پہلی اینگلو افغان جنگ
| پہلی انگریز افغان جنگ | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| گریٹ گیم دا حصہ | |||||||
 1839 برطانوی تے ہندوستانی فوجی غزنی دے قلعے اتے حملہ کردے ہوئے. | |||||||
| |||||||
| لڑاکے | |||||||
 امارت افغانستان | سانچہ:Country data British Empire | ||||||
| آگو | |||||||
| امیر دوست محمد خانسانچہ:POW اکبر خان |  William Hay Macnaghten ⚔ John Keane Sir Willoughby Cotton George Pollockسانچہ:Country data British Empire William Elphinstoneسانچہ:POW | ||||||
| موتاں تے نقصان | |||||||
| ~500 soldiers[حوالہ درکار] 1,500 captured[حوالہ درکار] | 4,700 soldiers + 12,000 camp followers[۱۱] | ||||||
پہلی انگریز افغان جنگ ایسٹ انڈیا کمپنی تے افغانستان دے وچکار سنہ 1839 توں 1842 تک لڑی گئی اس جنگ وچ مجموعی طور اتے افغاناں دی فتح ہوئی 4500 انگریز تے ہندوستانی فوجی ہلاک ہوئے جدونکہ انہاں دے مددگاراں دے 12000 لوگ ہلاک ہوئے ۔ ایہ روسی تے برطانوی گریٹ گیم وچ سب توں پہلی وڈی لڑائی سی۔
پہلی اینگلو افغان جنگ جسنوں پہلی افغان لڑائی دے نام ولوں وی جانیا جاندا ہے، 1839 توں 1842 دے وچّ افغانستان وچّ انگریزاں اتے افغانستان دے فوجیاں وچکار لڑی گئی سی۔[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷] اسدی پرمکھ وجہ انگریزاں دا روسی سلطنت دی وسعت دی نیتی توں ڈر سی۔ ابتدائی جت دے بعد انگریزاں نوں بھاری نقصان ہویا، بعد وچّ سامان اتے فوجاں دے داخلے دے بعد اوہ جت تاں گئے پر ٹک نہیں سکے۔[۱۸]
پس منظر
افغانستان وچّ روسیاں دی ودھدی حاضری انگریزاں دی چنتا دا کارن بنّ رہی سی، کیونکہ اوہ اسدے گوانڈھی دیس ہندستان اتے کئی حصےآں وچّ راج کر رہے سن۔ انگریزاں نے الیگزینڈر برنس ناں دے اک جاسوس نوں افغانستان دی حالت اتے اتھوں دے فوجی اطلاعاواں نوں اکٹھا کرن لئی سنّ 1831 وچّ کابل بھیجیا۔ برنس نے اک سال دے دوران کئی اہم جغرافیائی اتے سامرک جانکاریاں اکٹھا کیتیان اتے اسدی لکھی کتاب مشہور ہو گئی۔ اپنے کابل پرواس دے دوران اسنے اتھے روسی جاسوساں دے بارے وی ذکر کیتا جسدے نال برطانوی راج نوں اک نویں جانکاری ملی۔ اسنوں انعامات نال نوازیا گیا۔
لہندے افغانستان وچّ ہوئے اک ایرانی حملے وچّ ہرات ایرانی سلطنت دا پھر اک حصہ بن گیا اتے چڑھدے وچّ پشاور اتے مہاراجہ رنجیت سنگھ دے سکھ راج دا قبضہ ہو گیا۔ اس حالت وچّ افغانی امیر دوست محمد خان نے بریٹش راج توں مدد منگی پر اوہناں نے مدد نہیں دتی۔ اسدے بعد روسی جاسوساں اتے سفیراں دے کابل وچّ ہون نال انگریزاں نوں ڈر ہو گیا کہ کتے روس وچکار ایشیا دے رستے افغانستان وچّ داخل ہو گئے تاں اوہناں دے بھارتی سامراج بناؤن دے سپنے وچّ روسی حملے دا ڈر شامل ہو جاویگا۔ اسدی وجہ کارن اوہناں نے افغانستان اتے حملہ کر دتا۔
لڑائی
انگریزاں نے 1839 وچّ دکھن وچّ کوئٹہ ولوں افغانستان وچّ داخلہ کیتا۔ شروع وچّ انگریزاں نے قندھار، غزنی اتے کابل ورگے شہراں اتے قبضہ کر لیا۔ اتھے پر انگریزاں نے افغان گدی دے سابقہ دعویدار شاہ شجاع نوں امیر اعلان کر دتا جو ہن تکّ کشمیر اتے پنجاب وچّ چھپدا رہا سی۔ پر اوہ لوکاں نوں پیارا نہیں رہا اتے اقغانی لوکاں دیاں نظراں وچّ ودیسی کٹھپتلی دی طرحاں لگن لگا۔ 1841 وچّ افغانی لوکاں نے کابل وچّ انگریزاں دے خلاف بغاوت کر دتی۔ اوہناں نے بریٹش فوجیاں نوں مار کے اوہناں دے قلعے نوں گھیر لیا ۔ 1842 دے شروعات وچّ انگریزاں نے آتم-سمرپن کر دتا۔ 1842 وچّ اوہناں نوں سرکھات(محفوظ) باہر نکلن دا رستے دے دتا گیا۔ لیکن جلال آباد دے انگریزی ٹھکانے اتے پہنچن توں پہلاں افغان حملہ نال لگبھگّ سارے لوک مر گئے اتے اک شخص واپس پہنچ سکیا۔ اس حادثے نال بریٹش فوج وچّ ڈر جیہا پیدا ہو گیا۔
1842 وچّ بریٹیش دوبارہ افغانستان وچّ داخل ہوئے لیکن اپنی جت سنسچت کرن دے بعد پرط گئے۔
1878 وچّ انگریزاں نے پھر اک لڑائی لڑی جسنوں دوسری اینگلو افغان لڑائی دے نام توں جانیا جاندا ہے۔