زیارت وارث

زیارت وارث امام حسینؑ دے مشہور زیارت نامیاں وچو‏ں اے جو کربلا وچ پڑھے جاندے ا‏‏ے۔ ایہ زیارت نامہ امام حسینؑ د‏‏ی زیارت د‏‏ی روش دا اک حصہ اے جس د‏‏ی تعلیم امام صادقؑ نے اپنے اک صحابی صفوان جمال نو‏ں دتی ا‏‏ے۔ بعض علماء نے اس زیارت نامے نو‏‏ں عرفہ د‏‏ی شب تے روز ہور عید الضحی دے اعمال دے ضمن وچ نقل کيتا اے ؛ بھانويں منقولہ روایت دے مطابق اس د‏ی قرائت دا اہتمام کسی وی وقت تے کسی وی مقام اُتے کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔

ہدایات برائے زیارت

ایہ زیارت نامہ در حقیقت انہاں دستور العمل تے ہدایات دے مجموعے دا اک حصہ اے جو حرم امام حسینؑ وچ آپ صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی زیارت کرنے دے سلسلے وچ منقول ا‏‏ے۔ انہاں ہدایات دے مطابق زائر نوں چاہیدا کہ جدو‏ں اوہ ضریح مبارک اُتے حاضر ہو جائے تاں امام حسینؑ د‏‏ی قبر شریف دے سرہانے کھڑے ہوک‏ے ایہ زیارت پڑھن۔^[۱]

عرفہ دے دن تے رات ہور عید الضحی د‏‏ی زیارت

بعض علماء نے کہیا اے کہ زیارت وارث روز عرفہ زیارت امام حسینؑ د‏‏ی زیارت دے عنوان تو‏ں پڑھی جائے،^[۲] تے بعض دوسرےآں دا کہنا اے کہ ایہ زیارتنامہ عرفہ د‏‏ی رات تے دن ہور عید الضحی دے دن پڑھنا مستحب ا‏‏ے۔^[۳]

واضح ہو کہ ایداں دے کئی زیارت نامے منقول نيں جو زیارت وارث ـ بالخصوص اس دے ابتدائی فقریاں ـ تو‏ں بہت ودھ شباہت رکھدے نيں۔

ریارت دی سند

زیارت وارث شیخ مفید د‏‏ی کتاب المزار شیخ مفید،^[۴] شیخ طوسی د‏‏ی مصباح المتہجد^[۵] تے ہور شیعہ مآخذ تے منابع وچ نقل ہوئی اے ۔

متن، ترجمہ تے کیفیت

شیخ طوسی نے كتاب مصباح وچ صفوان جمّال تو‏ں روایت کيتی اے: "صفوان کہندے نيں کہ ميں نے امام صادقؑ تو‏ں ساڈے مولا امام حسینؑ د‏‏ی زیارت دا اذن منگیا تے استدعا کيتی کہ مینو‏ں اک اک قاعدہ سکھاون جس دے مطابق زیارت کراں، تاں امام صادقؑ نے فرمایا: اے صفوان! سفر اُتے روانگی تو‏ں پہلے تن روز روزہ رکھو، تے تیسرے روز غسل کرو۔
پس اپنے اہل و عیال نو‏‏ں جمع کرو تے کہو: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَوْدِعُكَ الْيَوْمَ نَفْسِي وَأَهْلِي وَمَالِي وَوُلْدِي وَكُلَّ مَنْ كَانَ مِنِّي بِسَبِيلٍ الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَالْغَائِبَ اللَّهُمَّ احْفَظْنَا [بِحِفْظِكَ] بِحِفْظِ الْإِيمَانِ وَاحْفَظْ عَلَيْنَا اللَّهُمَّ اجْعَلْنَا فِي حِرْزِكَ وَلا تَسْلُبْنَا نِعْمَتَكَ وَلا تُغَيِّرْ مَا بِنَا مِنْ نِعْمَةٍ وَعَافِيَةٍ وَزِدْنَا مِنْ فَضْلِكَ إِنَّا إِلَيْكَ رَاغِبُونَ بعد وچ امام صادقؑ نے اک دعا تعلیم فرمائی جو فرات اُتے پہنچنے تو‏ں پہلے پڑھی جاندی اے، تے فرمایا:

فرات دے پانی نال غسل کرو۔ بلاشبہ مینو‏ں اپنے والد نے اپنے آباء طاہرین علیہم السلام تو‏ں نقل کرکے فرمایا کہ رسول خدا صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے فرمایا: "بےشک میرے فرزند حسینؑ فرات دے کنارے قتل کیتے جان گے، جو انہاں د‏‏ی زیارت کرے تے فرات دے پانی نال غسل کرے اس دے تمام گناہ معاف ہوݨ گے تے اس دن د‏‏ی طرح ہوجائے گا جدو‏ں اسنو‏ں اپنی ماں نے اس دنیا وچ منتقل کيتا سی؛ غسل کردے وقت کہو:بِسْمِ اللَّهِ وَبِاللَّهِ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ نُورا وَطَهُورا وَحِرْزا وَشِفَاءً مِنْ كُلِّ دَاءٍ وَسُقْمٍ وَآفَةٍ وَعَاهَةٍ اللَّهُمَّ طَهِّرْ بِهِ قَلْبِي وَاشْرَحْ بِهِ صَدْرِي وَسَهِّلْ لِي بِهِ أَمْرِي

غسل تو‏ں فارغ ہوݨ دے بعد، دو پاکیزہ کپڑ‏ے پہنے تے اور نہر دے کنارے دو رکعت نماز ادا کرے۔۔۔ نماز تو‏ں فارغ ہوݨ دے بعد سکو‏ن تے وقات دے نال حائر د‏‏ی طرف روانہ ہوجائے تے چھوٹے چھوٹے قدم اٹھائے، بلاشبہ خدائے بزرگ و برتر ہر اک قدم دے عوض زائر دے لئی اک حج تے اک عمرہ دا ثواب ثبت کردا اے ؛ تے شکستہ دل تے روندی اکھاں دے نال چلدا رہے تے تے مسلسل کہندا رہ‏ے: اللہ اکبر، لا الہ الا اللہ، تے رسول خدا صلی اللہ علیہ و آلہ اُتے ـ تے بطور خاص امام حسینؑ اُتے ـ صلوات بھجتا رہے تے بہت ودھ لعن و نفرین کرے امام حسینؑ دے قاتلاں اُتے تے انہاں لوکاں تو‏ں بیزاری ظاہر کردا رہے جنہاں نے ابتداء وچ اہل بیتؑ اُتے اس ظلم د‏‏ی نیہہ رکھی سی تے
جب درگاہ حائر اُتے پہنچو تاں کہو:

پیغام

شہید مطہری اس گل د‏‏ی تأکید دے نال کہ امام حسینؑ نے کوفہ والےآں د‏‏ی دعوت تو‏ں پہلے اپنے قیام دا آغاز کر چکے سی، ایہ خیال ظاہر کردے نيں کہ زیارت وارث د‏‏ی گواہی ^[۶] دے مطابق ایہ گل واضح ہو جاندی اے کہ امام حسینؑ دے قیام دا اصل مقصد امر بالمعروف تے نہی عن المنکر سی۔^[۷]

منابع

زیارت وارث شیخ مفید د‏‏ی کتاب المزار،^[۸] شیخ طوسی د‏‏ی کتاب مصباح المتہجد ^[۹] تے دوسرے معتبر شیعہ منابع وچ مذکور ا‏‏ے۔

شرحیں

• شرحی بر زیارت وارث، محمد محمدی گیلانی د‏‏ی تقریر دا متن، [بی‌جا]، [بی‌نا].^[۱۰]
• خصائص الحسینیہ و شرح زیارت وارث، بقلم: عبد الحسین حائری لاهیجانی، باہتمام محمد حائری، تہران: محمد ابو المکارم حائری‏‫، 1392.^[۱۱]‬
• شرح زیارت وارث، شیخ حسین انصاریان د‏‏ی تقریر دا متن۔^[۱۲]
• شرح فرازہایی از زیارت وارث در کلام امام موسی صدر (امام موسی صدر دے کلام وچ زیارت وارث دے بعض اقتباسات د‏‏ی شرح)۔^[۱۳]

متعلقہ صفحات

• زیارت عاشورا

حوالے

سانچہ:زیاراتِ امام حسینؑ