Cianidi

Në kimi, një cianid (Greqisht: kyanos, 'blu e errët') është një përbërje kimike që përmban një grup funksional  C≡N. Ky grup, i njohur si grupi ciano, përbëhet nga një atom karboni i lidhur trefish me një atom azoti.^[1]

Në cianidet inorganike, grupi i cianideve është i pranishëm si anion cianid  −C≡N. Ky anion është jashtëzakonisht helmues. Kripërat e tretshme si cianidi i natriumit (NaCN) dhe cianidi i kaliumit (KCN) janë shumë toksike.^[2] Acidi hidrocianik, i njohur gjithashtu si cianidi i hidrogjenit, ose HCN, është një lëng shumë i paqëndrueshëm që prodhohet në një shkallë të gjerë industrialisht. Përftohet nga acidifikimi i kripërave të cianideve.

Cianidet organike zakonisht quhen nitrile. Në nitrile, grupi  −C≡N është i lidhur nga një lidhje e vetme kovalente me karbonin. Për shembull, në acetonitril ( CH3-C≡N), grupi i cianidit është i lidhur me metilin ( -CH3). Edhe pse nitrilet në përgjithësi nuk lëshojnë jone cianide, cianohidrinet bëjnë dhe kështu janë toksike.