Ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ
Ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ (ҳамч. Ноҳияҳои тобеи марказ, форсӣ: ناحیههای تابع جمهوری) — як воҳиди идорӣ аз тақсимоти кишварии Тоҷикистонро ташкил медиҳад, ки сездаҳ ноҳияро дар бар мегирад ва шомили ҳеч кадом аз вилоятҳои Тоҷикистон нест ва мустақиман аз Душанбе идора мешавад.
| Воҳиди маъмурии дараҷаи аввал | |
| 39° с. ш. 70° в. д.HGЯO | |
| Кишвар |  Тоҷикистон |
| Тобеъи | Ҷумҳурии Тоҷикистон |
| Шомили | 13 ноҳия |
| Маркази маъмурӣ | Душанбе |
| Таърих ва ҷуғрофиё | |
| Таърихи таъсис | 10 апрел 1951 |
| Масоҳат | 28 600 км² (2-ум ҷой) |
| Вақти минтақавӣ | UTC+05:00 |
| Шаҳрҳои бузургтарин | Ваҳдат, Ҳисор, Турсунзода |
| Аҳолӣ | |
| Аҳолӣ | 2 270 000 нафар (2022)(3-ум ҷой) |
| Зичӣ | 68,9 нафар/км² |
| Миллият | тоҷикон, ӯзбекҳо, қирғизҳо, русҳо |
| Мазҳаб | мусулмонони суннимазҳаби ҳанафӣ |
| Забонҳои расмӣ | тоҷикӣ |
| Шиносаҳои ададӣ | |
| Сарвожа | RR |
| Рамзи ISO 3166-2 | TJ.RR |
| Нишонаи почта | 735413 |
| Домени интернет | .tj |
| Коди мошинҳо | TJ07, TJ08 |
 | |
 Парвандаҳо дар Викианбор | |
Аҳолӣ — 2 270 000 нафар (2022).
Ҷойгоҳ
Паҳноварии ин воҳиди идорӣ дар соли 2016 — 28 600 км² аст, ки 20,1 дарсад аз ҳудуди Тоҷикистонро ташкил медиҳад. Ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ дар водии Ҳисор ва водии Рашт ҷойгир шуда аз самти ҷануб бо виолияти Сурхондарёи Ҷумҳурии Ӯзбекистон, шимол бо вилояти Суғд, ҷануб бо вилояти Хатлон ва аз шарқ бо ВМКБ ҳамсарҳад мебошанд. Дар ин қаламрави ҷумҳурӣ, дар водии Ҳисор, пойтахти Тоҷикистон шаҳри Душанбе низ воқеъ аст.
Таърих
Дар қисме аз НТҶ дар солҳои 1939-1951 вилояти Сталинобод ва дар солҳои 1939-1955 вилояти Ғарм вуҷуд доштанд. Соли 1951 вилояти Сталинобод барҳам ёфта ҳамаи ноҳияҳояш ба тобеияти ҷумҳурӣ гузаштанд, дар соли 1955 вилояти Ғарм барҳам дода шуд ва ноҳияҳояш ба тобеияти ҷумҳурӣ гузаштанд. Дар соли 1977 қисме аз ноҳияҳо ба вилояти нави Қӯрғонтеппа дода шуданд.
Мардум
Бино бар саршумори соли 2016, шумораи аҳолии Ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ 1972,3 ҳазор кас буда, ки 23,1% дарсад аз аҳолии Тоҷикистонро ташкил медиҳад. Аз ин шумор 259,0 ҳазор нафар (13,1 дарсад аз шумораи умумии аҳолии вилоят) шаҳрӣ ва 1713,3 ҳазор нафар (86,9 дарсад) рустоӣ будаанд. Миёнгини зичии аҳолӣ дар вилоят 69,0 кас бар км² аст.[2] Мардуми [НТҶ] ба забонҳои тоҷикӣ, ӯзбекӣ ва қирғизӣ сухан мегӯянд.
Тоҷикон – 85%, ӯзбекон — 12%, ғайра — 3%.
Ҳайати миллӣ тибқи барӯйхатгириҳои шӯравӣ (1979; 1989) ва Тоҷикистон (2010)
| Халқ | 1979[2]наф. | % | 1989[3]наф. | % | 2010[4]наф. | % |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Ҳамагӣ | 789 105 | 100,00 % | 1 112 084 | 100,00 % | 1 722 908 | 100,00 % |
| тоҷикон | 517 223 | 65,55 % | 766 944 | 68,96 % | 1 465 237 | 85,04 % |
| узбекҳо | 172 957 | 21,92 % | 236 215 | 21,24 % | 201 356 | 11,69 % |
| қирғизҳо | 20 531 | 2,60 % | 30 788 | 2,77 % | 35 627 | 2,07 % |
| русҳо | 49 449 | 6,27 % | 46 715 | 4,20 % | 2846 | 0,17 % |
| тоторҳо | 11 254 | 1,43 % | 11 148 | 1,00 % | 898 | 0,05 % |
| туркманҳо | 399 | 0,05 % | 1476 | 0,13 % | 318 | 0,02 % |
| қазоқҳо | 497 | 0,06 % | 707 | 0,06 % | 74 | 0,00 % |
| украинҳо | 4200 | 0,53 % | 4877 | 0,44 % | ||
| белорусҳо | 779 | 0,10 % | 747 | 0,07 % | ||
| дигарон | 11 816 | 1,50 % | 12467 | 1,12 % | 16 552 | 0,96 % |
Бахшбандӣ
Бино бар Қонуни тақсимоти кишварии Ҷумҳурии Тоҷикистон, ноҳияҳои тобеи ҷумҳурӣ 4 шаҳр, 13 шаҳрак, 13 ноҳия ва 101 ҷамоат дорад[3]:
Матни пурранг| Ноҳияҳо ва шаҳрҳои НТМ | |||||||||||
| Номи воҳиди идорӣ | Аҳолӣ (01.01.2016) ҳазор кас | Паҳно ҳазор км² | Зичии аҳолӣ кас/км² | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| шаҳри Ваҳдат* | 96,4 | 3,7 | 85,7 | ||||||||
| шаҳри Турсунзода* | 52,8 | 1,2 | 228,2 | ||||||||
| шаҳри Роғун* | 15,0 | 0,5 | 82,4 | ||||||||
| шаҳри Ҳисор* | 67,7 | 1,0 | 280,6 | ||||||||
| Ноҳияи Варзоб | 74,8 | 1,7 | 44,0 | ||||||||
| Ноҳияи Ваҳдат* | 263,0 | ююдлттлллддддддддддддд | |||||||||
| Ноҳияи Лахш | 61,3 | 4,6 | 13,3 | ||||||||
| Ноҳияи Нуробод | 74,2 | 0,9 | 82,4 | ||||||||
| Ноҳияи Рашт | 116,6 | 4,6 | 25,3 | ||||||||
| Ноҳияи Роғун* | 26,2 | 0,5 | 82,4 | ||||||||
| Ноҳияи Рӯдакӣ | 463,1 | 1,8 | 257,3 | ||||||||
| Ноҳияи Сангвор | 21,6 | 6,0 | 3,6 | ||||||||
| Ноҳияи Тоҷикобод | 42,0 | 0,7 | 60,0 | ||||||||
| Ноҳияи Турсунзода* | 221,1 | ||||||||||
| Ноҳияи Файзобод | 94,5 | 0,9 | 105,0 | ||||||||
| Ноҳияи Шаҳринав | 111,5 | 1,0 | 111,5 | ||||||||
| Ноҳияи Ҳисор* | 240,3 | ||||||||||
| Ҳамагӣ | 1972,3 | 69,0 | |||||||||
| * ҳамроҳ бо шаҳрҳои тобеи ҷумҳурӣ | |||||||||||
Аҳолӣ
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Иқтисодиёт
Омӯзишу парвариш
Ниҳодҳои фарҳангӣ
Беҳдошту беҳзистӣ
Нигаред
Эзоҳ
 | Ин мақолаи нопурра аз ҷуғрофияи Тоҷикистон мебошад. Шумо метавонед бо пурра кардани ин ба Википедия кумак кунед. |