Gradimi (shah)

Kur një ushtar gradohet, ai hiqet nga tabela dhe pjesa e re vendoset në kutinë e gradimit. Një figurë mund të gradohet pavarësisht nëse është kapur. Rrjedhimisht, një lojtar mund të ketë dy ose më shumë mbretëresha, ose tre ose më shumë torra, oficerë, ose kuaj.^[4] Në teori, një lojtar mund të ketë deri në nëntë mbretëresha, dhjetë kuaj, dhjetë oficerë ose dhjetë torra, megjithëse këto janë skenarë shumë të pamundur.^[5]

Përfaqësimi i figurave të graduara

Shumica e seteve të shahut vijnë me vetëm 32 gurë të përdorura në pozicionin e fillimit. Disa grupe shahu vijnë me një mbretëreshë shtesë të secilës ngjyrë, por kjo nuk akomodon mundësinë për të pasur tre ose më shumë pjesë të të njëjtit lloj.^[6] Kur disa grupe janë të disponueshme, figurat e graduara huazohen nga grupe të tjera nëse kërkohet. Sipas rregullave të FIDE-s, një lojtar mund të ndalojë orët dhe të thërrasë [[Arbitri (shah)|arbitrin për të dhënë një figurë për gradim.^[7]

Sipas rregullave të Federatës së Shahut të SHBA-së dhe në lojërat e rastësishme, një torrë i përmbysur mund të caktojë një mbretëreshë.^{[8][9][note 1]}

Aftësia për të graduar është shpesh faktori kritik në Fundloja (shah)fundlojërat dhe për këtë arsye është një konsideratë e rëndësishme në strategjinë e hapjes dhe meslojës. Një ushatr shumë i avancuar mund të kërcënojë të gradohet dhe kështu të jetë një pasuri e vlefshme. Pothuajse të gjitha gradimet ndodhin në fund të lojës, por gradimi mund të ndodhë në çdo moment të lojës.

Për shkak të aftësisë së ushtarit për t'u graduar, të kesh një ushtar shtesë shpesh mund të jetë një avantazh vendimtar. Në përgjithësi, një ushtar është më i vlefshëm sa më i avancuar të jetë, pasi është më afër gradimit. Si rezultat, shpesh është e dobishme të vendosësh një ushtar në territorin e kundërshtarit; edhe nëse nuk kontrollon ndonjë kuti të rëndësishëm, mund të jetë sërish i dobishëm, pasi e detyron kundërshtarin të sigurojë që të mos gradohet.

Një nëngradim' është një gradim në një kali, torrë ose oficer. Edhe pse këto janë më pak të fuqishme se mbretëresha, ka disa situata të rralla ku nëngradimi është i favorshëm.^[10] Në praktikë, shumë nëngradime janë të parëndësishme, të përshkruara si "shaka pa kuptim" nga Tim Krabbé.^[11]

Për shkak të modelit unik të lëvizjes së kalit, gradimi në një kali mund të jetë i dobishëm për një sërë arsyesh. Për shkak se mbretëresha kombinon fuqitë e torrës dhe oficerit, rrallë ka një arsye për t'u graduar në secilën prej këtyre pjesëve. Të bësh këtë është herë pas here e dobishme, megjithatë, zakonisht për të shmangur një barazim të menjëhershëm nga stalemate nëse gradimi do të ishte në një mbretëreshë.

Gradimi në kali ose torra në lojën praktike është i rrallë dhe gradimi në oficer është edhe më i rrallë, por ato janë një temë popullore në problemet e kompozuara të shahut, siç është pozicioni Saavedra. Për shembull, një studim nga Jan Rusinek e sheh të bardhin duke graduar në kali, oficer dhe torra në mënyrë që të nxisë stalemate.^[12] Allumwandlung është një problem ku ndodhin gradimet në të katër pjesët e mundshme. Një shembull i jashtëzakonshëm është Babson task ku gradimet nga e zeza duhet të kundërshtohen duke përshtatur gradimeve nga e bardha (pra, nëse i ziu gradohet në një torrë, po ashtu bën i bardhë, e kështu me radhë).

Bibliografia

• Golombek, Harry (1977), "Under-promotion", Golombek's Encyclopedia of Chess (në anglisht), Crown Publishing, ISBN 0-517-53146-1
• Just, Tim; Burg, Daniel B. (2003), U.S. Chess Federation's Official Rules of Chess (në anglisht) (bot. 5th), McKay, ISBN 0-8129-3559-4
• Kasparov, Garry (2010), Modern Chess: Part 4, Kasparov vs Karpov 1988-2009 (në anglisht), Everyman Chess, ISBN 978-1-85744-652-4
• Schiller, Eric (2003), Official Rules of Chess (në anglisht) (bot. 2nd), Cardoza, ISBN 978-1-58042-092-1

• Nëngradimi në shah nga Edward Winter (në anglisht)