ปราสาทถมอ

ปราสาทถมอ หรือปราสาททะมอ ตั้งอยู่ในเขตบ้านละหานทรายเก่า ตำบลหินลาด อำเภอบ้านกรวด จังหวัดบุรีรัมย์

ปราสาทถมอ อยู่ที่บ้านละหานทรายเก่า ตำบลหินลาด อำเภอบ้านกรวด จังหวัดบุรีรัมย์ เป็นโบราณสถานแบบขอมประเภทธรรมศาลา (ที่พักคนเดินทาง) ถมอ เป็นภาษาเขมร แปลว่าหิน ปราสาทถมอจึงแปลว่า ปราสาทหิน กรมศิลปากรขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานของชาติ เมื่อวันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2478 ประกาศกำหนดขอบเขตโบราณสถานพื้นที่ 10 ไร่ 3 งาน 24 ตารางวา เมื่อวันที่ 21 ตุลาคม พ.ศ. 2525 โบราณสถานปราสาทถมอ ประกอบด้วย ธรรมศาลา เป็นอาคารรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าสร้างด้วยศิลาแลง กรอบประตูหน้าต่างเป็นหินทราย ประตูทางเข้า-ออกอยู่ด้านทิศตะวันออก ผนังทิศใต้เจาะเป็นช่องหน้าต่าง 5 ช่อง ทิศตะวันตกของธรรมศาลาเป็นประตูสู่ตัวปราสาท ภายในมีแท่นหินทรายสำหรับประดิษฐานรูปเคารพ อาคารทั้งหมดล้อมด้วยสระน้ำรูปเกือกม้า เว้นด้านทิศตะวันออกเป็นทางเดิน ด้านตะวันออกเฉียงเหนือ มีสระน้ำรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสอีกหนึ่งสระ ปัจจุบันเครื่องบนของปราสาทพังทลายเหลือให้เห็นเพียงฐานและผนังบางส่วนสันนิษฐานว่า ปราสาทถมอเป็นหนึ่งในธรรมศาลา 17 แห่ง ซึ่งพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่งอาณาจักรขอม โปรดให้สร้างขึ้นเมื่อพุทธศตวรรษ 18 บนเส้นทางระหว่างยโสธรปุระ (ราชธานีของอาณาจักรขอม) มายังเมืองพิมาย ให้ผู้เดินทางได้แวะพักตามที่ปรากฎในจารึกปราสาทพระขรรค์ประเทศกัมพูชา