නිල්ගිරි ජෛවගෝල රක්ෂිතය

මෙම රක්ෂිතය වර්ග කිලෝමීටර 5,520ක පමණ භූමි වපසරියකින් සමන්විත වන අතර, රක්ෂිතයේ පැතිරීම තමිල් නාඩුව (2537.6 km²), කර්ණාටක (1527.4 km²) හා කේරල (1455.4 km²) යන ප්‍රාන්ත දක්වාද විහිදී පවතී. නිල්ගිරි සානුව සම්පූර්ණ වශයෙන් ආවරණය කරන රක්ෂිතය උතුරු අක්ෂාංශ 10°50′ - 12°16′ අතර හා නැගෙනහිර දේෂාංශ 76°00′ - 77°15′ අතර පිහිටා තිබේ.

රක්ෂිතය ඝාට්ස් බටහිර බෑවුම්හී නිවර්තන හා උපනිවර්තන තෙත් වනාන්තර වල සිට නැගෙනහිර බෑවුම්හී නිවර්තන හා උපනිවර්තන වියලි වනාන්තර තෙක් පැතිර පවතී. වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිමි 500 ත් 7000 අතර විචලනය වේ. නිරිතදිග ඝාට්ස් තෙත් පතනශිලී වනාන්තරය, නිරිතදිග ඝාට්ස් කඳුකර වැසි වනාන්තරය හා දකුණු ඩෙකෑන්සානු වියළි පතනශීළි වනාන්තරය යන ප්‍රධාන පරිසර කලාප තුනකින් මෙම රක්ෂිතය සමන්විත වේ.

ක්ෂීරපායී විශේෂ 100 කට වැඩි ප්‍රමාණයක්, පක්ෂි විශේෂ 350 ක්, උරග විශේෂ 80 ක්, මතස්‍ය විශේෂ 39 ක්, උභය ජීවී විශේෂ 31 හා සමනල විශේෂ 316 ක් පමණ මෙහි සත්ව සංහතියට අයක් වේ.^[2]

ශාක විවිධත්වය අතින් නිල්ගිරි රක්ෂිතය ඉතා ඉහල මට්ටමක පවතී. විශේෂ 3,300 ක පමණ සපුෂ්ප ශාක ප්‍රමාණයක් මෙහි දැකගත හැකිවන අතර ඉන් විශේෂ 132ක් මෙම රක්ෂිතයට පමණක් ආවේණික වේ. 80% ක පමණ සපුෂ්ප ශාක ප්‍රමාණයක් බටහිර ඝාට්ස් ප්‍රදේශයෙන් වාර්ථා වේ.^[3]

නිල්ගිරි රක්ෂිතයට අයත් උද්‍යාන කිහිපයකි.

• බන්ඩිපුර් ජාතික උද්‍යානය, කර්ණාටක
• මදුමලෙයි අභය භූමිය, තමිල් නාඩුව
• මුකුර්ති ජාතික උද්‍යානය, තමිල් නාඩුව
• සත්‍යමංගලම් අභය භූමිය, තමිල් නාඩුව
• නගාර්හෝල් ජාතික උද්‍යානය, කර්ණාටක
• සයිලන්ට් වැලී ජාතික උද්‍යානය, කේරල
• වයනාද් අභය භූමිය, කේරල