අවකාශය (ඉංග්‍රීසි: Space) යනු ස්ථාන සහ දිශා අඩංගු ත්‍රිමාන සන්තතිකයක් වේ.[1]
A right-handed three-dimensional Cartesian coordinate system used to indicate positions in spaceකාලය හා අවකාශය සත්ය ලෙසින්ම පවතින යථාර්ථයන් බවත්, වස්තූන් (Objects) අවකාශයෙහි ගිලි ඇති බවත්, සිද්ධීන් (Events) කාලයෙහි සිදුවන බවත් අයිසැක් නිවුටන් උපකල්පනය කළේය. වෙනත් ආකාරයකින් ප්රකාශ කරන්නේ නම් වස්තූන් අවකාශයෙන් වෙන්වන අතර සිද්ධීන් කාලයෙන් වෙන්වේ. යථාර්ථයක් වු අවකාශය, දිග, පළල හා උස යන ත්රිමානයන්ගෙන් සමන්විත බවත්, කාලය යන්න අවකාශයෙන් ස්වායත්ත වුවක් බවත්, කාලය රේඛීයව ඉදිරියට ගලා යන බවත් අයිසැක් නිවුටන් විශ්වාස කළේය. ලයිබ්නිස්ට (Leibniz)අනුව කාලය හා අවකාශය යනු පිළිවෙලින් සිද්ධීන් අතර හා වස්තූන් අතර සම්බන්ධය දැක්වීම සඳහා අප විසින් නිර්මාණය කරන ලද මනසේ කල්පිතයන් මිස යථාර්ථයන් නොවේ. ඔහුට අනුව සිද්ධීන් නැති අවස්ථාවකදී කාලය නොපවතී. එමෙන්ම වස්තූන් නැති තැන අවකාශයක්ද නැත.නිව්ටන් විසින් කරන ලද උපකල්පනයන් සාමාන්ය මනුෂ්යාගේ සංවේදනයන්, සංජානනයන් හා සමපාත වේ. සාමාන්ය මනුෂ්යයාට වැටහෙන පරිදි අවකාශය දිග, පළල හා උස යන ත්රිමානයන්ගෙන් යුක්තය. අවකාශයෙහි දිග, පළල, උස අපට අත්දැකීමෙන් හෝ මනසින් අවබෝධ කරගත හැකිය. එම මානයන්වලින් පෙන්වන දිශාවන්ට අපට චලනය විය හැකිය. අපට දැනෙන පරිදි අවකාශයට පරිබාහිරව කාලය පවතී. අපට දැනෙන පරිදි දිනක් අවෑමෙන් තව දිනක් උදා වේ. ඒ කාලය ගත වන බැවිණි. අපට කාලය ගලා යාමක් පිළිබඳ අදහසක් ඇත. අතීතයක්, වර්තමානයක්, අනාගතයක් ගැන අපි සංවේදී වෙමු. අපට දැනෙන පරිදි කාලය හා අවකාශය පවතින්නක් හෙවත් යථාර්ථයකි.
අවකාශ දර්ශනය
ගණිතය
ප්‍රධාන ලිපිය: Three-dimensional space
භෞතික විද්‍යාව
| සම්භාව්‍යය යාන්ත්‍ර විද්‍යාව |
නිව්ටන්ගේ දෙවැනි නියමය |
සම්භාව්‍යය යාන්ත්‍ර විද්‍යාවෙහි ඉතිහාසය · සම්භාව්‍යය යාන්ත්‍ර විද්‍යාවෙහි දින රේඛාව| හර මාතෘකා |
|---|
| Rigid body · Rigid body dynamics · Euler's equations (rigid body dynamics) · චලිතය · චලිතය පිළිබඳ නිව්ටන් නියම · නිව්ටන්ගේ සාර්වත්‍ර ගුරුත්වාකර්ෂණ නියමය · චලිත සමීකරණ · Inertial frame of reference · Non-inertial reference frame · Rotating reference frame · ඝර්ෂණ බලය · රේඛීය චලිතය · Mechanics of planar particle motion · Displacement (vector) · සාපේක්ෂ ප්‍රවේගය · ඝර්ෂණය · සරල අනුවර්තී චලිතය · Harmonic oscillator · Vibration · Damping · Damping ratio · Rotational motion · වෘත්ත චලිතය · Uniform circular motion · Non-uniform circular motion · Centripetal force · Centrifugal force · Centrifugal force (rotating reference frame) · Reactive centrifugal force · Coriolis force · අවලම්බය · Rotational speed · Angular acceleration · කෝණික ප්‍රවේගය · Angular frequency · Angular displacement |
|
|
සාපේක්ෂතාවාදය
විශ්වවේදය
ප්‍රධාන ලිපිය: Shape of the universe
Spatial measurement
Geographical space
In psychology
සමාජ විද්‍යා තුළ
ආශ්‍රිත
- State space (physics)
- Absolute space and time
- Aether theories
- Cosmology
- General relativity
- Philosophy of space and time
- Proxemics
- Shape of the universe
- Social space
- Space exploration
- Spacetime (mathematics)
- Spatial analysis
- Spatial–temporal reasoning
මූලාශ්‍ර
භාහිර සබැඳි
