Niutōn

niutōn – jednotka siyły we układzie SI (jednostka pochodnŏ układu SI), ôznaczanŏ N.

1 N to siyła, z jakōm trzeba fungować na ciało ô masie 1 kg, coby dać mu przispiyszynie rōwne 1 m/s²

\mathrm {1\,N=1{\frac {kg\cdot m}{s^{2}}}}

Miano niutōn upamiyntniŏ angelskigo uczōnego Isaaca Newtona.

Przikłady

1 N to siyła, z jakõ ziymskŏ grawitacyjŏ wpływŏ na ciało ô masie kole 10/98 kg ≈ 102 g (bp. małe jabko).
Na powiyrchni Ziymie na ciało ô masie 1 kg działŏ siyła skerowanŏ w dōł ô wercie kole 9,81 N (to znaczy 1 kgf^[1]. We inżynieryji i w dziynnym życiu czynsto używŏ sie przibliżyniŏ:

9,81 N = 1 kgf ≈ 10 N.

Dekaniutōn (daN) = 10 N je używany do ôkryślyniŏ wytrzimałości bp. sznōr jako przibliżynie 1 kgf.
Siyła prziciōnganiŏ Ziymie, co funguje na czowieka ô masie 75 kg wynosi kole 736 N.

Wielokrotności i podwielokrotności jednostki (porubiōne sōm nojczyńścij używane):

niutōn [N]
Ukłŏd	SI
Wymiar	$\left[\mathrm {\frac {kg\cdot m}{s^{2}}} \right]$
Jednostka	siyły, ciynżaru, ciśniyńciŏ
Typowe symbole srogości	F, Q, P, N, T
we jednostkach SI	$\mathrm {1\,N=1{\frac {kg\cdot m}{s^{2}}}}$
we jednostkach CGS	$\mathrm {1\,N=10^{5}\,dyn}$
Zdrzōdło miana	Isaac Newton