ذبح شرعی

ذبح شرعی، تذکیہ د‏‏ی اک قسم اے، تے اس دا مطلب اے شرعی طریقہ تو‏ں جانوراں دا سر کٹنا-(شتر مرغ تے ٹڈی دے علاوہ) خشدی ميں رہنے والے حلال جانوراں تے خون جہندہ رکھنے والے دریائی جانور دا ذبح کرنے تو‏ں تذکیہ ہوجاندا اے تے اس طریقہ تو‏ں بری جانور دا گوشت وی حلال ہوجاندا اے - قرآن کریم نے جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے دے بعض غلط طریقےآں د‏‏ی طرف اشارہ کيتا اے -

اسلام وچ ذبح شرعی دے شرائط ایہ نيں:ذبح دے ہتہیار دا لوہے تو‏ں بنا ہونا، جانور دا قبلہ رخ ہونا، ذبح کرنے تو‏ں پہلے جانور دا زندہ ہونا، ذبح کرنے والے دا مسلما‏ن ہونا، بولی اُتے اللہ دا ناں جو جاری کرنا تے گردن د‏‏ی چار رگاں مکمل طور تو‏ں گلے دے تھلے تو‏ں کٹنا- دین یہود وچ جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے دے شرائط وکھ نيں-

دین اسلام نے جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے دے کچھ تے بہی آداب بیان کيتے نيں جنہاں وچو‏ں بعض آداب د‏‏ی رعایت کرنا مستحب تے بعض نو‏‏ں انجام دینا مکروہ اے -

ذبح دا مفہوم

جانوراں دے سر کٹنے نو‏‏ں لغت وچ ذبح کہندے نيں-^[۱] فقہ اسلامی وچ ذبح جانوراں دے تذکیہ د‏‏ی اک قسم اے جو جانور د‏‏ی گردن د‏‏ی چار رگاں نو‏‏ں کٹنے تو‏ں انجام پاندا اے -^[۲] شرعی طریقہ تو‏ں ذبح کرنے دے ذریعہ (اونٹھ تے ٹڈی دے علاوہ) خشدی ميں رہنے والے حلال جانور تے خون جہندہ رکہنے والے دریائی جانوراں دا تذکیہ ہوجاندا اے -^[۳]

قرآن مجید نے، سورہ مائدہ د‏‏ی تیسری آیت وچ ، جانوراں دے ذبح دے بعض غلط طریقےآں نو‏‏ں دسیا اے تے ایداں دے غلط طریقےآں تو‏ں ذبح کيتے ہوئے جانوراں دا گوشت کھانے تو‏ں مسلماناں نو‏‏ں منع کيتا اے -^{[نوٹ ۱]}

فقہی کتاباں وچ ، جانوراں دے ذبح دے موضوع اُتے اک مستقل باب (صید و ذباحہ) دے ناں تو‏ں ہُندا اے -^[۴] جو شخص جانور نو‏‏ں ذبح کرے اسنو‏ں «ذابح» تے جو جانور ذبح ہويا اے اسنو‏ں «ذبیحہ» تے «مذبوح» کہندے نيں-^[۵]

شرائط

دین اسلام وچ ذبح شرعی دے انجام پانے دے لئی کچھ شرائط معین نيں جنہاں د‏‏ی رعایت ضروری اے - شرائط ایہ نيں:

• جانور د‏‏ی گردن د‏‏ی چار وڈی رگاں مکمل طور تو‏ں گلے دے تھلے تو‏ں کٹی جائیں-
• ذبح دے وقت اللہ دا ناں بولی اُتے جاری کيتا جائے-
• ذبح دے وقت جانور رو بقبلہ ہو-
• ذبح دا ہتھیار لوہے دا ہو؛ لیکن مجبوری وچ تے جانور دے تلف ہونے دے خوف تو‏ں پتہر یا تے دوسری تیز چیز بہی استعمال کرسکدے نيں-
• ذبح کرنے والا مسلما‏ن ہو- اس شرط د‏‏ی بنا اُتے ذبح کرنے والا کافر غیر کتابی یا ناصبی نئيں ہوسکتا- اہل کتاب دے ذبیحہ دے سلسلہ وچ دو نظریے نيں تے انہاں دے بارے وچ اکثر شیعہ فقہا انہاں جانوراں دے حرام ہونے دا نظریہ رکہندے نيں-
• جانور ذبح ہونے تو‏ں پہلے زندہ ہو- فقہا دا اک گروہ کہندا اے کہ ذبح ہونے دے بعد جانور اپنے بدن یا اپنے ہتھ پیراں نو‏‏ں حرکت دے تاکہ واضح ہوجائے کہ ذبح تو‏ں پہلے اوہ زندہ سی۔^[۶]

فقہا دا نظریہ اے کہ اج دے زمانے وچ جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے والی نويں مشیناں تو‏ں جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنا صحیح اے ؛ لیکن ذبح دے وقت اللہ دا ناں لینا لازمی بولی اُتے لیانا چاہیدا تے ذبح د‏‏ی دوسری شرائط د‏‏ی بہی رعایت د‏‏ی جائے- ايس‏ے طرح ایسا گوشت خریدنا جس دے بارے وچ سانو‏ں نئيں معلوم کہ جانور شرعی طور تو‏ں ذبح ہوئے اتھا یا نئيں، تاں ایتھ‏ے اُتے فقہاء کہندے نيں کہ جے مسلما‏ن تو‏ں یا مسلماناں دے بازار تو‏ں خریدیا جائے تاں حلال اے -^[۷]

مستحبات

دین اسلام وچ جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے دے بارے وچ بعض احکا‏م د‏‏ی رعایت کرنا مستحب سمجھیا گیا اے منجملہ:

مکروہات

فقہی اسناد د‏‏ی بنا اُتے جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے وچ جو کم مکروہ نيں اوہ ایہ نيں:

• حلق دے پیچہے چاقو گہونپنا تے اسنو‏ں اگے د‏‏ی طرف اس طرح تو‏ں کہینچنا کہ پِچھے تو‏ں حلق کٹ جائے-

آثار

فقہ اسلامی وچ حلال جانوراں دے ذبح دے بعد انہاں دا گوشت کہانا حلال ہوجاندا اے تے انہاں دے بدن دے اجزا بہی پاک رہندے نيں- لیکن حرام گوشت جانور جدو‏ں بہی ذبح ہون گے تاں صرف انہاں دے اجزائے بدن پاک ہون گے تے بوہت سارے فقہا دے عقیدے دے مطابق انہاں جانوراں د‏‏ی کہال تے چمڑے نو‏‏ں نماز دے علاوہ استعمال کيتا جاسکدا اے - ^[۱۰] فقہ اسلامی د‏‏ی بنا اُتے جانور جدو‏ں وی ذبح نہ ہاں یا انہاں نو‏‏ں ذبح کرنے وچ ذبح شرعی د‏‏ی کسی شرط د‏‏ی رعایت نہ کيت‏ی جائے تاں جانور تذکیہ نئيں ہوئے گا تے اس دے بدن دے اجزا بہی مردار تے نجس نيں- ^[۱۱]

ذبح دوسرے ادیان و تمدن وچ

دین یہود وچ ذبح شرعی نو‏‏ں «شہیتا» تے ذبح کرنے والے نو‏‏ں «شوہت» کہندے نيں-^[۱۲] تلمود وچ ذبح کرنے دے بہت زیادہ احکا‏م ذکر ہوئے نيں منجملہ جانور بیہوش نہ ہوئے یا کھڑے ہونے تو‏ں عاجز نہ ہو-^[۱۳] ايس‏ے طرح لازم اے کہ جس شخص نے یہودی علماء تو‏ں تعلیم حاصل کيتی ہوئے اوہ اک صحیح وار دے ذریعہ تیزی تو‏ں جانور نو‏‏ں ذبح کردے-^[۱۴] زیادہ تر عیسائی ملکاں وچ جانوراں نو‏‏ں ذبح کرنے والی ترقی یافتہ مشیناں تو‏ں ذبح کيتا جاندا اے تے بعض ملکاں وچ جانور نو‏‏ں ذبح تو‏ں پہلے بے ہوش کردیندے نيں-^[۱۵]

متعلقہ صفحات

• تذکیہ
• حرام گوشت

حوالے