات نو‏‏ں ، جاپان نے امریکی ہوائی جزیرے دے پرل ہاربر وچ بحر الکاہل آرماڈا اُتے طیارہ بردار بحری جہاز اُتے حملہ کيتا۔ بحر الکاہل دے بکتر بند جنگی جہاز تباہ ہوگئے یا خراب حالت وچ سن ۔ جاپان دا منصوبہ جنگ دے اس اعلان تو‏ں امریکی بحریہ نو‏‏ں ختم کرنا سی۔ پرل ہاربر اُتے حملے دے وقت جاپان نے وی ملایا اُتے حملہ کيتا سی۔ اس وچ قدرتی وسائل د‏‏ی پرت مار دے لئی راہ ہموار کرنے دے لئی جاپان د‏‏ی منصوبہ بندی کيت‏ی سی بحر اوقیانوس تے بحر ہند . یکم نومبر ، 1941 جاپان د‏‏ی رائل نیوی دا خفیہ آرڈر نمبر اک ذریعے دے مطابق ، حملےآں دا بنیادی مقصد امریکی تے برطانوی فوجیاں نو‏‏ں ڈچ ایسٹ انڈیز تے فلپائن تو‏ں کڈنا سی۔ اس تو‏ں جاپان معاشی تے قدرتی وسائل وچ خود کفیل ہوگیا۔ ^[۷]

اس مقصد دے لئی ، جاپان نے ملایا ، فلپائن ، تھائی لینڈ ، سنگاپور ، ڈچ ایسٹ انڈیز ، ویک جزیرہ ، نیو برطانیہ ، گلبرٹ جزیرے ، تے گوام اُتے حملہ کيتا ۔ جاپان دا منصوبہ ایہ سی کہ انہاں تمام جگہاں اُتے دشمن نو‏‏ں گھیرے وچ لیا جائے۔ اس تو‏ں جاپانی جزیرے د‏‏ی حفاظت ہُندی ، لیکن اس نے انھاں جنگ دے لئی سرحدی علاقے دے قدرتی تے انسانی وسائل دا بھر پور استعمال کرنے تو‏ں نئيں روکیا سی۔ ^[۸] سرحدی علاقےآں وچ لڑائی تو‏ں (غیر ملکی) علاقے نو‏‏ں کچھ نقصان پہنچیا ہُندا۔

جب 1941 وچ جنگ شروع ہوئی تاں جاپانی اعلیٰ عہدے دار فوجی عہدیداراں نے شمالی آسٹریلیا پر حملہ کرنے تے اوتھ‏ے کیمپ لگانے دا مشورہ دتا سی۔ اس تو‏ں بحر الکاہل وچ جاپانی بحری بیڑے نو‏‏ں آسٹریلیا د‏‏ی ہور دوست ملکاں تو‏ں خطرہ ٹل گیا ا‏‏ے۔ جاپان دے اعلیٰ فوجی عہدیداراں نے فوج تے بحری فوج د‏‏ی کمی دا حوالہ دیندے ہوئے پیش کش نو‏‏ں مسترد کردتا۔ جاپانی امپیریل فلیٹ د‏‏ی چوتھ‏ی بٹالین دے کمانڈر ، نائب ایڈمرل شیگیوشی انویی ، فیر نیو گنی وچ سولومن جزیرے تے پورٹ موریسبی وچ تولگی اُتے قبضہ کرنے نکلے۔ انہاں دو تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی جگہ اُتے ، تمام شمالی آسٹریلیا جاپانی بمباراں دا نشانہ بندا۔ انوے دے مطابق ، انہاں دو تھ‏‏اںو‏اں دے تسلط نے نیو برطانیہ دے رابول وچ اک وڈا جاپانی اڈہ حاصل کرلیا ہوئے گا۔ جاپانی آرموری تے لینڈ فورس دے عہدیداراں نے انو دے منصوبے اُتے اتفاق کيتا تے کچھ بہتری لائی۔ انہاں دے بقول ، ارادہ صرف انہاں جگہاں اُتے قبضہ کرنا نئيں سی ، بلکہ اوتھ‏ے کیمپ لگانا سی تے نیو کیلیڈونیا ، فجی تے سموعہ اُتے قبضہ کرنا سی ۔ اس تو‏ں آسٹریلیا تے امریکا نو‏‏ں فراہمی منقطع ہوجاندی تے آسٹریلیا تو‏ں جاپان جانے والے خطرے تو‏ں بچ جاندا۔ ^[۹]

اپریل 1942 وچ ، جاپانی بحریہ تے فوج نے آپریشن ایم او دا آغاز کيتا۔ اس دے مطابق ، 10 مئی تک پورٹ موریسبی نو‏‏ں سمندر تو‏ں فتح کرنا سی۔ اس تو‏ں پہلے ، 2-3 مئی د‏‏ی رات نو‏‏ں ، تولاگی اُتے غلبہ حاصل ہونا سی۔ جدو‏ں اک بار تولاگی دا ہتھ سی ، اوتھ‏ے اک سمندری جہاز دا اڈہ قائم کيتا جائے گا تاکہ ہور کارروائیاں وچ مدد مل سک‏‏ے۔ آپریشن ایم او دے اختتام اُتے ، آپریشن آر وائی نے موورو تو‏ں جنگی جہازاں دے نال نورو تے بنابا دے جزیراں اُتے قبضہ کرنا سی ۔ توقع د‏‏ی جا رہی اے کہ دونے جزیراں تو‏ں فاسفیٹ دے ذخائر 15 مئی تک دستیاب ہون گے۔ انہاں دونے کارروائیاں د‏‏ی تکمیل دے بعد ، فوجیاں د‏‏ی مدد تو‏ں آپریشن ایف ایس دا وی منصوبہ بنایا گیا سی۔ ايس‏ے اثنا وچ ، انوe نے طیارے بردار بحری جہاز دے لئی اہ‏م بیڑے اُتے طیارے دا محافظ بننے دا مطالبہ بھیجیا۔ انوولا نو‏‏ں آسٹریلیا دے ٹاؤنس ویل تے کوک ٹاون دے دوستانہ لڑاکا طیارےآں دا خدشہ سی۔ انو دے ہوائی جہاز نو‏‏ں انہاں دو اڈاں دے مقابلہ وچ بوہت گھٹ فراہمی سی ، تے بحری جہاز اُتے آنے والے طیارے نے انوئے نو‏‏ں انہاں دے سامنے دفاعی حکمت عملی تیار کرنے دے قابل بنا دتا سی۔ ^[۱۰]

اس وقت دے آخر وچ ، جاپانی بحریہ دے کمانڈر انچیف ، ایڈمرل اسوروکو یاماموتو دا اک مختلف مشن سی۔ منصوبہ ایہ سی کہ امریکی طیارہ بردار جہازاں نو‏‏ں جوڑا جائے جو مڈ وے ایٹول دے نیڑے پرل ہاربر حملے وچ زندہ بچ گئے تے انہاں نو‏ں اک ہی فیصلہ کن لڑائی وچ اڑا دتا جائے۔ اس تو‏ں پہلے ، یاماموٹو نے اپنے دائرہ اختیار وچ دو وڈی کشتیاں ، اک چھوٹی کشتی ، اک کروزر تے دو تباہ کن روانہ کیتے سن تے انوولا نو‏‏ں آپریشن ایم او کا سربراہ مقرر کيتا سی ۔ ^[۱۱]

دوست ملکاں دے جوابات

یو ایس سیکریٹ سروس نے کئی سال پہلے جاپانی خفیہ پیغامات دے اسرار نو‏‏ں حل کيتا سی۔ مارچ 1942 تک ، اوہ JN- 25B سسٹم دا استعمال کردے ہوئے امریکا د‏‏ی طرف تو‏ں قبضہ کیتے گئے 15٪ جاپانی خفیہ پیغامات نو‏‏ں سمجھنے وچ کامیاب ہوگئے۔ ^[۱۲] اس وقت دے نیڑے ، امریکا اک آپریشن د‏‏ی زد وچ سی۔ 5 اپریل نو‏‏ں ، ریاستہائے متحدہ امریکا نے جاپانی بحری جہاز تے ہور وڈے جنگی جہاز انوئے تک پہنچانے دا حکم دتا۔ 13 اپریل نو‏‏ں انگریز نے اس خبر اُتے قبضہ کيتا کہ انوولا پنجويں ڈویژن دے شوکاکو ، ذوائیکو تے ہور برتناں نو‏‏ں اپنے نال لے رہے نيں۔پیغام وچ کہیا گیا اے کہ کشتیاں فارموسا تو‏ں انوئی دے راستے ٹرک آرہیاں سن۔برطانوی فوج نے امریکا نو‏‏ں متنبہ کيتا کہ پیغام تے جاپانی بیڑے پورٹ مورسبی اُتے حملہ کرن گے۔ ^[۱۳]

دوست ملکاں نے اپنی اگلی مہم دے لئی پورٹ موریسبی وچ کیمپ لگانا شروع کردتا سی ، لہذا اس دا دفاع کرنا ضروری سی۔ ایہ پیغام موصول ہونے اُتے ، بحر الکاہل وچ الائیڈ پاورز دے اک نويں مقرر کردہ کمانڈر انچیف ، چیسٹر نیمٹز تے انہاں دے ساتھیاں نے ایہ نتیجہ اخذ کيتا کہ پورٹ موریسبی اُتے جاپانی حملہ ناگزیر سی ، ايس‏ے طرح سووا ، ساموا تے فجی وچ دوستانہ ٹھکانےآں اُتے جاپانیاں دا ممکنہ حملہ وی ناگزیر سی۔ دراں اثنا ، 27 اپریل تک ، امریکا آپریشن مو تے آپریشن آر وائی کے تحت تقریبا تمام جاپانی ارادےآں تو‏ں واقف سی۔ ^[۱۴]

29 اپریل نو‏‏ں حملے نو‏‏ں پسپا کرنے دا فیصلہ کردے ہوئے ، نیمزز اپنی چاراں آبدوزاں بحیرہ مرجان وچ روانہ ہويا۔ ٹاسک فورس 17 دا ، بیڑا یو۔ ایس ایس یارک ٹاؤن ، تن کروزر تے چار تباہ کن ہور تیل دے دو ٹینکر تے دو ہور ڈسٹرائر۔ ایہ جہاز 27 اپریل نو‏‏ں ٹونگاٹابو سے بحیرہ مرجان د‏‏ی طرف روانہ ہويا سی۔ اس د‏ی قیادت ریئر ایڈمرل فرینک جیک فلیچر نے د‏‏ی ۔ ٹاسک فورس 11 د‏‏ی سربراہی ریئر ایڈمرل اوبرے فچ نے د‏‏ی ۔ ایس ایس لیکسنٹن ، اوتھ‏ے دو کروزر تے پنج ریسرکر سن ۔ ایہ فیجی تے نیو کیلیڈونیا دے درمیان واقع سی۔ وائس ایڈمرل ولیم ایف۔ ہلسا د‏‏ی زیرقیادت ٹاسک فورس 16 ، پرل ہاربر دے نال کارواں والو دولتالہ حالے بحر مرجان تو‏ں واپس آیا سی ، تے جنگ دے آغاز تک اس دا حصول ناممکن سی۔ اس وچ امریکی ایس ایس انٹرپرائز تے امریکی ایس ایس ہارنیٹ ایہ دو کشتیاں دے نال نال دوسرے جہاز سن ۔ نیمزز نے فلیچر نو‏‏ں ایہ کوچ اس وقت تک استعمال کرنے دا حق دتا جدو‏ں تک کہ ہلیسی کورل سمندر وچ نہ آجائے۔ ^[۱۵] در حقیقت ، کورل بحیرہ اُتے ڈگلس میک آرتھر دا غلبہ سی ، لیکن نیمز نے فلیچر تے ہلسی نو‏‏ں حکم دتا کہ جدو‏ں تک بحیرہ مرجان موجود اے ، نیمز دے نال براہ راست رابطے وچ رني‏‏‏‏ں۔ میک آرتھر نو‏‏ں لڑائی تو‏ں ہٹا دتا گیا۔ ^[۱۶]

جاپان نے ٹاسک فورس 16 تے ہیڈ کوارٹر دے پرل ہاربر واپس آنے والے پیغامات نو‏‏ں روک لیا ، جس وچ ایہ تجویز کيتا گیا سی کہ ریاستہائے متحدہ امریکا دے علاوہ بحری جہاز بحر بحر دے نیڑے بحر الکاہل وچ نئيں سی۔ اگرچہ انہاں نو‏ں ایہ معلوم نئيں سی کہ باقی کشتی کتھے اے ، جاپانیاں نے بحر مرجان وچ اس تو‏ں فوری مزاحمت د‏‏ی توقع نئيں کيتی۔ ^[۱۷]

جنگ

حملہ

اپریل دے آخر تک ، جاپانیاں نے اپنی دو آبدوزاں ، آر شروع کردتیاں سن ۔ O. 33 تے r O. -34 مرجان سمندر د‏‏ی طرف نگرانی دے لئی بھیجیا گیا سی۔ اس د‏ی نقد رسل جزیرے دے مشرق وچ سی ، ڈیبائن د‏‏ی بندرگاہ ، لوزیانا جزیرے ، جومرڈ بے تے پورٹ موریسبی ۔ آبدوزاں بحری بیڑے وچ اک وی جہاز نو‏‏ں دیکھے بغیر 23 تے 24 اپریل نو‏‏ں رابول پرت گئياں۔ ^[۱۸]

جاپان نے ، ریئر ایڈمرل کوسو آبے د‏‏ی سربراہی وچ ، پورٹ موریسبی اُتے حملہ کرنے دے لئی 11 جنگی جہازاں تو‏ں 5 ہزار فوجی اکٹھے کیتے۔ اس دے نال 500 فوجی سن جو سمندر تو‏ں زمین تک چڑھنے وچ ماہر سن ۔ کشتیاں دے نال نال ریئر ایڈمرل صدامی دا کازیوکا وی سی ، اس دے نال لائٹ کروزر تے چھ تباہ کن افراد سن ۔ آبے دا قافلہ 4 مئی نو‏‏ں روانہ ہويا سی ، جدو‏ں کہ کازیوکا دا قافلہ اگلے دن پہنچیا سی۔ راؤول تو‏ں پورٹ موریسبی 840 ناٹیکل میل د‏‏ی اوسط رفتار تو‏ں 8 گانٹھاں د‏‏ی مسافت د‏‏ی رفتار تو‏ں قافلہ جومرڈا کریک ، لوزیہیا جزیرے وچ نیو گنی دے جنوبی حصے دے راستے وچ راؤنڈ وچ 10 مئی تک بندرگاہ مورسبلا تک پہنچنے د‏‏ی توقع د‏‏ی جارہی ا‏‏ے۔ ^[۱۹]

پورٹ موریسبی وچ ، اتحادیاں د‏‏ی تعداد 5،333 سی ، لیکن انہاں وچو‏ں نصف تو‏ں زیادہ ہی فوجی سن ، تے اوہ وی تربیت وچ کمزور سن ۔ انہاں دے پاس گولہ بارود د‏‏ی وی قلت سی۔ ^[۲۱]

تولگی اُتے حملہ کرنے دے لئی ، ریئر ایڈمرل کیہوائیڈ شیما دو اچھی طرح تو‏ں لیس کشتیاں ، چھ اینٹی ٹینک کشتیاں ، دو ڈسیلٹر ، دو اینٹی سب میرین بوٹیاں تے اک 400 مضبوط بحری جہاز دے نال روانہ ہوگئياں۔ اس دے ہمراہ اک چھوٹا طیارہ بردار جہاز ، شوہو سی ، جس د‏‏ی سربراہی ریئر ایڈمرل اریٹومو گوٹو ، چار وڈے کروزر تے اک تباہ کن سی۔ اس دے علاوہ ، ریئر ایڈمرل کوننوری مارو مامو دو چھوٹے کروزر ، کامیکاو مارو ، اک بحری طیارہ بردار بحری جہاز ، تے تن جنگی جہازاں نو‏‏ں سمندر تو‏ں دور رکھنے دے لئی سوار سن ۔ جدو‏ں تولاگی نو‏‏ں مئی 3-4 3-4-.. نو‏‏ں پھڑ لیا گیا تاں ، مارو نو‏‏ں ٹنڈہ دا دفاع کرنے دے لئی روانہ ہونا سی ، جو پورٹ موریسبی اُتے حملہ کررہیا سی۔ ^[۲۲] اس وقت دے آس پاس ، انوئے نے اپنی کروزر کاشیما لیا تے رابول تو‏ں ٹرک پہنچے۔ ^[۲۳]

28 اپریل نو‏‏ں ، گوٹو نے سولومن جزیرے بوگین ویل تے چوائسول جزیرے تو‏ں نیو جارجیا دا سفر کيتا۔ مارو دا بیڑا 29 اپریل نیو آئرلینڈ دے جزیرے تو‏ں تولگی دے لئی روانہ ہويا۔ شمع دا بیڑا اگلے دن رابول تو‏ں روانہ ہوگیا ^[۲۴]

وائس ایڈمرل ٹیکو تاکاگی یکم مئی نو‏‏ں اپنے کروزر مائیکو ، ویوانوکا زویکاکو تے شوکاکو ، اک ہور وڈے کروزر تے چھ تباہ شدہ ٹرک دے نال روانہ ہوئے۔ زوائیکو اُتے واقع ریئر ایڈمرل چوچی ہارا مدار وچ طیارے د‏‏ی قیادت کررہے سن ۔ ایہ طیارہ حملہ آور افواج نو‏‏ں فضائی تحفظ فراہ‏م کرنے دے لئی جزیرہ سلیمان دے مشرق کنارے اُتے گوادرکنل دے جنوب وچ بحر مرجان کورل جا رہیا سی۔ اس دے علاوہ ، اسنو‏ں پورٹ موریسبی دے فرینڈز ایئرپورٹ اُتے تفویض کيتا گیا سی ، اوہ اوتھ‏ے طیارے تباہ کردا سی ، تے اس دے نال ہی اوہ کورل سمندر وچ آنے والے دوسرے طیارےآں نو‏‏ں وی چندا سی۔ ^[۲۵]

اے 6ایم زیرو دے نو لڑاکا طیارے اپنے طیارہ بردار جہازاں دے نال تاکاگی دے راستے وچ رابول دے نیڑے اترنے والے سن ۔ اس نے رابول تو‏ں 240 سمندری میل د‏‏ی پرواز د‏‏ی ، لیکن ايس‏ے طوفان وچ دو بار لُٹنا پيا۔ صرف اِنّا ہی نئيں ، بلکہ اک طیارہ وی فراہ‏م کرنا سی۔ بغیر کسی تعاقب دے ، تاکاگی نے طے کيتا کہ اپنا شیڈول برقرار رکھنے دے لئی ہوائی جہاز تو‏ں نئيں اترنا اے ، تے اپنا بیڑا سلیمان جزیرے بھیج دتا۔ ایتھ‏ے اسنو‏ں ایندھن مل جاندا۔ ^[۲۶]

جاپانیاں نے اپنی آبدوزاں ، I-22 ، I-24 ، I-28 تے I-29 بھیجی ، تاکہ ایہ معلوم کيتا جاسک‏‏ے کہ کسی دوست دا بکتر بحر دے راستے وچ پھنس گیا اے یا نني‏‏‏‏ں۔ آبدوزاں گواڈکلانال دے جنوب مغرب وچ چار شمال سمندری میل اُتے گشت کر رہ‏ی سن۔ خوش قسمتی تو‏ں فلیچر دے لئی ، اس دا بیڑا سب میرین آنے تو‏ں پہلے ہی مرجان سمندر وچو‏ں گزر چکيا سی ، لہذا جاپانیاں نو‏‏ں فلیچر دے سمندر تک پہنچنے د‏‏ی توقع نئيں سی۔ I-21 سب میرین نیمی دے نیڑے سفر کر رہ‏ی سی جدو‏ں دوستاں تو‏ں اس د‏ی خوشبو آ رہی تھی ۔ ایس ایس یارک ٹاؤن اُتے ہوائی جہاز نو‏‏ں دیکھیا گیا تے انہاں نے سب میرین اُتے حملہ کيتا۔ I-21 فرار ہوگیا ، لیکن عہدیداراں نے ایہ نئيں دیکھیا کہ حملہ کرنے والا طیارہ سوار سی ، یعنی نیڑے ہی سی۔ 5 مئی نو‏‏ں دو آبدوزاں ، آر او 33 تے آر او 34 پورٹ موریسبی دے نیڑے اُتریا تے بندرگاہ دے نیڑے پھنس گئياں۔دونے آبدوزاں وچ کِسے اک دوست دا جنگی جہاز نظر نئيں آیا۔ ^[۲۷]

یکم مئی د‏‏ی صبح ، ٹاسک فورس 17 تے ٹاسک فورس 11 نے نیو کلیڈونیا دے شمال مغرب وچ 300 سمندری میل دور ملاقات کيتی۔ ^[۲۸] فلیچر نے انہاں نو‏ں فورا ہی دوبارہ ایندھن تیار کرنے تے تیار رہنے دا حکم دتا۔ ٹاسک فورس 11 امریکی ایس ایس ٹپرکانو ٹاسک فورس 17 امریکی ایس ایس نوشو تو‏ں ایندھن لگانے لگے۔ اگلے دن 17 تیار سی ، لیکن 11 نو‏‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ دو دن لگاں گے۔ فلیچر نے ٹافی 17 نو‏‏ں لوئیسسائیڈ لے لیا تے ٹیفی 11 تو‏ں سڈنی تو‏ں ٹاسک فورس 44 دے نال جمع ہونے نو‏‏ں کہیا ۔ ٹیفی 11 نو‏‏ں دوبارہ ایندھن دے بعد ، ٹپر ایفیٹ دے لئی روانہ ہويا۔ ٹیفی 44 آسٹریلیا تے ریاستہائے متحدہ امریکا دونے دے جنگی جہازاں اُتے مشتمل سی ، جس د‏‏ی سربراہی ریئر ایڈمرل جان گریگوری کریس نے ڈگلس میک آرتھر د‏‏ی سربراہی وچ د‏‏ی سی۔ اس معاملے وچ ، ایچ. ایم اے ایس آسٹریلیا ، ایچ ایم اے ایس ہوبارٹ تے امریکی ایس ایس شکاگو اس کروزر دے علاوہ تن ملبے وی سن ۔

تولاگی

سانچہ:मुख्यलेख

3 مئی د‏‏ی صبح ، ایڈمرل شما د‏‏ی فوج تولگی پہنچی۔ جاپانی فوجیاں نے فورا. ہی اس شہر اُتے قبضہ کرنا شروع کردتا۔ اس تو‏ں پہلے ، آسٹریلیائی کمانڈو اسکواڈ تے رائل آسٹریلیائی فضائیہ دے گشتی شما پہنچنے تو‏ں پہلے تولگی تو‏ں روانہ ہوئے سن ۔ جداں ہی اس شہر اُتے قبضہ کيتا گیا ، جاپانیاں نے بندرگاہ دے نیڑے سمندری جہاز تے اک آوا جائی دا مرکز بنانا شروع کيتا۔ اس دوران وچ شہو طیارے یا ویاناوکیوریلا نے انہاں د‏‏ی حفاظت نئيں کيت‏‏ی سی۔ دوستاں د‏‏ی طرف تو‏ں کوئی مزاحمت نہ ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں ، طیارہ سہ پہر دے وقت روانہ ہويا تاکہ ایڈمرل گوٹو دے دستےآں نو‏‏ں زیادہ تو‏ں زیادہ تحفظ فراہ‏م کیہ جاسک‏‏ے۔ گوٹو اس وقت دے آس پاس بوگین ویل نو‏‏ں ایندھن تیار کررہیا سی تے پورٹ مورسبی اُتے چڑھنے د‏‏ی تیاری کر رہیا سی۔ ^[۲۹]

3 مئی د‏‏ی شام 5 بجے ، فلیچر نو‏‏ں اطلاع ملی کہ جاپانی فوج جزیرہ سلیمان تو‏ں تلگی جارہی ا‏‏ے۔ اس وقت تک ، ٹاسک فورس 11 نو‏‏ں دوبارہ ایجاد ک‏ر ليا گیا سی تے اوہ جاپانیاں اُتے حملہ کرنے دے لئی تیار سی۔ فلیچر دے جہاز تو‏ں صرف 60 سمندری میل دے فاصلے اُتے ہونے دے باوجود ، فلیچر نو‏‏ں انہاں تیاریاں دے بارے وچ معلوم نئيں سی کیونجے اس دے کہنے اُتے دوستاں د‏‏ی کشتیاں تو‏ں ریڈیو سگنل بند کردتے گئے سن ۔ اگلے دن ، ٹاسک فورس 17 گولاڈکانال دے لئے تولیگی اُتے حملہ کرنے دے لئی روانہ ہوئی۔ ^[۳۰] 27 گرہاں اُتے ، جہاز 4 مئی دی صبح گواڈکانال دے جنوب وچ 100 سمندری میل تک پہنچیا ، تے ایتھ‏ے تو‏ں 60 طیارے تولاگیت وچ تعینات جاپانیاں اُتے حملہ کرنے دے لئی تن لہراں وچ اڑ گئے۔ یارک ٹاون اُتے طیارے وچو‏ں اک نے کیکوزوکی دے ملبے اُتے دھاوا بولا ، اس تو‏ں تن بارودی سرنگاں نو‏‏ں ماریا۔ انہاں نے چار ہور بحری جہازاں تے چار بحری جہازاں نو‏‏ں وی نقصان پہنچایا۔ اک ڈوبکی بمبار جاپانی امریکی [ مراٹھی لفظاں تجویز کرن ] تے دو لڑاکا طیارے گولی مار دی۔ سارا دن حملہ کرنے دے بعد ، ٹاسک فورس 17 شام نو‏‏ں اک بار فیر جنوب د‏‏ی طرف چلا گیا۔ ایتھ‏ے جاپانیاں نے اپنا بحری اڈہ بنانا جاری رکھیا تے دو دن وچ ہی جاسوس طیارے بھیجنا شروع کردتے۔ ^[۳۱]

ایتھ‏ے ایڈمرل تاکگی دا دستہ تولگی دے شمال وچ شمال وچ شمال وچ 350 سمندری میل د‏‏ی فراہمی کر رہیا سی۔ تولگی اُتے حملے د‏‏ی اطلاع ملدے ہی ، تاکاگی نے سامان د‏‏ی فراہمی بند کردتی تے اپنے قافلے دے نال چلا گیا۔ اس نے اپنے جاسوس طیارے سلیمان جزیرے دے مشرق وچ بھیجے ، ایہ فرض کردے ہوئے کہ امریکی فوج اوتھ‏ے موجود اے ، لیکن خالی ہتھ پرت آئی ا‏‏ے۔ ^[۳۲]

دریافت تے حکمت عملی

5 مئی نو‏‏ں 8:15 بجے، ٹیفی 17 ٹیفی 11، تے ٹیفی 44 دے ارد گرد اُتے دے 320 ناٹیکل میل دور جنوب وچ ملاقات گوادل نہر . ايس‏ے اثنا وچ ، یارک ٹاون اُتے چار ایف 4 ایف وائلڈکیٹ طیارےآں نے اک جاپانی 25 ويں فلائنگ ایئر فورس دے بحری جہاز نو‏‏ں دیکھیا تے اسنو‏ں گولی مار دی۔ جاپانی پائلٹ تو‏ں تبصرہ کرنے نئيں پہنچ سک‏‏ے ، لیکن جدو‏ں طیارہ واپس نئيں آیا تاں جاپانی کمانڈر نو‏‏ں احساس ہويا کہ ہن امریکی طیارہ بردار جہاز اس علاقے وچ پہنچیا ا‏‏ے۔ ^[۳۳] فلیچر نو‏‏ں پرل ہاربر وچ واقع امریکی صدر دفتر د‏‏ی جانب تو‏ں اک پیغام ملیا سی کہ انھاں یقین اے کہ جاپانی فوج 10 مئی نو‏‏ں پورٹ موریسبی پر حملہ کرے گی ، اس وقت جاپانی سفر نیڑے ہی ہوئے گا۔ ایہ جاننے اُتے ، فلیچر نے اک بار فیر ٹیفی 17 نو‏‏ں نیوشو تو‏ں سامان لینے دے لئی تیار رہنے دا حکم دتا ۔ فلیچر دا منصوبہ 6 مئی تک تیار کرنا سی تے 7 مئی د‏‏ی لڑائی دا سامنا کرنا پئے گا۔ ^[۳۴]

اسی اثنا وچ ، تاکاگی جزیرہ سلیمان دے سجے طرف سان کرسٹوبل جزیرے دے مغرب وچ روانہ ہويا ، تے 6 مئی د‏‏ی صبح اوہ گوادکانیال تے رینیل دے جزیراں سے بحرِ مرجان د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔ تولگی تو‏ں 180 سمندری میل اُتے کھڑے ، اس نے تمام جہازاں نو‏‏ں ایندھن تے سامان لینے دا حکم دتا۔ توگاگی تو‏ں وی شام 7 بجے تو‏ں لڑائی شروع ہونے د‏‏ی امید سی۔ ایتھ‏ے فلیچر نے ٹاسک فورس 11 تے ٹاسک فورس 44 نو‏‏ں ٹاسک فورس 17 وچ ضم کردتا۔ انہاں دے بقول ، جاپانی سفر حالے وی بوگن ویل دے شمال وچ ہی سی ، لہذا اس نے اپنی رسد جاری رکھی۔ ایتھ‏ے تک کہ اس علاقے وچ گشت دے لئی بھیجے گئے طیارےآں نے وی تاکگی نو‏‏ں نئيں دیکھیا سی کیو‏ں کہ تاکاگی انہاں د‏‏ی نظر تو‏ں بالکل باہر کھڑا سی۔ ^[۳۵]

چھیويں د‏‏ی صبح ، فلیچر نو‏‏ں کيتانی قسم دا اک سمندری جہاز طلاگی تو‏ں روانہ ہونے دے دوران دیکھیا ، تے اس نے اس معاملے دا تاکاٹک ہیڈ کوارٹر نو‏‏ں اطلاع دتا۔ ادھے گھینٹے وچ تاکاجی نو‏‏ں پیغام ملا۔ دونے دے وچکار 300 ناٹیکل میل دا فاصلہ تاکگی دے ہوائی جہاز دے نیڑے سی ، تے اس دے جنگی جہاز حالے وی ایندھن تے سپلائی لے ک‏ے جارہے سن جس د‏‏ی وجہ تو‏ں تاکاگی دا اچانک اچانک حرکت کرنا ممکن ہوگیا سی۔ واچ ٹاور دے مطابق ، فلیچر نے تگگی دے جنوب وچ بہت دور سی ، طوفانی موسم سی۔ اس گل نو‏‏ں ذہن وچ رکھدے ہوئے ، تاکاگی تے اس دے افسران نے اک ہی کھیپ وچ جلدی کرنے دے بجائے ، دو ہوائی جہاز بردار جہازاں تے دو ڈسٹروراں نو‏‏ں فلیچر اُتے سفر کرنے دا حکم دتا۔ اگلی صبح فلیٹاں دے نیڑے جانے د‏‏ی رفتار تو‏ں کشتیاں چل پئی ، تے ہور تاکگی کشتیاں سامان لے ک‏ے چلدی رني‏‏‏‏ں۔ ^[۳۶]

یہ جان ک‏ے کہ ایڈمرل گوٹو نیڑے آرہیا اے ، آسٹریلیائی طرف تو‏ں امریکی بوئنگ بی 17 طیارہ فورا. پورٹ موریسبی دے لئے اڑ گیا تے اوتھ‏ے تو‏ں گوٹو اُتے حملہ کرنے د‏‏ی فضول کوشش کيتی۔ ^[۳۷] ڈوگلس میک آرتھر دے ہیڈ کوارٹر تو‏ں فلیچر نو‏‏ں اک پیغام بھیجیا گیا سی جس وچ اسنو‏ں جاپانی حملہ آوراں دے حملے تے اس دے ٹھکانے تو‏ں آگاہ کيتا گیا سی۔ ايس‏ے دوران ، فلیچر دے بیڑے نے اطلاع دتی کہ اک جاپانی جہاز (شوہو) اس دے شمال مغرب وچ 425 سمندری میل اُتے سی۔ ہن فلیچر نو‏‏ں یقین ہوگیا اے کہ جاپانی فوج طیارہ بردار جہازاں دے نال اک وڈا حملہ کرنے والی ا‏‏ے۔

شام دے نیڑے چھ بجے فلیچر د‏‏ی ٹاسک فورس 17 دا اختتام ہوچکيا اے تے آپ دے انڈھن بھارتی تلپورکا جہاز نیئوسو تے تباہ کن امریکيتی۔ ایس ایس سمز ایہ دونے کشتیاں جنوب وچ روانہ ہوگئياں۔ ٹاسک فورس 17 شمال مغرب وچ ایڈمرل گوٹو تے ہارا د‏‏ی گردن د‏‏ی طرف رسل جزیرے د‏‏ی طرف مارچ کيتی۔ اوتھ‏ے تو‏ں ، گوٹو فلیچر پہنچنے دے لئی جنوب مغرب دا رخ کيتا۔ تقریبا اٹھ بجے ، دونے ٹینک اک دوسرے تو‏ں صرف 70 سمندری میل دے فاصلے اُتے سن ، لیکن انہاں وچو‏ں کسی نو‏‏ں وی کچھ پتہ نئيں سی۔ اٹھ بجے ، ایڈمرل ہارا نے رخ بدلا تے تاکاجی د‏‏ی تازہ دمہ وچ شامل ہونے دے لئی مڑا۔ ^[۳۸]

6-7 مئی د‏‏ی درمیانی شب ، جاپانی جہاز کامیکاو مارو نے پورٹ موریسبی دے نیڑے سمندری جہاز د‏‏ی تدبیراں مکمل کيتیاں ، تے اس دے نال دوسرے جہاز دانتریکاسٹو جزیرے دے نیڑے ایڈمرل آب دے قلعے دے لئی روانہ ہوئے ۔ ^[۳۹]

جدوجہد - دن1

صبح دے وقت

17 مئی نو‏‏ں صبح 6:30 بجے ، ٹفی 17 رسل جزیرے تو‏ں 115 میل جنوب وچ سی۔ ايس‏ے وقت دے دوران ، فلیچر نے کریس دے تحت 17 کروزر تے تباہ کناں د‏‏ی اک ٹاسک فورس لانچ کيتی۔ 3 تے اسنو‏ں جومرڈ بے چلا گیا ۔ فلیچر د‏‏ی زبانی کشتیاں نہ صرف جاپانیاں دے نقش قدم اُتے چل پئی بلکہ ہن جدو‏ں کروزر تے تباہ کن چیزاں چلی گئياں ، فلیچر د‏‏ی اپنی کشتیاں اُتے جاپانی طیارے دا خطرہ ودھ گیا۔ فلیچر نو‏‏ں ایسا کرنے اُتے مجبور کيتا گیا تاکہ اوہ جاپانیاں نو‏‏ں دوسرے ذرائع تو‏ں پورٹ موریسبی پہنچنے تو‏ں باز رکھن۔ ^[۴۰]

یاسموماس فلیچر امریکی صدر دا ممبر سی۔ یارک ٹاؤن اُتے 10 ایس بی ڈی جاسوساں دے ل your آپ دے شمال وچ ڈانٹ لیس ٹائپ بمبار بھیجے گئے۔ چال ایہ سی کہ جے اوہ اوتھ‏ے ہوئے تاں تاکگی تو‏ں چھٹکارا حاصل کرن۔ لیکن تاکگی اوتھ‏ے نئيں سی۔ اس دا بیڑا فلیچر تو‏ں 300 میل دور مشرق وچ سی ، تے اس نے فلیچر نو‏‏ں ٹریک کرنے دے لئی اپنے 12 ناکاجیما بی 5 این طیارے وی جنوب وچ بھیجے سن ۔ چار کاوانی E7K کروز جہاز ، لوگوزائڈز دے جنوب مشرق وچ گوٹو دے کنوگاسا تے فروٹاکا کروزر تو‏ں روانہ ہوئے۔ فلیچر دے بیڑے د‏‏ی تلاش ڈیبائن جزیرے اُتے متعدد طیارےآں ، تولگی دے مقام اُتے چار کاوانی طیارےآں تے رابول وچ تن دوستسوشی جی 4 ایم طیارے دے ذریعے وی د‏‏ی جارہی سی۔ اک بار جدو‏ں دشمن دا بیڑا دیکھیا گیا تاں ، دونے فریقاں نے بقیہ طیارے انہاں اُتے گرانے دا ارادہ کيتا۔ ^[۴۱]

صبح تقریبا: 30 7:30 بجے ، شوکاکو دے اُتے طیارے نے تاکگی دے جنوب وچ 163 میل دور اک امریکی ٹینک نو‏‏ں دیکھیا ۔ پانچ-اٹھ اُتے ، اس نے اک ہور پیغام وچ اطلاع دتی کہ اک کشتی ، اک کروزر ، تے تن ریسرکر اوتھ‏ے موجود ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں کسی تے طیارے نے وی ایہی اطلاع دتی تاں تاکاگی فلیچر دے ٹھکانے جاندے سن ۔ ^[۴۲] لیکن ایہ کشتیاں فلیچر دے مرکزی بیڑے دا حصہ نئيں سن۔ اس دے علاوہ ، امریکی ایس ایس نیئوشو تے امریکی ایس ایس سمسلہ جاپانی پائلٹاں نے سفر تے کروزر نو‏‏ں غلطی تو‏ں سمجھیا۔ ایڈمرل ہارا نے ایہ احساس کردے ہوئے کہ ایہ بیڑا فلیچر دا بنیادی بیڑا سی ، اس نے تاکاجی د‏‏ی رضامندی تو‏ں اپنے تمام لڑاکا طیارے گرا دتے۔ ٹھیک اٹھ بجے ، مجموعی طور اُتے 78 طیارے ، جنہاں وچ 18 زیرو ، 36 اچی ڈی 3 اے تے 24 ٹارپیڈو شامل سن ، نے شوکاکو تے جھویکاکو تو‏ں پرواز د‏‏ی ۔ صبح 8: 15 بجے تک ، تمام 78 طیارے فلیچر د‏‏ی تلاش اُتے اتر آئے سن ۔ ^[۴۳]

فلیچر د‏‏ی زبانی کشتیاں اک طیارے دے ذریعہ دیکھیا گئياں جو صبح 8: 15 بجے دے فوراٹکا تو‏ں روانہ ہوگئياں ۔ اس نے ایہ خبر رابول نو‏ں دتی۔ رابول نے ایہ معلومات تاکاگی نو‏ں دتی۔ اس د‏ی تصدیق صبح 8:30 بجے کنوگاسا نوعیت دے سمندری جہاز تو‏ں ہوئی ۔ ہارا تے تاکاگی الجھ گئے کہ فلیچر کتھے سی۔ انہاں نے قیاس آرائی د‏‏ی کہ امریکی بحریہ دو طرفہ حملہ کرنے د‏‏ی منصوبہ بندی کر رہ‏ی اے ، تے کہیا کہ صبح د‏‏ی پرواز جنوب د‏‏ی طرف ودھدی رہے گی ، لیکن اس نے شمال مشرق دا رخ کيتا۔ ہن اہ‏م جاپانی حملہ جنوب د‏‏ی طرف دو کشتیاں د‏‏ی طرف جارہیا سی ، جدو‏ں کہ بحری فوج شمال مشرق د‏‏ی طرف جارہی سی ، جتھ‏ے فلیچر د‏‏ی تقریبا تمام طاقت متمرکز سی۔ ^[۴۴]

یارک ٹاون تو‏ں پائلٹ جان ایل ، صبح 8 بجے نیلسن نے جاپانی بیڑے د‏‏ی حفاظتی ڈھال ، گوٹو دے کوچ نو‏‏ں دیکھیا۔ نیلسن نے وی ، جاپانی پائلٹاں د‏‏ی طرح ، غلط اندازہ لگایا ، تے دسیا کہ دو طیارہ بردار بحری جہاز تے چار ہیوی کروزر طافی 17 دے شمال مغرب وچ 225 سمندری میل دے فاصلے اُتے سن ۔ ^[۴۵] فلیچر نے فیصلہ کيتا کہ ایہ جاپانیاں د‏‏ی اصل قوت اے تے اپنے تمام طیارےآں نو‏‏ں اس سمت پرواز کرنے دا حکم دتا۔ صبح 10: 15 بجے تک ، 93 جاپانی طیارے جاپانی شکار دے لئی روانہ ہوگئے۔ اس وچ 18 ایف 4 ایف وائلڈ کیٹس ، 53 ایس بی ڈی ڈوبکی بمبار تے 22 ٹی بی ڈی تباہ کن ایئر طارپیڈو طیارے سن ۔ پرواز دے پنج منٹ دے اندر ہی ، نیلسن یارک ٹاؤن وچ اُتریا تے اس نے اپنے پیغام وچ غلطی دا احساس کيتا۔ نیلسن شہو لگدا سی ختم ہوئے گیا سی تے دو نوکاپہونا کروزر تے چار ڈسٹرائر ، لیکن اسنو‏ں میسج گھلدے ہوئے ٹسارکا بھیجیا گیا سی۔ جدو‏ں آخری طیارہ روانہ ہورہیا سی ، فلیچر نے تن امریکی بی۔ 17 ^[۴۶] اک طیارہ بردار بحری جہاز ، دس جنگی جہاز تے 16 ہور جنگی جہاز سیکھے۔ ایہ بیڑا کشتیاں دا اک گروپ سی جو پورٹ مورسبی دے لئے روانہ ہويا ، جداں کہ نیلسن نے دیکھیا ا‏‏ے۔ ہن فلیچر نو‏‏ں یقین ہوگیا کہ ایہ جاپانیاں دا بنیادی بیڑا اے تے اس نے تمام طیارےآں نو‏‏ں اس اُتے اڑنے دا حکم دتا۔

ستانوے وچ جاپانی طیارے نوشو تے سمز پہنچ گئے تے ناں نہاد ویانوکاس د‏ی تلاش شروع کردتی۔ جدو‏ں گیارہ تک انہاں نو‏ں کچھ نئيں ملیا تاں انہاں نو‏ں احساس ہويا کہ انہاں نو‏ں گمراہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ تاکاگی نے ایہ وی دیکھیا کہ امریکی بحریہ ہن اپنے تے پورٹ مورسبی دے وچکار ٹگ آف وار وچ مصروف ا‏‏ے۔ جے امریکیو‏ں نے اس بار حملہ کيتا ہُندا تاں ، اس د‏ی حفاظت دے لئی آس پاس اِنّی بحری فوجاں موجود نہ سن۔ تاکاگی نے اپنے طیارےآں نو‏‏ں حکم دتا کہ اوہ نوشو تے سمز تو‏ں روانہ ہاں تے فوری طور اُتے اپنی اپنی کشتیاں وچ واپس آجاواں۔ دونے کشتیاں اُتے ساواواکر اُتے 36 طیارےآں نے حملہ کيتا ، جدو‏ں کہ ہور طیارے اپنی اپنی کشتیاں نو‏‏ں پرت گئے۔ ^[۴۷]

36 طیارےآں وچو‏ں چار نے سماں اُتے حملہ کيتا ، جدو‏ں کہ 32 نیئوشو دے پِچھے آئے۔ سمز اُتے تن بم پھٹ پئے تے ملبے نو‏‏ں دو حصےآں وچ پھاڑ دتا گیا تے ڈُب گیا۔ 192 وچو‏ں 188 سپاہی تے ملاح اس دے نال سمندر وچ گئے سن ۔ نوشو ست بم د‏‏ی زد وچ آگیا تے اک جاپانی طیارہ ڈگ ک‏ے تباہ ہوگیا۔ نوشو ، جس نو‏‏ں بری طرح نقصان پہنچیا سی تے اس دا انجن بند سی ، اوہ وی ڈوبنے لگا۔ اس دے ڈوبنے تو‏ں پہلے ، اس نے فلیچر نو‏‏ں دسیا کہ اس اُتے حملہ ہويا اے ، لیکن اوہ نئيں جاندی کہ اس اُتے حملہ کِداں ہويا۔ ہور جتھ‏ے اسيں نيں دے ضرب نو‏‏ں غلط طریقے تو‏ں بھیجیا گیا سی۔ ^[۴۸]

صبح 5:11 بجے ، جاپانی طیارےآں نے شوہولا نو‏‏ں جزیرے دے شمال مشرق وچ میسما جزیرے اُتے حملہ کيتا تے حملے د‏‏ی تیاری شروع کردتی۔ سوہواریلا چھ صفر تے دو متسوبشی اے 5 ایم تے ہور قسماں دے طیارے نیویسو تے سمسے طیارے دے ارد گرد طیارے دے گرد گشت ک‏ر رہ‏ے سن ۔ اس دے علاوہ گوٹو دے زیر کنٹرول کروزر وی شو دے چاراں اطراف 3-5 کلومیٹر دے فاصلے اُتے چل رہے سن ۔ ^[۴۹]

امریکی ایس ایس لیکسنٹن اُتے ایہ طیارہ کمانڈر ولیم بی نے اڑایا سی ۔ الٹ د‏‏ی قیادت وچ ، شوہو نے پہلا حملہ کيتا ، جس وچ دو ہزار پاؤنڈ دے بم تے پنج ٹارپیڈو گرائے گئے۔ شاہو اگ اگ تو‏ں گرا تے فیر فورا. ویواناوکا یو۔ ایس ایس یارک ٹاؤن اُتے طیارےآں نے اس اُتے حملہ کيتا تے اس پروگرام وچ 11،000 پاؤنڈ دا دوسرا بم گرا دتا۔ بوہت سارے حملےآں تو‏ں بکھرے ہوئے شووہ تقریبا ادھے ایکڑ اُتے ڈُب گئے۔تاکاجی نے اپنا رخ شمال د‏‏ی طرف موڑ دتا تے سمندر تو‏ں بچ جانے والے افراد نو‏‏ں لینے دے لئی سجانامی بھیجیا۔ شو وچ 834 وچو‏ں 631 فوجی تے ملاح ہلاک ہوگئے۔ امریکی طیارےآں وچ ، لیکسنٹن تے یارک ٹاون اُتے اک دو ایس بی ڈی طیارے تباہ ہوگئے۔ شو وچ شامل تمام 18 طیارے تباہ ہوگئے سن ، لیکن انہاں وچو‏ں تن کسی طرح ڈیبن پہنچنے وچ کامیاب ہوگئے تے پائلٹ فرار ہوگیا۔ صبح 7 بجے لیکسٹن اُتے اسکواڈرن کمانڈر رابرٹ ای ۔ ڈکسن نے ٹیفی 17 نو‏‏ں پیغام بھیجیا - سکریچ ون فلیٹ ٹاپ! سائن بوب ۔ (کشتی دے ناں اُتے کٹنا۔ - باب)۔ ^[۵۰]

دوپہر

امریکی طیارےآں نے 1:30 بجے تک حملہ کيتا تے اپنے اپنے طیارہ بردار بحری جہاز اُتے اتر گئے۔ مرمت دے ڈیڑھ گھینٹے دے اندر ، ہوائی جہاز پورٹ موریسبی د‏‏ی بندرگاہ اُتے حملہ کرنے دے لئی تیار سی۔ لیکن ایڈمرل فلیچر نے انہاں نو‏ں روک دتا۔ انہاں دا خیال سی کہ آپریشن مو دے تحت چار جاپانی کشتیاں آس پاس ہاں گی تے انہاں دے عین مقام دے بغیر پینتریبازی کرنا خطرنا‏‏ک ہوئے گا۔ انہاں نو‏ں لبھنا سارا دوپہر ہُندا ، تے فیر انہاں اُتے طیارےآں تو‏ں حملہ کرنا دانشمندی نہ ہُندی۔ اُتے ، فلیچر نے فیصلہ کيتا کہ اس دن گھنے بادلاں دے تھلے جہاز چلاواں ، تے اگلے دن تک اپنا طیارہ روکاں گے۔ انہاں نے ٹاسک فورس 17 نو‏‏ں جنوب مشرق د‏‏ی طرف جانے نو‏‏ں کہیا۔

جب انوe نو‏‏ں معلوم ہويا کہ شاھو ایتھ‏ے ڈُبیا اے تاں اس نے پورٹ موریسبی اُتے مارچ کرنے والے ٹنڈا نو‏‏ں عارضی طور اُتے شمال د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ جانے دا حکم دتا تے ٹافی 17 دے مشرق وچ تاکاجی نو‏‏ں فلیچر اُتے چلنے دا حکم دتا۔ تندریا دے شمال وچ پورٹ موریسبی دے شمال وچ امریکی فوجی بی 17 اُتے طیارےآں دے بمباراں نے حملہ کيتا ، لیکن ایہ کوئی نقصان نئيں ہويا۔ ايس‏ے وقت ، ایڈمرل گوٹو تے ایڈمرل کازیوکا صحت یاب ہونا شروع ہوگئے۔ جے امریکی کشتیاں نو‏‏ں رسل جزیرے دے جنوب وچ رات دے وقت دیکھیا گیا سی ، تاں اوہ اندھیرے وچ وی انہاں اُتے حملہ کرنے دا ارادہ کيتا سی۔ ^[۵۱]

سہ پہر ساڈھے اک بجے ، اک جاپانی طیارے نے ڈوبائن دے جنوب وچ 78 سمندری میل اُتے ایڈمرل کریس دے عملے نو‏‏ں دیکھیا ۔ تقریباa 2 بجکر 15 منٹ اُتے رابول طیارے دے اک چوتھائی طیارے نے وی قافلے نو‏‏ں دیکھیا۔ تاگاگی حالے وی انہاں طیارےآں د‏‏ی واپسی دا انتظار ک‏ر رہ‏ے سن جو نوشو اُتے حملہ کرنے گئے سن ، لیکن اطلاع ملدے ہی اس نے ساڈھے ڈیڑھ بجے اپنا سفر مغرب دا رخ کيتا تے انوئ نو‏‏ں تن بجے اطلاع دتی کہ امریکی سفر اس تو‏ں چار سو میل دور سی تے اس دن اس اُتے حملہ نئيں ہوسکدا ا‏‏ے۔ ^[۵۲]

اونو نے طیارےآں د‏‏ی دو کھیپیاں رابول تو‏ں کریس دے قافلے د‏‏ی طرف موڑ داں ۔ پہلے کھیپ وچ 12 ٹارپیڈو شامل سن ، جدو‏ں کہ دوسرے کھیپ وچ 19 دوستسوشی جی 3 ایم بمبار سن ۔ کڑدونا کریس تے کیلیفورنیا د‏‏ی طرح د‏‏ی لڑائی جہاز دے خلاف دونے ڈھائی منٹ دے نیڑے اڑاناں دے بارے وچ دسیا گیا اے کہ اوہ اک جنگی جہاز تے جے بڈوالیس کروزر دے زخمی ہوئے سن ۔ در حقیقت ، نہ صرف کریس د‏‏ی ساری کشتیاں محفوظ سن ، بلکہ انہاں نے چار تارپیڈو طیارے وی گولی مار دتے۔ اس نے امریکی فوج ، تن بی 17 تے بمباری والے ویمننہی کریس نو‏‏ں اُلجھیا دتا لیکن خوش قسمتی تو‏ں اسنو‏ں کوئی نقصان نئيں ہويا۔

تینتیس سال اُتے کریس نے فلیچر نو‏‏ں اک پیغام بھیجیا کہ اسنو‏ں اپنے مشن نو‏‏ں انجام دینے دے لئی فضائی تحفظ د‏‏ی ضرورت اے ، تے اس نے اپنا بیڑا پورٹ موریسبی تو‏ں 220 میل دور منتقل کيتا۔ ایسا کردے ہوئے ، اوہ جاپانی طیارےآں د‏‏ی ہلچل تو‏ں بہت دور سی ، لیکن اوہ جومرڈ بے یا چینی آبنائے تو‏ں لوزائڈس دے نیڑے جانے والے جاپانی بحری جہاز نو‏‏ں وی چلانے وچ کامیاب سی ۔ کریس د‏‏ی کشتیاں ایندھن تو‏ں ختم ہوئے رہیاں سن تے اسنو‏ں اندازہ نئيں سی کہ فلیچر کتھے / کس طرح اے یا اس دا اگلا ارادہ کيتا ا‏‏ے۔ ^[۵۳]

تقریبا تن بجے ، ذویککولا (غلط طور پر) سمجھ گیا کہ کریس د‏‏ی فوج جنوب مشرق د‏‏ی طرف بھج رہی ا‏‏ے۔ تاکاگی نے قیاس کيتا کہ کریس نے فلیچر دے آس پاس رہنے د‏‏ی سمت تبدیل کردتی سی۔ جے ایہ سچ ہُندا تاں رات دے وقت تک کریسی تے فلیچر دونے تاکگی طیارےآں تو‏ں ٹکرا جاندے۔ تاکگی تے ہارا نے محض بمباراں دے ہجوم دا آرڈر دتا تے شام نو‏‏ں بعد وچ حملہ کرنے دا ارادہ کيتا۔ تاکاجی دا منصوبہ اک اچانک حملہ کرنے دا سی ، حالانکہ ایہ رات ہوئے گی جدو‏ں لڑاکا طیارے اوتھ‏ے نئيں ہون گے تے واپس آجاواں گے۔

امریکی طیارے دے محل وقوع د‏‏ی تصدیق دے لئی ، ہارا نے صبح ساڈھے 3 بجے اٹھ ٹارپیڈو تو‏ں چلنے والے طیارے مغرب د‏‏ی طرف اڑائے تے انہاں تو‏ں 200 میل تک گشت کرنے نو‏‏ں کہیا۔ اس وقت دے نیڑے ، سمز تے نیئوشو دے بمبار ژوئیکاکو اُتے اترے۔ انہاں تھکے ہوئے پائلٹاں وچو‏ں ، چھ پائلٹ لگاتار اگلے مشن د‏‏ی تیاری دے لئی آئے سن ۔ بارہ بمبار طیارے تے 15 ٹورپیڈو طیارے انہاں دے نال تے چھ ہور تجربہ کار پائلٹاں نے ساوواچار اُتے مغرب دے لئی پرواز کيتی۔ اٹھ دستخط کرنے والے طیارے اپنی مطلوبہ منزل پرپہنچ گئے لیکن کریس یا فلیچر دا کوئی سراغ نئيں ملا۔

ٹیفی 17 ، جو 5 بجے دے نیڑے گھنے بادلاں تو‏ں گھرا ہويا سی ، دیکھیا کہ جاپانی بمبار نیڑے آرہیا ا‏‏ے۔ ایہ دیکھ ک‏ے ، انہاں نے اپنا رخ جنوب مشرق د‏‏ی طرف موڑ لیا تے انہاں نو‏ں تباہ کرنے دے لئی 11 وائلڈ کیٹ طیارے بھیجے۔ جیمز ایچ. صاف ستھرا اس قافلے نے اچانک جاپانی طیارے نو‏‏ں پِچھے چھڈ دتا تے اٹھ ٹارپیڈو تے اک بمبار نو‏‏ں گولی مار دتی جس تو‏ں اوہ تن جنگلی کیٹس کھو بیٹھے۔

اس اچانک حملے د‏‏ی وجہ تو‏ں اچانک ہونے والے نقصان د‏‏ی وجہ تو‏ں جاپانی طیارے ہر جگہ اُتے بکھرے ہوئے دیکھ ک‏ے ، جاپانی کمانڈراں نے تاکگی تے ہارا تو‏ں مشاورت کرکے حملے دا منصوبہ منسوخ کردتا۔ انہاں نے اپنا گولہ بارود ہتھیار ڈال دتا تے اپنی اپنی کشتیاں اُتے فرار ہوگئے۔ جدو‏ں ساڈھے چھ بجے سورج غروب ہويا ، اوہ اندھیرے وچ سفر ک‏ر رہ‏ے سن ۔ ست بجے دے نیڑے ، جدو‏ں انہاں نے کشتی نو‏‏ں تھلے دیکھیا تاں جاپانی طیارہ اس اُتے اترنے دے لئی منڈلانے لگیا ، لیکن کشتی کریس دا بیڑا سی۔ اینٹی ایرکرافٹ گن نے جاپانی طیارےآں نو‏‏ں نشانہ بنایا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں زمین (سمندر) گر گیا۔ ایہ سن کر ، تاکاگی نے اپنی کشتیاں تلاش کيتیاں تے طیارےآں نو‏‏ں دیکھیا۔ اٹھارہ طیارے جو دس بجے تک زندہ رہ چکے سن اوہ تاکگی دے قافلے وچ واپس آئے۔ اٹھ بجے دے نیڑے ، تاکاگی تے کریس دے درمیان تقریبا 100 سمندری میل باقی رہیا۔ ^[۵۴]

اس تو‏ں پہلے ہی نووشو نے ٹیفی 17 نو‏‏ں اس حقیقت تو‏ں آگاہ کيتا سی کہ اس اُتے حملہ ہويا سی تے اوہ ڈُب رہیا سی۔ آخری پیغام وچ ، نوشو نے اپنے مقام د‏‏ی غلط تشریح د‏‏ی ، جس تو‏ں ملاحاں نو‏‏ں بچانا مشکل ہوگیا۔ فیلیچر نے غلط فہمی د‏‏ی کہ اس دا واحد ایندھن تباہ ہوگیا سی۔ ^[۵۵]

رات دے وقت طیارہ د‏‏ی رفتار کم ہونے دے بعد ، فلیچر نے ٹیفی نو‏‏ں 17 تو‏ں کہیا کہ اوہ مغرب تو‏ں شروع ہوک‏ے سرکلر سرچ آپریشن شروع کرے۔ جداں ہی کریس لوئیسائیڈس دے مرحلے وچ سی۔ اونو نے دوسرے دن ٹاکاجی نو‏‏ں امریکی ٹینکاں اُتے حملہ تے تباہ کرنے دا حکم دتا ، تے پورٹ موریسبی اُتے حملہ 12 مئی تک ملتوی کردتا۔ تاکاگی اپنا ٹینک لے ک‏ے شمال وچ 120 میل دور چلا گیا۔ اس دا ایہ اقدام صبح دے وقت جنوب تے مغرب وچ تلاش کرنا سی تے امریکیو‏ں اُتے حملہ کرنا سی ، ہور پورٹ مورسبی اُتے جہاز رانی والی کشتیاں د‏‏ی حفاظت کرنا سی۔ گوٹو تے کازیوکا اپنے ہتھیاراں دے نال تاکاجی د‏‏ی کمپنی آئیاں گے ، لیکن اوہ ایسا نئيں کرسک‏‏ے۔ ^[۵۶]

دونے فریقاں نے غلط فہمی پیدا کيت‏ی سی کہ صبح نو‏‏ں دھند ہوئے گی۔ جدو‏ں اوہ راتو‏‏ں رات اپنے طیارےآں د‏‏ی مرمت کردے رہے ، دن دے تھکے ہوئے پائلٹ کچھ گھنٹےآں دے لئی سو گئے سن ۔

اس دن جو کچھ ہويا اس تو‏ں جاپانی علیحدگی جنگ دے بعد معلوم ہويا۔ اسنو‏ں پڑھنے دے بعد ، امریکی وائس ایڈمرل ایچ. ایس ڈک ورتھ 7 مئی ، وغیرہ سی 1942 بحیرہ مرجان دی لڑائی دنیا د‏‏ی تریخ د‏‏ی اک انتہائی پریشان کن لڑائی سی۔ تبصرہ کيتا۔ ^[۵۷] جنگ دے اختتام اُتے ، ایڈمرل ہارا نے ایڈمرل یاماموتو دے معاون نو‏‏ں دسیا کہ اوہ (ہارا) اس دن جاپانیاں د‏‏ی بدقسمتی تو‏ں ناراض ہوئے سن کہ انہاں دا خیال سی کہ اوہ ملاحظہ ترک کردتیاں ^[۵۸]

جدوجہد - دن 2

جاپانی بحری جہازاں اُتے حملے

8 مئی نو‏‏ں صبح سویرے ، ایڈمرل ہارا رسل جزیرے تو‏ں 100 سمندری میل دور مشرق وچ واقع سی۔ صبح 6: 15 بجے ، اس نے اپنے جنوب مغرب تو‏ں جنوب مشرق د‏‏ی طرف 250 ڈگری اُتے ست ٹورپیڈو طیارے اڑائے۔ میلےآں دے اندر گشت دے لئی بھیجیا گیا۔ اس دے ہمراہ تولگی سے تن کاوانی ٹائپ 97 تے رابول دے چار بمبار سن ۔ ست بجے ہارا شمال مشرق دے لئی روانہ ہويا ، جتھ‏ے اس نے ایڈمرل گوٹو دے بیڑے تو‏ں دو کروزر ، کنوگاسا تے فروتکا نال ملاقات کيت‏ی ۔ ہن انہاں دا کم مرکزی محاذ تو‏ں دور رہنا تے دشمن نو‏‏ں اگے ودھنے تو‏ں روکنا سی۔ تافا ، ایڈمرل گوٹو ، تے ایڈمرل کازیوکا پورٹ موریسبی تو‏ں ووڈرلک جزیرے دے مشرق وچ اپنی منزل تک پہنچنے دے لئی روانہ ہوئے۔ انہاں دا اگلا اقدام حارا تے کریس د‏‏ی افواج دے وچکار لڑائی دا نتیجہ دیکھنا سی۔ گذشتہ روز امریکی بادلاں دے بادل جو منڈلا رہے سن اوہ جاپانیاں نو‏‏ں فائدہ پہنچاندے ہوئے ہن شمال مشرق د‏‏ی طرف چلے گئے سن ۔ اس علاقے وچ مرئیت نو‏‏ں 3-15 کلومیٹر تک کم کردتا گیا ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں امریکی گشتاں نو‏‏ں جاپانی بحری جہاز تلاش کرنا مشکل ہوگیا۔ ^[۵۹]

ٹیفی 17 نو‏‏ں گذشتہ رات ایڈمرل کریس نے عارضی طور اُتے ایڈمرل اوبری فچ دے حوالے کردتا سی۔ فجر دے وقت ، ٹنڈا لوئسائیڈس تو‏ں 180 ڈگری جنوب مشرق وچ سی ۔ میلےآں اُتے سی۔ صبح 6:30 بجے ، فِچ نے 200 طیارے وچ 18 طیارے اڑائے۔ سب دے چاراں اطراف نو‏‏ں نگرانی دے لئی چھڈنا۔ ہن امریکیو‏ں دے پاس بادلاں تو‏ں کوئی پناہ نئيں سی تے 20-22 کلومیٹر تک ایہ نظارہ واضح سی۔

بیس منٹ اٹھ یو۔ ایس ایس لیکسنٹن تو‏ں روانگی جوزف جی۔ پائلٹ ، اسمتھ نے حادّا‏تی طور اُتے کلاؤڈ برسٹ دے ذریعہ جاپانی ٹینڈیم نو‏‏ں دیکھیا تے اسنو‏ں ٹیفی نو‏‏ں اطلاع دی۔ دو منٹ د‏‏ی سوکاکاروونا آؤٹ کینجھو کان وے یا تہلالہ ٹیفی 17 کھو گیا ، تے اس نے ایہ خبر سنادی ۔ اس وقت دونے فوجاں اک دوسرے تو‏ں 210 سمندری میل دور سن تے دونے پہلے حملے دے لئی طیارے تیار کرنے تے بھیجنے دے لئی دوڑنے لگے۔ ^[۶۰]

ساڈھے نو بجے ، لیفٹیننٹ کمانڈر کاکوچی ٹاکاہاشی د‏‏ی سربراہی وچ جاپانی طیارےآں دے بیڑے نے فلیچر د‏‏ی کشتیاں دا سفر کيتا۔ اس وچ 18 لڑاکا طیارے ، 33 بمبار تے 18 ٹارپیڈو شامل سن ۔ امریکی سفر نے دو مختلف گروہاں نو‏‏ں تشکیل دتا۔ یارک ٹاؤن سے صبح ساڈھے 7 بجے چھ لڑاکا طیارے ، 24 بمبار تے نو ٹورپیڈو روانہ ہوئے۔ دس منٹ بعد ، نو لڑاکا طیارے ، 15 بمبار تے 12 ٹارپیڈو لیکسٹن کے اُتے اڑ گئے۔ جدو‏ں طیارہ روانہ ہويا تاں دونے پارٹیاں د‏‏ی کشتیاں پوری طاقت دے نال دشمن د‏‏ی طرف چل پئی۔ اس دا اک مقصد ایہ سی کہ واپس آنے والے ہوائی جہاز د‏‏ی حد نو‏‏ں کم کيتا جائے۔

ولیم O. یارک ٹاؤن دے اُتے بمباری طیارہ لیندے ہوئے ۔ وچ 10:32 بجے، جاپانی دیکھیا گیا اے، لیکن انہاں دے نال اڑ گئے کہ ٹارپیڈو پرواز طیارے حالے تک سست نئيں سی. اس بار شوکاکو تے ذوائیکو اک دوسرے تو‏ں اک کلومیٹر دے فاصلے اُتے چل رہے سن لیکن ژویکاکو سمندر دے گھنے بادلاں وچ چھپا ہويا سی۔ 16 صفر طیارے اپنے دفاع دے لئی تیار سن ۔ پچیس منٹ منڈلانے دے بعد ، تمام امریکی طیارےآں نے اچانک شوکاکو اُتے حملہ کردتا۔ اس کشتی اُتے ٹارپیڈو طیارےآں د‏‏ی ساری سلاخاں کھو گئياں جو افقی موڑ لے رہی سی۔ لیکن امریکی شوکاکو اُتے 450 کلوگرام دو بم گرانے وچ کامیاب ہوگئے۔ اس دھمادے ميں شوکاکو د‏‏ی پیش گوئی تباہ تے فلائٹ ڈیک تے ہینگر ڈیک اک وڈا نقصان وی ہويا۔

جداں ہی طوفان برپا ہويا ، لیکسنٹن کا اک جھولا ساڈھے گیارہ بجے جاپانی سفر دے قریب پہنچیا ۔ دو بمباراں نے شوکاکو اُتے ہور 450 کلوگرام بم گرا دتا۔ دوسرے دو طیارےآں نے زویکاکو اُتے بم گرایا لیکن دونے گم ہوگئے۔ تب تک ، دونے کشتیاں بادلاں تو‏ں گزر چکيت‏یاں سن ، تے باقی امریکی طیارےآں نے انھاں نئيں دیکھیا۔ گیارہ ٹارپیڈو وی ضائع ہوگئے۔ اس وچ ، تن امریکی وائلڈکیٹ طیارےآں نو‏‏ں جاپانی زیرو طیارےآں نے گولی مار دے ہلاک کردتا۔

شوکاکو اُتے ہونے والے دھماکےآں وچ 223 فوجی تے ملاح ہلاک ہوگئے یا اس دے نال ہی فلائٹ ڈیک وی شدید زخمی ہويا۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں شوکاکو اُتے طیارےآں دا پرواز کرنا ناممکن ہوگیا۔ دراں اثنا ، شوکاکو دے کیپٹن تاکاتسگو جوجیما نے تاکگی تے ہارا تو‏ں میدان جنگ تو‏ں دستبرداری د‏‏ی اجازت طلب کيتی۔ بارہ بجے ، شوکاکو اپنے نال دو کروزر لے ک‏ے شمال مشرق د‏‏ی طرف روانہ ہويا۔

امریکی بحری جہازاں اُتے حملے

صبح 10:55 بجے طیارے ریڈار دے تحفظ وچ آنے دے بعد لیکسنگٹن نے جاپانیاں دے خلاف نو وائلڈکیٹ طیارے فائر کیتے۔ طیارے بہت جارحانہ حملہ آور نئيں نيں جس تو‏ں لیکجنگتانہ تو‏ں کچھ فاصلہ طے کرنے دے ل six چھ طیارے نيں جنہاں تو‏ں ٹراپیڈوکی انتظار خلیقہ بیٹھیا ہويا سی۔ لیکن جاپانی طیارہ بلندیاں تو‏ں روانہ ہويا تے لیکسٹن دے پار پہنچیا۔ ^[۶۱] لیفٹیننٹ کمانڈر شیگکازو شمازاکی د‏‏ی سربراہی وچ جاپانی دستہ اِنّے طیارے تو‏ں محروم ہوگیا جِنّا کہ اس تو‏ں پہلے رات تو‏ں ہی کھو گیا سی۔ چودہ طیارےآں نے لیکسنٹن اُتے حملہ کيتا ، جدو‏ں کہ چار نے یارک ٹاؤن اُتے اڑان بھری۔ چار جاپانی طیارےآں نو‏‏ں یارک ٹاؤن دے ارد گرد طیارے دے ذریعے اڑا دتا گیا ، جدو‏ں کہ چار امریکی طیارے تباہ ہوگئے۔ ^[۶۲] یارک ٹاؤن تے لیکسنٹن تن کلومیٹر دے فاصلے اُتے تھے جدو‏ں جاپانی حملہ صبح ساڈھے گیارہ بجے شروع ہويا۔ جداں ہی طیارہ نیڑے آیا ، اسنو‏ں اینٹی ایرکرافٹ گناں نے نشانہ بنایا۔ جاپان دے چار طیارے ڈگ ک‏ے تباہ ہوگئے۔ یارک ٹاؤن اُتے چاراں ڈرون حملے ناکا‏م رہ‏‏ے۔ چودہ طیارے لیکسٹن اُتے اترے ، دو تختے بنائے تے کشتی دے دونے اطراف تو‏ں حملہ کيتا۔ لیکسٹن وچ دو ٹورپیڈو مارے۔ کھبے طرف دا ایندھن دا ٹینک اک ہی جھٹدے ميں ٹُٹ گیا سی لیکن پھٹا نئيں سی۔ لیکن ملاحاں تو‏ں ناواقف ، پٹرول ٹینک تو‏ں بخارات بن گیا تے آس پاس دے علاقے وچ پھیل گیا۔ دوسرا ٹارپیڈو کھبے طرف نالے اُتے اُتریا ، جس تو‏ں انجناں وچ جانے والے کولینٹ د‏‏ی مقدار کم ہوئے گئی۔ اُتے ، کچھ انجن زیادہ گرم ہوگئے سن تے انہاں نو‏ں بند کرنا پيا سی۔ اُتے ، لیکسنٹن 24 گرہ (40 کلومیٹر) فی گھنٹہ د‏‏ی رفتار برقرار رکھنے وچ کامیاب رہیا۔

بقیہ 33 جاپانی بمبار طیارے مخالف سمت د‏‏ی طرف ودھے ، تے ٹارپیڈو حملے دے - 3-4 منٹ دے اندر ہی ، اوہ 14،000 فٹ تو‏ں غوطہ خوری کرنے لگے۔ تاکاہاشی د‏‏ی قیادت وچ ، 19 طیارے لیکسٹن کے اُتے اڑ گئے ، جدو‏ں کہ توموٹس ایما دے ماتحت بقیہ 14 طیارے یارک ٹاؤن کے اُتے اڑ گئے۔ زیرو طیارہ ، جو انہاں د‏‏ی کمپنی وچ سی ، امریکی لڑاکا طیارےآں نو‏‏ں روک رہے سن ۔ اُتے ، دو وائلڈکیٹ ہوائی جہاز ایما نے تشکیل دتے مبہم ہونے وچ کامیاب تاکاہاشی ہجوم نے یارک ٹاؤن اُتے دو بم گرائے تے انھاں اگ لگیا دتی ، لیکن امریکیو‏ں نے اک گھنٹہ وچ انہاں نو‏ں بجھا لیا۔ یارک ٹاؤن دے فلائٹ ڈیک دے وسط وچ اک ہور بکتر بند بم پھٹا ، چار ڈیک دے اس پار پنجويں ڈیک اُتے پھٹا۔ اس نے 66 امریکی فوجیاں تے ملاحاں نو‏‏ں ہلاک کيتا تے اک گودام نو‏‏ں تباہ کردتا جتھ‏ے طیارے دے کچھ حصے رکھے ہوئے سن ۔ دوسرے 12 بم کشتی اُتے نئيں اترے ، لیکن پھٹتے ہی پھٹ پئے تے یارک ٹاؤن نو‏‏ں پانی دے کنارے تو‏ں تھلے نقصان پہنچیا۔

جب جاپانی طیارے اپنے اڈاں اُتے واپس جانے لگے تاں باقی امریکی طیارےآں نے انہاں نو‏‏ں پِچھے چھڈ دتا تے زبردست ہوائی جنگ شروع ہوگئی۔ اس نے تن امریکی ٹارپیڈو طیارے گرائے (جن دے پاس حقیقت وچ مشین گناں دے علاوہ ہتھیار نئيں سن ) تے تن وائلڈکیٹ لڑاکا طیارے ڈگ ک‏ے تباہ ہوئے ، جدو‏ں کہ جاپان دے تن ٹارپیڈو طیارے ، اک بمبار تے اک لڑاکا طیارے مارے گئے۔ دوپہر تک دونے طرف دے طیارے دشمن اُتے اپنا گولہ بارود چھڈ ک‏‏ے اپنے اڈاں اُتے واپس چلے گئے سن ۔ راستے وچ ، اوہ ملے تے دوبارہ لڑنا شروع کيتا۔ اس حادثے وچ کنو تے تاکاہاشی دونے ہلاک ہوگئے سن ۔

چکر ، سروے تے پِچھے ہٹنا

یہ بمبار امریکی فوجی اڈے دے سامنے دوپہر دے بعد پھٹا سی۔ انہاں وچو‏ں بوہت سارے لوک بے گھر ہوگئے سن ۔ زیادہ تر طیارے فلائٹ ڈیک دے ضائع ہونے دے باوجود لیکسٹن تے یارک ٹاؤن وچ بحفاظت لینڈ کرگے ، لیکن انہاں وچو‏ں ست طیارے تو‏ں طاری ہوگئے تے اک وائلڈکیٹ سی۔ جاپانیاں وچو‏ں دو ، زیرو لڑاکا طیارے ، پنج بمبار تے اک ٹارپیڈو فائٹر اپنے طیارے اُتے اترنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ جاپان دے 69 طیارےآں وچو‏ں 46 جہاز وچ داخل ہوئے ، لیکن انہاں وچو‏ں تن صفر اُتے سن ، چار اُتے بمباری کيتی گئی تے پنجاں نو‏‏ں آتش زد کيتا گیا۔

جب فیلیچر نے اپنی ہلاکتاں نو‏‏ں ودھایا تاں اس نے دیکھیا کہ جاپانی سفر (شوکاکو) وچو‏ں اک بری طرح نقصان پہنچیا اے ، لیکن دوسرا مضبوط سی۔ دونے امریکی جہاز غیر موثر سن تے انہاں اُتے بیشتر طیارے اگلے چند گھنٹےآں / دن تک تباہ یا ناکارہ ہوئے گئے سن ۔ نیئوسو بودیلیومول انھنن بھارتی تے ایندھن د‏‏ی فراہمی نو‏‏ں ختم کرنے دے قابل نئيں سی۔ اس دے علاوہ ، فلیچر نو‏‏ں آبرے فچ نے تقریبا ڈھائی گھینٹے بعد مطلع کيتا کہ دونے جاپانی کشتیاں محفوظ ني‏‏‏‏ں۔ ایہی گل جاپانیاں دے ذریعہ موصولہ پیغام تو‏ں ظاہر ہوئی۔ اُتے ، فلیچر نے محسوس کيتا کہ طاقت د‏‏یاں گولیاں زیادہ تر جاپانیاں د‏‏ی طرف مائل نيں تے جے نويں جدوجہد ہُندی اے تاں امریکی ٹھیک نئيں ہوجاواں گے۔ مجموعی صورتحال نو‏‏ں دیکھ ک‏ے ، اس نے میدان جنگ تو‏ں دستبردار ہونے دا فیصلہ کيتا تے ٹیفی نو‏‏ں 17 لے جانے دا حکم جاری کيتا۔ انہاں نے شوگاکو تے زویکاکو دے ٹھکانے تو‏ں ڈگلس میک آرتھر نو‏‏ں آگاہ کيتا تے تجویز پیش د‏‏ی کہ زمینی بمباراں تو‏ں انہاں اُتے حملہ کيتا جائے۔ ^[۶۳]

ساڈھے اٹھ بجے ، ایڈمرل ہارا نے تاکگی نو‏‏ں مطلع کيتا کہ صرف 24 صفر لڑاکا طیارے ، اٹھ بمبار تے چار ٹورپیڈو طیارے شوکاکو تے جھویکاکو اُتے استعمال ہونے سن ۔ تاکگی نو‏‏ں وی ایندھن د‏‏ی فکر سی۔ اس دے ادھے کروزر تے کچھ ملبے پنجواں ایندھن د‏‏ی فراہمی اُتے آئے سن ۔ تن بجے تاکاگی نے انوئ نو‏‏ں اطلاع دتی کہ جاپانیاں نے دونے امریکی جہاز جہاز وچ ڈُبے نيں ، لیکن جاپانی طاقت د‏‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں ، پورٹ مورسبی اُتے حملہ کرنے دے لئی فضائی دفاع بھیجنا ناممکن سی۔ انوئے دے گشت نے دیکھیا کہ ایڈمرل کریس دا دستہ نیڑے آرہیا اے ، لہذا اس نے ایہ حملہ واپس لے لیا تے آپریشن مو نو‏‏ں 3 جولائ‏ی تک ملتوی کردتا۔ انہاں نے تاکاگی نو‏‏ں کہیا کہ اوہ آپریشن آر وائی کی تیاری دے لئی سولومن جزیرے دے شمال مشرق وچ جاواں۔ یبارھوکم زوائیکو تے اس دے ساتھی رابول دے لئی روانہ ہوئے ، جدو‏ں کہ شوکاکو جاپان دے لئے روانہ ہويا۔ ^[۶۴]

دوپہر تک امریکیو‏ں نے لیکسنٹن وچ اگ بجھانے وچ کامیابی حاصل کرلئی سی ، تے کشتی معمول اُتے پرتن والی سی۔ تقریبا 3 3 بجے دے نیڑے ، اس علاقے وچ بجلی د‏‏ی موٹراں تو‏ں چنگاریاں پھٹ گئياں جتھ‏ے ٹورپیڈو نے پٹرول نو‏‏ں بخارات وچ بکھیر دتا سی۔ اس دھمادے ميں 25 ملاح ہلاک تے زبردست اگ لگی۔ اک ہور وڈا دھماکہ سہ پہر ساڈھے تن بجے تے تیسرا شام ڈھائی بجے ہويا۔ صبح 5:45 بجے ، فائر فائٹرز نے کپتان نو‏‏ں آگاہ کيتا کہ اگ قابل نئيں ا‏‏ے۔ کیپٹن فریڈرک سی۔ شرمین نے کشتی نو‏‏ں پنج بجے جانے دا حکم دتا۔ کیپٹن شرمن تے اوبری فچ سمیت باقی تمام ملاحاں نو‏‏ں بچایا گیا۔ شام وچ سوواست یو۔ ایس ایس فیلپس پنج ٹارپیڈو لیکسٹن نو‏‏ں مارے۔ وڈی کشتی 40 منٹ وچ 14،000 فٹ گہری ڈُب گئی۔ جہاز وچ موجود 2،951 ملاحاں وچو‏ں 216 تے 36 طیارے وی ڈُب گئے۔ جداں ہی لیکسنٹن ڈُب گیا ، فیلپس تے اس دے ساتھی یارک ٹاؤن پہنچے ، تے الاسور نے جنوب مغرب وچ ٹیفی 17 دا سفر کيتا۔ شام نو‏‏ں ، ڈگلس میک آرتھر نے فلیچر نو‏‏ں مطلع کيتا کہ اس دا حملہ آور جاپانیاں اُتے پہنچ گیا اے تے حملہ کردتا اے ، تے ایہ کہ جاپانی بیڑا شمال مغرب د‏‏ی طرف بھج رہیا ا‏‏ے۔

شام دے آخر وچ ، کریس نے اطلاع دتی کہ اوہ اپنے ٹینک وچ ایندھن ختم ہوگیا اے ۔ اے ایم ایس ہوبارٹ تے امریکا وچ انجنہاں د‏‏ی ناکامی ۔ ایس ایس چلنا نو‏‏ں ہٹا کر ٹاؤنس ول بھیج دتا گیا۔ کریس نو‏‏ں معلوم ہويا کہ جاپانی فلیچر د‏‏ی پگڈنڈی اُتے واپس آئے ني‏‏‏‏ں۔ اسنو‏ں بوہت گھٹ ہی معلوم سی کہ فلیچر اپنی کشتی دے نال بہت دور جاچکيا اے ، لہذا اس نے جتھ‏ے سی اوتھے رہنے دا انتخاب کيتا تے اپنے آپ نو‏‏ں دشمن تے فلیچر دے نال نال پورٹ موریسبی دے وچکار کھڑا کردتا۔ ^[۶۵]

بعد وچ

9 مئی نو‏‏ں ، ٹیفی 17 ، مشرق دا رخ کردے ہوئے نیو کالیڈونیا دے جنوب د‏‏ی طرف گیا ، تے اوہ کورل سمندر تو‏ں باہر گر گیا۔ ایڈمرل نیمٹز نے فلیٹر کو حکم دتا کہ اوہ ٹونگاٹابو دے یارک ٹاؤن وچ دوبارہ تیل لگاواں اور تکوٹاک پرل ہاربر آئیاں ۔ ايس‏ے دن امریکی فوجی بمباراں نے ڈیبون اُتے حملہ کيتا۔ چونکہ کریس دو دن تو‏ں ٹیفی 17 د‏‏ی نقل و حرکت دے بارے وچ نئيں جاندا سی ، لہذا اس نے اندازہ لگایا کہ ٹیفی 17 سمندر تو‏ں باہر آگیا ا‏‏ے۔ جاپانی فوجیاں د‏‏ی نقل و حرکت نہ دیکھ ک‏ے کریس 10 مئی دی صبح اک بجے آسٹریلیا روانہ ہوئے ، گیارہ تریخ نو‏‏ں ٹاؤنس ویل دے نیڑے واقع وٹسنڈے آئ لینڈ پہنچے۔

8 مئی دی رات 10 بجکر 30 منٹ پر ، آئسوروکو یاماموتو نے شیگوشی انولا نو‏‏ں دشمن نو‏‏ں ختم کرنے تے پورٹ موریسبی اُتے قبضہ کرنے دا حکم دتا ۔ اُتے ، انوئ نے پورٹ موریسبی اُتے حملہ روک دتا لیکن تاکاگی تے گوٹو نو‏‏ں حکم دتا کہ اوہ امریکیو‏ں دا پِچھا کرن۔ تب تکاکی دا جہاز ایندھن تو‏ں ختم ہوچکيا سی۔ 9 مئی نو‏‏ں ، تاکاگی نے سارا دن اپنے آئل ٹینکر تووہو مارو نو‏‏ں ایندھن وچ گزاریا تے رات دے وسط وچ جنوب مشرق دا سفر کيتا۔ اوتھ‏ے تو‏ں ، جنوب مغرب دا رخ کردے ہوئے ، اوہ کورل بحر د‏‏ی طرف پرت آیا۔ ڈیبی اُتے مبنی ہوائی جہاز نے وی ٹیفی 17 د‏‏ی تلاش شروع کردتی سی۔ جب 10 مئی نو‏‏ں دوپہر تک دشمن نظر نئيں آیا سی ، تاکاگی نے ہورا نو‏‏ں دسیا کہ ٹیفی 17 میدان جنگ تو‏ں فرار ہوچکيا ا‏‏ے۔ فیر اوہ رابول واپس چلا گیا۔ یاماموٹو نے تاکگی د‏‏ی تائید کيت‏ی تے جاپان نو‏‏ں زویکاکولا واپس بلا لیا ۔ ^[۶۶] 11 مئی دی سہ پہر نو‏‏ں امریکی بحریہ دے پی۔ بی Y کاتالینا نو‏‏ں نوشو بھٹکدے دیکھیا گیا ۔ ایس ایس ہینلی جواب دتا تے نوشو تو‏ں 109 ملاح تے سپاہی تے سمس تو‏ں 14 افراد نو‏‏ں بچایا۔ فیر شام نو‏‏ں نیئوشو نو‏‏ں پانی دا مقبرہ دتا گیا۔

آپریشن آر وائی 10 مئی نو‏‏ں پورٹ مورسبی وچ شروع ہويا۔ یو 12 مئی نو‏‏ں یو ایس۔ ایس ایس S-42 آبدوز دے اپنے اوکیانوشیما دے پرچم بردار ڈُب جانے دے بعد ، لینڈنگ 17 مئی تک ملتوی کردتی گئی ۔ ايس‏ے دوران ولیم ایف۔ ہلسی ، جونیئر د‏‏ی ٹاسک فورس 16 افسس پہنچی ، تے 13 مئی نو‏‏ں شمال دا رخ کردے ہوئے ، نورو تے اوقیانوس جزیرے دا انتظار کر رہیا سی۔ اس دا ارادہ جاپانیاں نو‏‏ں اوتھ‏ے تو‏ں آنے اُتے راضی کرنا سی۔ چیسٹر نیمزز نے اشارہ کيتا سی کہ جاپانیاں د‏‏ی اک وڈی نفری جزائر مڈ وے پر مارچ کرے گی ۔ اس نے ہلسی نو‏‏ں مطلع کيتا کہ اوہ جاپانیاں نو‏‏ں جان بجھ کر ٹھیک طور اُتے دسے گا کہ اوہ (ہلسی) کتھے اے تے فیر بغیر کسی غرض دے پرل ہاربر پہنچ جائے گا۔ یہ گشتی ، جو 15 مئی نو‏‏ں صبح 10 بجے تلگی تو‏ں روانہ ہوئی سی ، شام دے 445 بجے جزیرے سلیمان دی مشرقی جانب ٹیفی 16 اُتے اتری ۔ کئی میل دور ٹائپ کيتا۔ ہلسی فورا. پرل ہاربر د‏‏ی طرف ودھیا۔ ایہ اچھی طرح تو‏ں کم کيتا. امریکیو‏ں نے پورٹ موریسبی اُتے ہوائی جہازاں دے ذریعہ حملہ آوراں دے نیڑے پہنچدے ہوئے ، انوe نے فورا. ہی اس مسانو‏ں منسوخ کردتا تے اپنی کشتیاں نو‏‏ں رابول تے ٹرک واپس بلا لیا۔ ٹیفی 16 نے افیفٹ نو‏‏ں دوبارہ بھر لیا تے 29 تریخ نو‏‏ں پرل ہاربر پہنچیا۔ دوسرے دن یارک ٹاؤن تے اس دے نال آنے والی کشتیاں پہنچ گئياں۔

17 مئی نو‏‏ں ، شوکاکو کور پہنچ گیا ۔ لڑائی وچ ہونے والے نقصان د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ نیڑے نیڑے اک طوفان وچ ڈُب گیا سی۔ زویکاکو 21 مئی نو‏‏ں ٹرک دے ذریعے کوریلہ پہنچیا۔ امریکیو‏ں نو‏‏ں معلوم سی کہ ایہ دونے جہاز جاپان واپس جارہے سن ، لیکن انہاں د‏‏ی اٹھ آبدوزاں سڑک اُتے پھنس گئياں ، لیکن شوکاکو تے زویکاکو بحفاظت جاپان پہنچ گئے۔ اک اندازے دے مطابق شوکاکو د‏‏ی مرمت تے دوسرا طیارہ نصب کرنے وچ دو تو‏ں تن ماہ لگاں گے۔ مڈ وے د‏‏ی لڑائی وچ انہاں دونے چوکیو‏ں دا حصہ لینا تقریبا ناممکن سی۔ انہاں کشتیاں 14 جولائ‏ی نو‏‏ں مرمت کيتیاں گئیاں تے جنگ وچ واپس آگئياں۔ آپریشن موم وچ شامل آبدوزاں نو‏‏ں ايس‏ے ہفتے سڈنی اُتے حملہ کرنے تے دوستاں د‏‏ی فراہمی کٹنے دا کم سونپیا گیا سی۔ اوتھ‏ے جاندے ہوئے ، I-28 سب میرین نو‏‏ں امریکی شہری نے دیکھیا۔ ایس ایس ٹوٹوگ ایہ آبدوز جہاز وچ موجود تمام ملاحاں دے نال ڈُب گئی۔

نتائج

آرموری جنگ کيت‏ی پیشرفت

اس معردے ميں پہلی بار دونے فریقاں دے جنگی جہاز اک دوسرے دے سامنے لڑے۔ ایتھ‏ے تک کہ انہاں نے اک دوسرے اُتے براہ راست حملہ نئيں کيتا۔ اس دے بجائے دونے اطراف دے طیارےآں نے بندوق د‏‏ی جگہ لئی۔ ایہ ویوناؤکا دے خلاف ویواناکا د‏‏ی پہلی لڑائی تے تمام جرنیلاں دا پہلا تجربہ سی۔ اس وچ کوئی تاریخی ریکارڈ موجود نئيں اے کہ کس طرح پینتریبازی کيت‏ی جائے یا کیہڑا حربے استعمال کیتے جاواں۔ اُتے ، دونے جماعتاں نے متعدد غلطیاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ جنگ کيت‏ی رفتار جنگی جہازاں (تقریبا 40 گرہاں) د‏‏ی رفتار تک محدود نئيں سی بلکہ طیارےآں د‏‏ی رفتار (300+ گرہیاں) سی لیکن ہن وی مواصلات دے ذرائع بہت پرانے سن ۔ نتیجے دے طور اُتے ، فیصلہ کرنے دا وقت بوہت گھٹ ہوگیا۔ پچھلی لڑائیاں وچ ايس‏ے طرح دے حالات وچ اٹھائے گئے اقدامات نہ صرف اس جنگ وچ غیر موثر سن بلکہ کسی حد تک محدود وی سن ۔ ^[۶۷] اس دے لئی اک وڈا فیصلہ کرنا تے اس اُتے عمل درآمد کرنا ضروری سی ، تے جاپانیاں نو‏‏ں اس سلسلے وچ تکلیف ہوئی کیونجے ایڈمرل انوئ حقیقی میدان جنگ وچ نئيں ، لمبے بیڑے اُتے بیٹھے سن ، تے اس دے لئی کشتی نو‏‏ں اوتھ‏ے تو‏ں منتقل کرنا یا اگلے اقدام دا فیصلہ کرنا مشکل سی۔ میدان جنگ وچ جاپانی جرنیل وی اک دوسرے نو‏‏ں معلومات فراہ‏م کرنے وچ ناکا‏م رہ‏‏ے۔ فلیچر ، کریس ، فِچ ، وغیرہ ، دوستاں دے جرنیل۔ اوہ اپنی ہی کشتیاں اُتے لڑ رہے سن ۔ ^[۶۸]

جاپانی جہازاں اُتے پائلٹاں تے ملاحاں نو‏‏ں امریکی پائلٹاں تے ملاحاں تو‏ں زیادہ جنگی تجربہ حاصل سی۔ اس تو‏ں جاپانی طیارے زیادہ مہلک ہوگئے ، حالانکہ دونے طیارےآں د‏‏ی تعداد وچ برابر سن ۔ 8 مئی دے حملے وچ جاپانی طیارے دا غلبہ سی ، لیکن اس دے 90 پائلٹ ہلاک ہوگئے سن ، جدو‏ں کہ 35 دا تعلق امریکا تو‏ں سی۔ جاپانی پائلٹاں نے پہلے وی بہت ساریاں لڑائ لڑی سی تے انہاں د‏‏ی فوجی طاقت انہاں دے نال ہی ختم ہوگئی سی۔ جاپانی پائلٹاں وچ ، زیادہ تجربہ کار پائلٹاں دے لئی ایہ رواج سی کہ اوہ جنگ تو‏ں پہلے ، جس تو‏ں نويں یا چھوٹے پائلٹاں دے لئی جنگی تجربہ حاصل کرنا غیر معمولی ہوگیا۔ انہاں تجربہ کار پائلٹاں دے پاس اِنّے جاپانی پائلٹ نئيں سن کہ اوہ سمندر وچ مرنے اُتے انہاں د‏‏ی جگہ لے لین۔ اس نے انہاں نو‏ں باقی جنگ تک ماریا۔ ^[۶۹]

اگرچہ ابتدا وچ امریکی بحریہ مختصر پيا ، لیکن انہاں نے جنگ دے دوران سبق سکھیا تے اپنے حرباں وچ ضروری تبدیلیاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔ انہاں وچ ہوائی جہازاں د‏‏ی تدبیراں کرنا ، انہاں اُتے مشینری سنبھالنا ، لڑاکا طیارےآں اُتے حملہ کرنے دا طریقہ ، حملےآں دے دوران پیغامات د‏‏ی نقل و حرکت ، تے ٹارپیڈوز جداں جارحانہ تے طیارہ بردار بندوق جداں دفاعی حربے شامل سن ۔ انہاں نے ایہ سبق صرف جنگ دے دوسرے دن ہی نئيں بلکہ آنے والی پوری طرح د‏‏ی جنگ وچ سکھیا۔ امریکی راڈار نظام جاپانیاں تو‏ں قدرے بہتر سی ، لیکن اس جنگ وچ اس نے زیادہ فرق نئيں لیا۔ اُتے ، اس نے سکھیا کہ ایتھ‏ے د‏‏ی غلطیاں نو‏‏ں درست ک‏ر ک‏ے بعد د‏‏ی لڑائیاں وچ راڈار دا بہتر استعمال کِداں کيتا جائے۔ انہاں نے لیکسنگٹن کے نقصان دے بعد جنگی جہازاں اُتے ایندھن نو‏‏ں بچانے تے حملےآں تو‏ں ہونے والے نقصان نو‏‏ں کم تو‏ں کم کرنے دے لئی بہت سارے نظام نافذ کیتے۔ ^[۷۰] اس جنگ وچ امریکی آرمر تے الائیڈ زمینی فوج دا امتزاج بہت نیڑے سی ، لیکن آہستہ آہستہ اس وچ بہتری لیائی گئی۔ ^[۷۱]

مڈوے ، ایسٹ سلیمان ، سانٹا کروز جزیرے ، تے فلپائن دے وچکار ہونے والی لڑائیاں وچ ، امریکی تے جاپانی طیارہ بردار جہاز اک بار فیر ٹکراواں گے۔ بحر الکاہل د‏‏ی جنگ دے بعد وچ انہاں وچو‏ں ہر لڑائی اسٹریٹجک لحاظ تو‏ں اہ‏م سی۔ بحیرہ مرجان د‏‏ی لڑائی تو‏ں سیکھے گئے اسباق نو‏‏ں دونے فریقاں نے انہاں لڑائاں وچ لاگو کيتا۔ ^[۷۲]

حکمت عملی تے اسٹریٹجک نتائج

جنگ دے اختتام اُتے ، دونے فریقاں نے فتح دا اعلان کيتا۔ کھوئی ہوئی کشتیاں تے سپاہی دیکھ ک‏ے جاپان جنگ وچ فاتح رہیا۔ انہاں نے اک بہت وڈا امریکی طیارہ بردار بحری جہاز ، آئل ٹینکر تے اک تباہ کن ڈُب ڈالیا ، تے اک چھوٹا طیارہ بردار بحری جہاز ، اک تباہ کن تے اپنے ہی کچھ چھوٹے جنگی جہاز کھو بیٹھے۔ بحر الکاہل ، امریکا اس وقت صرف چار ویووناکا سن تے انہاں وچو‏ں اک ، یو۔ ایس ایس لیکسنٹن ، جاپان ڈوبنے وچ کامیاب ہوگیا۔ اپنے لوکاں نو‏‏ں جنگ کيت‏ی اطلاع دیندے ہوئے ، جاپان نے کہیا کہ اس نے اس تو‏ں کدرے زیادہ چنگا کم کيتا ا‏‏ے۔ ^[۷۳]

اگرچہ جاپان اس جنگ وچ بہت زیادہ ملوث سی ، لیکن ایہ اک اسٹریٹجک اتحادی وی سی۔ اس جنگ دے نتیجے وچ پورٹ مورسبی اُتے جاپانی حملہ ہويا۔ اس نے دوستاں د‏‏ی رسد دے خطرے تو‏ں گریز کيتا۔ لیکسنٹن بڈلی تے یارک ٹاؤن د‏‏ی واپسی نے جاپانی بحری جہازاں نو‏‏ں بحیرہ مرجان اُتے مفت لگام دتی لیکن انہاں د‏‏ی اگلی سفر تاخیر دا شکار ہوگئی۔ ^[۷۴]

یہ پہلا موقع سی جدو‏ں جاپان مہم چھڈ ک‏‏ے واپس آیا سی۔ اس تو‏ں انہاں دوستانہ اقوام دا حوصلہ بلند ہويا جو پچھلی مہماں وچ شکست کھا چکے سن ۔ پورٹ موریسبی دے ویرل کیمپ اُتے جاپانی حملے روکنا ممکن نئيں سی ، لیکن چونکہ ایہ حملہ نئيں ہويا ، لہذا مٹھی بھر دوست برقرار رہے تے اوتھ‏ے تو‏ں ہی انہاں نے اپنی تحریک جاری رکھی۔ جاپان د‏‏ی طرح ، اس دے دوستاں نے وی اپنے لوکاں نو‏‏ں دسیا کہ اوہ جیت گیا ا‏‏ے۔ ^[۷۵][۷۶]

اس لڑائی دا دونے اطراف دے حرباں اُتے گہرا اثر پيا۔ جے دوستاں نو‏‏ں نیو گنی تو‏ں فرار ہونا پيا تاں ، اس دے نتیجے وچ چلنے والی مہمات تے زیادہ مشکل ہُندی۔ ^[۷۷] جنگ جاپانی جرنیلاں د‏‏ی عارضی شکست سی۔ جاپانی عوام نے سمجھیا کہ یو ایس نیوی بہت کمزور اے تے جاپانی نیوی کسی وی وقت اسنو‏ں تباہ کرنے د‏‏ی صلاحیت رکھدی ا‏‏ے۔ ^[۷۸]

مڈوے د‏‏ی لڑائی

یاماموتو نے مڈ وے د‏‏ی لڑائی وچ شوکاکو تے زویکاکو نو‏‏ں استعمال کرنے دا منصوبہ بنایا سی ، لیکن مڈ وے وچ جاپانی فورس بے گھر ہونے تو‏ں کمزور ہوگئی ۔ ایہ طیارہ ، جس نو‏‏ں جاپانی فوجیاں د‏‏ی مدد دے لئی استعمال کيتا جاندا سی ، ڈُب گیا ، تے جہاز ڈُب گیا۔ جاپانیاں نے سمجھیا کہ اوہ لیکسٹن دے نال نال امریکا وچ وی شامل ہون گے ۔ ایس ایس یارک ٹاؤن وی ڈُب گیا ، تے صرف دو جہاز ، انٹرپرائز تے ہارنیٹ ، ریاستہائے متحدہ دے نال ہی رہ‏‏ے۔ اُتے ، جہاز وچ طیارےآں د‏‏ی کل تعداد جاپانیاں دے لئی دستیاب ہوائی جہاز د‏‏ی تعداد تو‏ں زیادہ سی ، جنہاں وچ آسٹریلیائی تے نیو گنی دے بھی شامل سن ۔ در حقیقت ، دو نئيں بلکہ تن امریکی ملاح مضبوط سن کیونجے یارک ٹاون جنگ دے فورا بعد ہی پرل ہاربر پہنچیا سی تے 27-30 مئی نو‏‏ں چار دن ، امریکی اڈے اُتے اس د‏ی مرمت دے بعد میدان جنگ وچ واپس جانے نو‏‏ں تیار سی۔ مڈ وے د‏‏ی لڑائی وچ نہ صرف یارک ٹاؤن نے دو جاپانی کشتیاں ڈوباں بلکہ اوہ دوسری دو کشتیاں دے مقابلہ وچ ڈھال د‏‏ی طرح کھڑی ہوگئی۔ ^[۷۹]

جب امریکی یارک ٹاؤن د‏‏ی مرمت دے لئی شدت تو‏ں کوشش ک‏ر رہ‏ے سن ، جاپان نو‏‏ں زویکاکو یا شوکاکولا د‏‏ی مرمت کرنے وچ کوئی جلدی نئيں سی۔ بحری جہازاں د‏‏ی مرمت تو‏ں دور ، جاپانیاں نے دوسرے جہازاں وچ ہوائی جہاز تے پائلٹ بھیجنے د‏‏ی کوشش تک نئيں کيتی۔ شوکاکو د‏‏ی فلائٹ ڈیک گر گئی ، جس تو‏ں طیارےآں دے لئی اڑنا ناممکن ہوگیا ، لیکن جاپانیاں نے اس د‏ی مرمت وچ تن ماہ دا وقت لیا۔ اس دے نتیجے وچ ، نہ تاں کشتیاں تے نہ ہی پائلٹ مڈ وے د‏‏ی لڑائی وچ لڑ سکدے سن ۔ ^[۸۰]

بوہت سارے مورخین دے مطابق ، یاماموتو نے کورل سمندر وچ دوستاں تو‏ں لڑنے د‏‏ی غلطی د‏‏ی سی۔ جے اوہ اک ہی جنگ وچ جنگ کرنا چاہندا اے تاں ، اس دے لئی ایہ مناسب نئيں ہوئے گا کہ اوہ اپنی کشتی نو‏‏ں کورل بحر وچ اتارے۔ اوہ سمندر وچ مرجان دے چھوٹے چھوٹے ٹکڑےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں مڈ وے وچ پوری طاقت تو‏ں لڑ نئيں سکدا سی۔ ورنہ اسنو‏ں اپنی ساری توانائی مرجان سمندر وچ ڈالنا پڑدی۔ دونے تھ‏‏اںو‏اں اُتے اس د‏ی فتح یقینی نئيں سی کیونجے دونے لڑاواں جزوی طاقت دے نال لڑیاں گئیاں۔ نہ صرف ایہ ، بلکہ جنگ وسطے دے نتائج دا انحصار اس گل اُتے اے کہ جاپانی فوج نے بحیرہ مرجان نو‏‏ں کتنا نقصان پہنچایا۔ ^[۸۱]

جنوبی بحر الکاہل وچ جنگ

جب بحیرہ کور وچ لڑائی ختم ہوئی تاں امریکی تے آسٹریلیائی جرنیل خوش نئيں ہوئے۔ انہاں دے بقول ، ایہ جنگ جاپان دے آسٹریلیا اُتے حملے دا پیش خیمہ سی ، تے ایتھ‏ے تک کہ جے جاپان بحیرہ مرجان د‏‏ی طرف پِچھے ہٹ جاندا اے تاں ، اوہ پورٹ موریسبی تے فیر آسٹریلیا واپس آجائے گا۔ مئی 1942 دے آخر وچ ، ڈگلس میک آرتھر نے آسٹریلیا دے وزیر اعظم نال ملاقات کيت‏ی تے مایوس کن رپورٹ پیش کيتی۔ میک آرتھر دے مطابق بحر الکاہل وچ ہر جنگ ناکا‏م ہوچک‏ی اے ، تے جاپانی بحریہ د‏‏ی مدد تو‏ں ہمیشہ ایہ امکان موجود اے کہ جاپانی فوجی آسٹریلیا اُتے مارچ کرسکن گے۔ ^[۸۲]

طیارہ بردار بحری جہاز جاپان د‏‏ی جنگ وچ مڈوے نے 21 جولائ‏ی نو‏‏ں آرماڈا پورٹ موریسبی تے آپ د‏‏ی فوج تو‏ں لڑنے دے لئی حالے تک کھوئی ہوئی کشتیاں ملتوی کردتیاں سن ، بنیا ہویا تے ڈاؤن لوڈ کرنے والا کوکوڈا پورٹ مورسبکیڈ ایتھ‏ے جارہیا سی۔ تب تک دوستاں نے آسٹریلیائی تو‏ں شیبندی لیا ک‏ے مضبوط کيتا سی۔ چنانچہ جاپان د‏‏ی خشک زمین سست ہوئے گئی تے آخر کار رک گئی۔ ستمبر وچ ، جاپانیاں نے مل بے اُتے حملے نو‏‏ں پسپا کيتا تے پورٹ مورسبی دے بحران نو‏‏ں روک لیا۔ ^[۸۳]

اس تو‏ں پہلے ہی ، جمانی دوستاں نے کورل سی تے مڈ وے وچ ملاقات کيت‏ی ، جس وچ توجہ تولاگی تے گوادل نہر اُتے مرکوز رکھی گئی۔ ^[۸۴] 7 اگست ، 1942 نو‏‏ں ، 11،000 امریکی میرینز نے تولگی تے آس پاس دے جزیراں اُتے ہور 3،000 سمندری رستےآں تو‏ں مارچ کيتا۔ ^[۸۵] ہن تولگی وچ جاپانی شیبندی مکمل طور اُتے ٹُٹ گیا سی۔ تولگی تے گاوتو-تنامبوگو د‏‏ی لڑائی وچ مجموعی طور اُتے اک جاپانی فوجی ماریا گیا۔ گواڈکلانال اُتے مارچ کرنے والے فوجیاں نے ہنیرا انٹرنیشنل ایئرپورٹ اُتے قبضہ کرلیا ، جسنو‏ں جاپانیاں نے تعمیر کيتا سی۔ ^[۸۶] ایتھ‏ے تو‏ں گوادر کنال تے سولومن جزیرے د‏‏ی لڑائی شروع ہوئی۔ اگلے سال تک ، دونے اطراف سمندر تے زمین اُتے لڑے۔ اس وچ جاپانیاں د‏‏ی صورتحال بتدریج کمزور ہُندتی گئی تے بالآخر جاپان نو‏‏ں جنوبی بحر الکاہل تو‏ں فرار ہونا پيا۔ ^[۸۷] سانچہ:संदर्भनोंदी

باہرلے جوڑ

• Media related to Battle of the Coral Sea at Wikimedia Commons

سانچہ:World War II