සෆියේ සුල්තාන්

සෆියේ සුල්තාන්(ඕටමන් තුර්කි: صفیه سلطان; "පවිත්‍රත්වය" හෝ "ඥානවන්ත" (ආ. 1550 – මාර්තු/අප්‍රේල් 1619^{[lower-alpha 1]}) තුන්වන මුරාද්ගේ හසේකි සුල්තාන් (ප්‍රධාන භාර්යාව) විය. ඇය මෙහෙමෙද් IIIගේ මව ලෙස ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යයේ වාලිදේ සුල්තාන් ද; අහමෙද් I සහ මුස්තාෆා I නම් සුල්තාන්වරුන්ගේ මිත්තනිය ද විය. සෆියේ කාන්තාවන්ගේ සුල්තාන් රජ්‍යය ලෙස හැඳින්වූ යුගයේ කීර්තිමත් පුද්ගලයන්ගෙන් කෙනෙකි. සුල්තාන්වරුන් හත් දෙනෙකුගේ පාලන සමයේදී ඇය ඔටෝමාන් අධිරාජ්‍යයේ රාජ සභිකයෙකු ලෙස ජීවත් වූවාය. එනම් සුලෙයිමාන් I, සෙලීම් II, මුරාද් III, මෙහෙමෙද් III, අහමෙද් I, මුස්තාෆා I සහ ඔස්මාන් II යන සුල්තාන්වරු හත්දෙනාය. සෆියේ සුල්තාන් ඔටෝමාන් ඉතිහාසයේ බලවත්ම කාන්තාවකි.

සෆියේ සුල්තාන්
ඕටමන් අධිරාජ්‍යයේ වාලිදේ සුල්තාන් (මව් රැජිණ)
නිල කාලය	1595 ජනවාරි 15 – 1604 ජනවාරි 09
පූර්වප්‍රාප්තිකයා	නුර්බානු සුල්තාන්
අනුප්‍රාප්තිකයා	හන්දාන් සුල්තාන්
ඕටමන් අධිරාජ්‍යයේ හසේකි සුල්තාන් (අධිරාජ්‍ය භාර්‍යාව)
නිල කාලය	c. 1575 – 1595 ජනවාරි 15
පූර්වප්‍රාප්තිකයා	නුර්බානු සුල්තාන්
අනුප්‍රාප්තිකයා	කොසෙම් සුල්තාන්
උපත	සොෆියා ආ. 1550 ඩුජග්ජින් කඳුකරය, ඕටමන් අධිරාජ්‍යය වර්තමානයේ(ඇල්බානියාවේ කොටසක්)
මරණය	20 අප්‍රේල් 1619 (වයස 68–69) එස්කි සරායි, බයේසිද් චතුරස්‍රය, ඉස්තාන්බුල්, ඕටමන් අධිරාජ්‍යය
භූමදානය	මුරාද් IIIගේ සොහොන් ගෙය, හජියා සොෆියා මුස්ලිම් පල්ලිය, ඉස්තාන්බුල්
වල්ලභයා	මුරාද් III (වි. 1564; died 1595)
දරුවන්	මෙහෙමෙද් III ශේසාදේ මාහ්මුද් හුමාශා සුල්තාන් මෙහෙමෙද් III අයිශේ සුල්තාන් ෆත්මා සුල්තාන් මීරිමා සුල්තාන් (විවාදාත්මක) ෆාරියේ සුල්තාන් (විවාදාත්මක)
ආගම	ඉස්ලාම්, පෙරාතුව රෝමානු කතෝලික

1574 දී තුන්වන සුල්තාන් සෙලිම්ගේ මරණයෙන් පසු, මුරාඩ් සිය පියාගෙන් පසුව III වන මුරාද් ලෙස කොන්ස්තන්තිනෝපලය වෙත ගියේය. සෆියේ ඔහුගේ පැත්තේ සිටි අතර වසරකටත් අඩු කාලයකට පසු ඔහුගේ පාලන සමයේදී ඇයට හසේකි සුල්තාන් (ප්‍රධාන භාර්යාව) යන පදවි නාමය ලැබුණි, එය ඇයට වෙනත් කුමාරිකාවන්ට වඩා වැඩි බලයක් ලබා දුන්නේය. මෙම බලය සහ විශේෂයෙන් මුරාද් කෙරෙහි සෆියේගේ බලපෑම, ඇගේ නැන්දම්මා නූර්බානු සුල්තාන් ඇගේ සතුරා බවට පත් කළේය, විශේෂයෙන් සෆියේට රජයේ කටයුතුවලට සම්බන්ධ වීමට අවශ්‍ය වූ බැවින්. නමුත් නුර්බානුසමඟ මෙය කළ නොහැකි විය, අවසානයේ ඇය සහ ඇගේ නැන්දම්මා අතර ඇති වූ ගැටුමක් 1583දී නුර්බානු මිය යන තෙක් ඇයගේ තාවකාලික බිඳවැටීමට හේතු වූ අතර සෆියේ පෙරට වඩා ශක්තිමත්ව වසරකට පසුව ඔටෝමාන් අධිකරණයට ආපසු පැමිණියේය.

1585 න් පසු ඇය හාරාමයේ බලවත්ම තැනැත්තිය බවට පත්විය. එපමණක්ද නොව, ඇය හාරාමය සමඟ සෑහීමකට පත් නොවූ අතර, ඇය රාජ්ය කටයුතුවලට මැදිහත් වීමට පටන් ගත් අතර ඇය මුරාද්ගේ පාලන සමයේ බලවත් චරිතයක් බවට පත් විය. III වන මුරාත්ගේ අභාවයෙන් පසු 1595 දී ඇගේ පුත් මෙහෙමෙද් III සිංහාසනයට පත්වීමත් සමඟ ඔටෝමාන් ඉතිහාසයේ වඩාත්ම බලගතු වූ ඇය වාලිදේ සුල්තාන් (සුල්තාන්ගේ මව) බවට පත් වූ විට ඇය උසාවියේ ඇගේ ස්ථානය ශක්තිමත් කළාය. ඔටෝමාන් උසාවියේ ඇය කෙතරම් බලගතු දැයි දැන සිටි බැවින්, මිනිසුන් සහ සිවිල් සේවකයින් උදව් අවශ්‍ය වූ විට ඇයගෙන් ආයාචනා කළහ. සමහර විට ඔවුන් ඇගේ උපකාරය පතා ඇගේ කරත්තය ඉදිරිපිටට කන්නලව් කරති. අධිරාජ්‍යයේ සිටි සෑම කෙනෙකුගේම, ග්‍රෑන්ඩ් විසියර් සහ ෂයිකේජ අල්-ඉස්ලාම්ගේ පවා පත්වීම් සහ සේවයෙන් පහකිරීම් සම්බන්ධයෙන් ඇය වඩාත් බලගතු වූවාය. III වන මෙහ්මඩ් 1596 දී එයිර දේශයේ ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයට ගිය විට, ඔහු බිලියනයක අක්චෙ (T.N. කාසි) නිධානයක් සහ රජයේ සියලුම භාණ්ඩාගාරය ඇගේ සේවයට ඉතිරි කළ අතර, ඔහු නොමැති විට ඔහු ඇයට බලය ලබා දුන්නේ කිසිවෙකු විසින් සහ ඇයට කිසිවක් නොවන පරිදි ය. අගනුවර සහ මුළු අධිරාජ්‍යයේම ඇගේ අවසරයකින් තොරව කිසිවක් කළ නොහැකි විය. එයිර මාලිගාවේ බිඳවැටීමෙන් පසු ඇය දුප්පත්, අනාථ සහ වැන්දඹුවන්ට දානය බෙදා දුන්නාය.

සෆියේ සුල්තාන් අධිරාජ්‍යයේ අභ්‍යන්තර කටයුතුවලට පමණක් නොව විදේශ කටයුතුවලටද මැදිහත් විය. ඇය විදේශීය රජවරුන් / බිසෝවරුන් සමඟ ලිපි මගින් ලිපි හුවමාරු කර ඇති අතර ඔවුන් සමඟ රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික සබඳතා ගොඩනඟා ගත් බව දන්නා කරුණකි. ඇගේ නැන්දම්මා නූර්බානු මෙන්ම ඇය විදේශ දේශපාලනයේ වැනිසියානු ගැති ප්‍රතිපත්තියකට සහාය දැක්වූවාය. 1603 දී මෙහෙමෙද් III ගේ මරණයෙන් පසු, ඇයව එස්කි සරායි වෙත යවන ලද අතර 1619 ජනවාරි මාසයේදී ඇය මිය යන තුරුම එහි වාසය කර ඇත. ඇය මුරාද් III ගේ සොහොන්ගැබේ තැන්පත් කරන ලදී.