Atyny
 | Ślabikŏrzowe abecadło Tyn artikel je narychtowany we ślabikŏrzowym zŏpisie ślōnskij gŏdki. Coby sie przewiedzieć wiyncyj, wejzdrzij do artikla ô nim. |
23.7166667 (Atyny)
Atyny (nowogrecke Αθήνα Athina, klasycznŏ greka Ἀθῆναι Athynaji, łac. Athenae) to je stolica i nojsrogsze miasto Grecyje. Jedyn ze nojważniyjszych ôstrzodkōw turystycznych Ojropy ze zabytkami kultury antycznyj. Miasto mŏ 745 tys. mieszkańcōw, co żyjōm na 38,964 km², a cołki ôbszar metropolitalny mŏ 3,5 milijōna miyszkańcōw i 411,717 km².
| Atyny | |
 | |
| Państwo |  Grecyjŏ |
| Zdecyntralizowanŏ administracyjŏ | Attyka |
| Burmistrz | Kostas Bakojanis |
| Wiyrchnia | 412 km² |
| Wysokość | 70 m n.m. |
| Wielość miyszkańcōw (2011) - wielość - tyngość | 664 046 17027 os./km² |
| Pocztowy kod | 10x xx, 11x xx, 120 xx |
| Rejestracyjnŏ tabula | Yxx, Ζxx, Ιxx |
Położyńe na karće kraju   Atyny | |
 Galeryjŏ zdjyńć a grafik w Wikimedia Commons | |
| Zajta internetowŏ | |
Historyjo
Poczōntkym Atyn bōł zōmek warowny ze ôkresu mykyńskigo (pōłowa II tysiōncleciŏ p.n.e.) na zgōrzu Akropolis; niyskorzij naôbkoło niego, na sōmsiednich zgōrzach powstało sroge miasto ze agorōm, Areopagym (miyjscym sōndōw), świōntyniami i gmachami użyteczności publicznyj. Akropolis przekształciyło sie we miyjsce kultu (Akropol Atyński). We 480 roku p.n.e. miasto zbulyli Persy, ôdbudowa Tymistakles zaczōn ôd postawiyniŏ nowych murōw. Nojsrogszy rozkwit przipŏd na panowanie Peryklesa (443-429 p.n.e.), co m.in. połōnczōł Atyny z Pireusym (ôba ôbtoczōł murami) i zmodernizowoł Akropolis. We ôkresie antyku Atyny bōły państwym-miastym (polis) ô ustroju dymokracyje bezpostrzednij, jednym ze nojważniyjszych we antycznyj Grecyji.
Atyny ôstały zniszcżōne m.in. ôd Herulōw i Wizygotōw. Skludzōne do poślednij role ôd panujōncych ôd 1458 Turkōw. We XIX stoleciu wrōciyły do staryj rangi po ôstaniu głōwnym miastym niypodległyj ôd 1834 roku Grecyje.
Zabytki
Do nojważniyjszych zabytkōw Atyn noleżōm:
- Akropol atyński;
- antycznŏ agora ze Stoōm Attalosa,
- Forum rzimske ze Wieżōm Wiatrōw, bibliŏtyka Hadriana
- smyntŏrz Keramejkos;
- dzielnica Hadrianopolis z ôkresu rzimskigo ze Świōntyniōm Zeusa Ôlimpijskigo,
- kościoły bizantyjske Panaga Gorgoepikoos, Kapnikarea.
Klimat
Ateny sōm we strefie klimatu subtropikalnego[1][2] zorty postrzōdziymnyj[3], z lekimi zimami i dugimi, ciepłymi, czyńsciowo gorkimi latami.
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Mŏj | Czy | Lip | Siy | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznŏ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Postrzednie tymperatury w dziyń [°C] | 13.3 | 13.9 | 16.6 | 20.0 | 25.2 | 30.4 | 33.4 | 33.7 | 28.7 | 23.5 | 18.8 | 14.7 | 22,7 |
| Postrzednie dobowe tymperatury [°C] | 10.1 | 10.4 | 12.7 | 15.9 | 20.5 | 25.5 | 28.5 | 28.8 | 24.3 | 19.7 | 15.3 | 11.8 | 18,6 |
| Postrzednie tymperatury w nocy [°C] | 6.8 | 6.8 | 8.8 | 11.7 | 15.8 | 20.6 | 23.6 | 23.8 | 19.8 | 15.9 | 11.7 | 8.8 | 14,5 |
| Ôpady [mm] | 56.9 | 46.7 | 40.7 | 30.8 | 22.7 | 10.6 | 5.8 | 6.0 | 13.9 | 52.6 | 58.3 | 69.1 | 414,1 |
| Postrzedniŏ liczba dni z ôpadami | 12.6 | 10.4 | 10.2 | 8.1 | 6.2 | 3.7 | 1.9 | 1.7 | 3.3 | 7.2 | 9.7 | 12.1 | 87 |
| Postrzednie nasłōneczniynie (w godzinach) | 159 | 168 | 189 | 225 | 304 | 360 | 384 | 360 | 252 | 198 | 144 | 105 | 2848 |
| Zdrzōdło: Climatebase[4] (ôd 2000 r.) | |||||||||||||
| Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Mŏj | Czy | Lip | Siy | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rocznŏ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Postrzednie tymperatury w dziyń [°C] | 13.5 | 14.3 | 16.9 | 21.1 | 26.5 | 31.7 | 34.5 | 34.3 | 29.7 | 24.1 | 18.7 | 14.4 | 23,3 |
| Postrzednie dobowe tymperatury [°C] | 10.3 | 10.8 | 12.9 | 16.7 | 21.7 | 26.6 | 29.4 | 29.2 | 25.0 | 20.1 | 15.4 | 11.5 | 19,1 |
| Postrzednie tymperatury w nocy [°C] | 7.1 | 7.2 | 8.9 | 12.2 | 16.8 | 21.4 | 24.2 | 24.1 | 20.3 | 16.0 | 12.0 | 8.5 | 14,9 |
| Ôpady [mm] | 50.5 | 44.6 | 46.6 | 28.4 | 17.1 | 8.7 | 8.7 | 5.4 | 22.3 | 41.9 | 71.8 | 73.1 | 419 |
| Zdrzōdło: meteoclub.gr[5] (1987-2016) | |||||||||||||
| Sty | Lut | Mar | Kwi | Mŏj | Czy | Lip | Siy | Wrz | Paź | Lis | Gru | Rok |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 15,4 | 15,0 | 15,2 | 15,7 | 18,5 | 22,6 | 25,7 | 26,3 | 25,0 | 22,2 | 19,1 | 16,6 | 19,8 |
