Kecap (basa Sunda)

Topik Kecap Basa Sunda
	Wangun kecap Kecap Asal; Kecap Rundayan; Kecap Rajékan; Kecap Kantétan; ; Warna kecap Kecap Lulugu Kecap Barang; Kecap Sulur; Kecap Pagawéan; Kecap Pananya; Kecap Sipat; Kecap Bilangan; ; Kecap Pancén Kecap Bilangan; Kecap Panganteur; Kecap Panambah Aspék; Kecap Panambah Modalitas; Kecap Panyambung; ; ;
	Kotak ieu: tempo • sawala • édit

Kecap nyaéta wangun katatabasaan pangleutikna. Kecap mangrupa bagian kalimah anu dicirian ku ayana randegan, ogé mibanda harti. Ku kituna, kecap téh bagian kalimah anu bisa mandeg mandiri sarta ngandung harti anu tangtu.^[1]

Wangun Kecap

Papasingan kecap-kecap dina basa Sunda dumasar kana wangun jeung warnana.^[2]

Wangun Kecap

Wangun	Wangenan
asal	kecap anu teu kungsi ngalaman parobahan
rundayan	kecap asal anu geus dirarangkénan
rajékan	kecap anu diwangun ku cara ngarajék kecap asal
kantétan	kantétan dua atawa leuwih kecap asal anu mibanda harti anyar.

Warna Kecap

Warna/Rupa Kecap kabagi dua.^[2]

	Warna Kecap	Wangenan
Kecap Lulugu	barang	kecap anu nuduhkeun barang atawa ngaran nu dianggap barang.
	sulur	kecap anu dipaké pikeun nyuluran atawa ngaganti kecap barang.
	pananya	kecap anu dipaké pikeun nanya
	pagawéan	kecap anu nuduhkeun kalakuan, paripolah, atawa pagawéan jalma atawa mahluk séjénna.
	sipat	kecap anu nuduhkeun sipat atawa kaayaan barang atawa nu dianggap barang.
	bilangan	kecap anu nuduhkeun bilangan, jumlah, beungkeutan, kumpulan, atawa tahapan.
Kecap Pancén	panganteb	kecap pikeun ngantebkeun babagian kalimah anu dipentingkeun ((en): emphasis).
	panganteur	kecap disahareupeun hiji kecap pikeun nganteurkeun kecap éta sangkan leuwih anteb tur écés.
	panambah aspék	kecap pikeun nuduhkeun lumangsungna hiji kajadian.
	panambah modalitas	kecap anu nuduhkeun sikep panyaturna waktu nyanghareupan jalma séjén.
	pangantét	kecap sahareupeun kecap barang pikeun ngantétkeun kecap barang éta jeung kalimah utamana.
	panyambung	kecap anu dipaké pikeun nyambungkeun kecap jeung kecap, atawa babagian kalimah.
	panyeluk	kecap nu dipaké pikeun ngébréhkeun bituna rarasaan.

Kecap sulur

Kecap sulur aya sababaraha rupa nu dijéntrékeun kieu.^[2]

kecap gaganti jalma
kecap gaganti milik
kecap panuduh

Kecap gaganti jalma

'Kecap gaganti...		kecap..	dipaké dina kaayaan...	conto kalimah
jalma kahiji	tunggal	sim kuring	lemes, resmi	Sim kuring baris nyarengan lumangsungna ieu acara dugi ka réngsé.
		abdi	lemes, teu resmi	Abdi wangsul ti Buah Batu, Bandung.
		kuring / déwék / urang	loma	Kuring mah asa kakara manggih euy, domba sukuna lima mah.
		kami / kaula	loma, ngaluhurkeun ajén sorangan	Kaula rék nitah ka Patih Lirbaya.
		aing	kasar	Teu sudi aing mah panggih jeung jalma kitu.
	loba	sim kuring sadayana	lemes, resmi	Sim kuring sadayana baris dongkap luyu sareng pamundut.
		abdi sadayana	lemes, teu resmi	Abdi sadayana nyanggakeun kumaha kasapukan balaréa waé.
		kuring saréréa	loma	Kuring saréréa ngajakan ka urang Cikadu abenan balap motor.
jalma kadua	tunggal	bapa / ibu (jsb. nu dianggap mancakaki)	lemes, ka anu dipikahormat	Bapa Pupuhu Sakola anu ku sim kuring dipikahormat.
		anjeun	lemes, ka sapantaran	Anjeun téh pinter, ngan hanjakal mun di kelas tara nyarita.
		manéh / silaing	loma	Manéh mah dibéjaan téh tara ngagugu.
		sia	kasar	Sia ku aing rék diteunggeul.
	loba	aranjeun	lemes	Aranjeun kudu apal yén organisasi mah kudu digawé babarengan.
		maranéh	loma	Maranéh kudu bener dina nyanghareupan masalah jeung babaturan téh.
		hidep saréréa	lemes, ka sahandapeun	Hidep saréréa adi-adi bapa sing junun lamun dialajarna téh.
jalma katilu	tunggal	mantenna	lemes, ka nu dipikahormat	Mantenna mah parantos jejem ku pangarti jeung pangalaman.
		anjeunna	lemes	Anjeunna janten conto pamingpin anu wijaksana.
		manéhna, inyana	loma	Manéhna mah teu apaleun yén harga baju téh dimahalkeun.
	loba	aranjeunna	lemes	Aranjeunna mah langkung paos kana pasualan pangajaran di sakola mah.
	loba	maranéhna	loma	Maranéhna kudu apal kana aturan di pabrik anu teu meunang direumpak.

Kecap gaganti milik

Kecap gaganti milik disusun ku cara ngantétkeun kecap gaganti pikeun jalma di luhur ditukangeun kecap barang. Contona: buku abdi, buku manéh, buku hidep saréréa.^[2]

Kecap panuduh

Kecap panuduh wacanaKecap panuduh wacana éta jeung ieu mah diteundeunna saméméh kecap anu dijéntrékeunana. ^[2]

ieu	ieu baju
éta	éta batu
itu	itu gedong
kitu	sabada kitu
kieu	kurang kieu

Kecap panuduh luareun wacana

kecap...	dipaké pikeun...	conto kalimah
dieu	nuduhkeun nu deukeut	Rorompok mah caket kantun ka palih dieu waé.
dinya	nuduhkeun nu rada deukeut	Ti warung ka kantor téh saatos dua bélokan palih dinya pisan.
ditu	nuduhkeun nu jauh	Toko Arca mah di ditu, ti rorompok mah aya kana sajam mah.

Kecap pananya

Kecap...	dipaké pikeun nanyakeun ...	conto kalimah
naon	barang, hal, sasatoan, tutuwuhan	Naon ngaran sasatoan nu tonggongna cucukan sareukeut téh?
saha	jelema, malaékat, Pangéran	Saha nu kamari tabrakan di Jalan Ahmad Yani téh?
ka mana	tempat, hal	ka mana Suéb téh inditna?
iraha	waktu	Iraha anjeun badé ka dieu?
naha	sabab-musabab, kalakuan	Naha Malik bisa jadi pinunjul kahiji nembang pupuh?
kumaha	cara, kaayaan	Kumaha carana makihikeun jalma anu heuras hulu dina organisasi?
sabaraha	jumlah, bilangan	Sabaraha harga bawang beureum sakilo téh?

Kecap pagawéan

Ciri-ciri kecap pagawéan.^[2]

umumna mangrupa caritaan dina kalimah, lain jejer
teu bisa ditempatkeun satukangeun kecap pangantét
teu bisa dipiheulaan ku kecap paling atawa dirarangkénan anu ngandung harti paling ...
bisa dipiheulaan ku kecap panambah aspék jeung modalitas

Kecap sipat

Ciri-ciri kecap sipat.^[2]

bisa dipiheulaan ku kecap leuwih jeung mani
bisa dituturkeun ku kecap kacida, pisan, jeung naker
bisa dirarangkénan ku pang-...-na
bisa ngawangun frasa pohara ...-na atawa kacida ...-na

Kecap panganteur

**Tabel kecap panganteur pagawéan**

bus asup	nyah beunta	nging/hing ceurik
segruk ceurik	am dahar	jol datang
rap dibaju	deker digawé	gék diuk
reg eureun	geleber hiber	sedut/dut hitut
kuniang hudang	belenyéh/nyéh imut	gedig indit
léos indit	kécéwér/wér/cer kiih	blug labuh
beretek/berebet lumpat	jleng luncat	geleser maju
belewer malédog	brus mandi	térékél naék
gampleng nampiling	blak nangkarak	jung nangtung
sebrut narajang	habek neunggeul	lek neureuy
lar ngaliwat	bluk ngangkuban	biur ngapung
golédag ngedeng	gewewek ngégél	réngkénék ngigel
leguk/regot nginum	burusut ngising	pok ngomong
celengkeung ngomong	trét nulis	gaplok nyabok
gap nyagap	sirintil nyampeurkeun	gantawang nyarékan
kerewek nyekel	cong nyembah	crot nyiduh
celengok nyium	kop nyokot	bluk nyuuh
reup peureum	dug saré	barakatak seuri
ceuleukeuteuk seuri	cakakak seuri	cikikik seuri
lep teuleup	eureuleu teurab	clak tumpak
luk tungkul	jrut turun	nyot ngenyot
pelenyun udud	cat unggah	orolo utah

**Tabel kecap panganteur kaayaan**

beledug bitu	beleték peupeus	beletok potong
béréwék soék	bray beurang	bray muka
bray caang	breg hujan	cep tiis
gejebur kana cai	jedak diadu	jeduk tidagor
jegug sora anjing	jegur sora marieum	jentréng kacapi
jep jempé	jeprut pegat	kecebuk sora cai
kecemplung kana sumur	kepluk murag	kérésék sora daun
ketruk sora sapatu	les leungit	paralak hujan
pédénghél keuheul	peledek bau hitut	pes pareum
pleng ambleng	plong ngemplong	prung pegat
prung ngamimitian	pudigdig ambek	rekét sora panto
rob ngarogrog	rup dirungkupan	seguk sora kolécér
semprung pegat	sruk-srék sora ragaji	trong kohkol

Rujukan

[1]

[2]

Search