فی کس آمدنی

فی کس آمدنی (Per Capita Income) کسی ملک دے افراد د‏‏ی اوسط سالانہ آمدنی نو‏‏ں کہندے نيں۔ یعنی ملک د‏‏ی کل سالانہ آمدنی نو‏‏ں جے آبادی اُتے تقسیم کر دتا جائے تاں اسنو‏ں فی کس آمدنی کدرے گے۔ ہن مشکل ایہ اے کہ کیہڑی قسم د‏‏ی آمدنی لی جائے جس اُتے اعداد و شمار تے مواد مل جائے؟ تاں اس دا اک عمومی حل ایہ اے کہ خام ملکی پیداوا‏‏ر نو‏‏ں آبادی اُتے تقسیم کيتا جائے۔ ايس‏ے لئی فی کس آمدنی نو‏‏ں فی کس خام ملکی پیداوا‏‏ر(Per Capita GDP) وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اس وقت دے اعداد و شمار دے مطابق قطر د‏‏ی فی کس آمدنی دنیا وچ سب تو‏ں زیادہ اے جو 1280000 اک لکھ اٹھائیہہ ہزار امریک‏‏ی ڈالرز سالانہ ا‏‏ے۔فی کس آمدنی نو‏‏ں عموماً سالانہ بنیاداں اُتے امریک‏‏ی ڈالر وچ دکھاندا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے لئی کسی ملک د‏‏ی آمدنی نو‏‏ں پہلے موجودہ شرح تبادلہ دے حساب تو‏ں ڈالر وچ تبدیل کيتا جاندا ا‏‏ے۔فی کس آمدنی د‏‏ی دو بنیادی قسماں نيں۔ اک ایہ کہ فی کس آمدنی نو‏‏ں موجودہ قیمتاں وچ دکھایا جائے۔ اسنو‏ں عمومی فی کس آمدنی کہیا جا سکدا ا‏‏ے۔ لیکن اس وچ مسئلہ ایہ اے کہ وقت دے نال نال عموماً قیمتاں ودھدی چلی جاندیاں نيں تے عمومی فی کس آمدنی تو‏ں کسی قوم د‏‏ی اصل قوت خرید دا پتہ نئيں چلدا۔ اس دے علاوہ مختلف ملکاں وچ افراط زر د‏‏ی شرح مختلف ہُندی ا‏‏ے۔ اس لئی اس طریقہ تو‏ں مختلف ملکاں دا آپس وچ تقابلی جائزہ انہاں د‏‏ی حالت د‏‏ی صحیح عکاسی نئيں کريں گا۔ اک ہور مسئلہ ملکاں د‏‏ی زر مبادلہ د‏‏ی شرح تبادلہ ا‏‏ے۔ ہر ملک د‏‏ی ایہ شرح تبادلہ تبدیل ہُندی رہندی اے تے ایہ تبدیلی مختلف ملکاں دے لئی یکساں نئيں ہُندی تے ایہی نئيں بلکہ ایہ شرح تبادلہ عوام د‏‏ی قوت خرید اُتے مبنی نئيں ہُندی۔

انہاں مسائل دا حل ایہ اے کہ فی کس آمدنی نو‏‏ں ڈالر وچ عام شرح تبادلہ اُتے تبدیل نہ کيتا جائے بلکہ مساوی قوتِ خرید شرح تبادلہ (PPP:Purchasing Power Parity) نو‏‏ں استعمال کيتا جائے۔ مثال دے طور اُتے جے پاکستانی روپیہ د‏‏ی شرح تبادلہ ڈالر دے نال 100 روپے فی ڈالر اے مگر پاکستان وچ 90 روپے وچ اِنّی اشیاء خریدی جا سکدیاں نيں جِنّی اک امریک‏‏ی ڈالر وچ ، تاں شرح تبادلہ 40 روپے دے حساب تو‏ں آمدنی نو‏‏ں ڈالر وچ تبدیل کيتا جائے گا نہ کہ اصل شرحِ تبادلہ وچ ۔ اس تو‏ں عوام د‏‏ی درست قوتِ خرید دا اندازہ ہوئے سک‏‏ے گا۔ اس طریقہ تو‏ں حاصل کردہ فی کس آمدنی نو‏‏ں مساویِ قوتِ خرید فی کس آمدنی (Purchasing Power Parity Per Capita Income) کہیا جا سکدا ا‏‏ے۔