ฟาโรห์เนโชที่ 1

ในช่วง 672 ปีก่อนคริสตกาล ฟาโรห์เนโคได้ทรงเป็นผู้ปกครองเมืองซาอิส โดยสันนิษฐานจากพระนามของพระองค์และอีกหนึ่งปีต่อมาชาวอัสซีเรียที่นำโดยกษัตริย์เอซาร์ฮัดดอนได้เข้ามาบุกรุกอียิปต์ ทำให้ฟาโรห์เนโคได้ทรงกลายเป็นหนึ่งในข้าราชบริพารของของกษัตริย์เอซาร์ฮัดดอน ซึ่งในภายหลัก็ได้รับการยืนยันจากตำแหน่งและทรัพย์สินของพระองค์ เช่นเดียวกับการพระราชทานดินแดนใหม่แก่พระองค์ ซึ่งอาจรวมถึงเมืองเมมฟิสด้วย^[9]

ในช่วง 669 ปีก่อนคริสตกาล ฟาโรห์ทาฮาร์กาแห่งราชวงศ์ที่ยี่สิบห้าแห่งอียิปต์ทรงกำลังเคลื่อนตัวจากทางใต้ไปยังบริเวณดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำไนล์ ซึ่งอยู่ภายใต้การปกครองของจักรวรรดิอัสซีเรียใหม่อย่างเป็นทางการ โดยกษัตริย์เอซาร์ฮัดดอนทรงเตรียมกลับไปยังอียิปต์เพื่อขับไล่ผู้บุกรุก แต่ทรงเสด็จสวรรคตยังกะทันหัน การสวรรคตของกษัตริย์เอซาร์ฮัดดอนทำให้เกิดวิกฤตทางการเมืองในจักรวรรดิอัสซีเรียใหม่ แต่ท้ายที่สุด กษัตริย์อัชเชอร์บานิปาล ผู้เป็นพระราชโอรสของพระองค์ก็ทรงมากลายเป็นกษัตริย์พระองค์ใหม่อย่างสมบูรณ์ การโต้กลับที่วางแผนไว้โดยพระราชบิดาของพระองค์เกิดขึ้นในช่วง 667–666 ก่อนคริสตกาล^[10][11]

ฟาโรห์ทาร์ฮากาทรงพ่ายแพ้และทรงถูกขับไล่กลับไปที่ไปยังเมืองทีบส์ แต่กษัตริย์อัชเชอร์บานิปาลทรงทราบว่าฟาโรห์ที่หลบหนีไปและผู้ปกครองบางส่วนของอียิปต์ล่างนามว่า เปกรูร์แห่งพิชาปตู (เพร-ซอปดู), ชาร์รูลูดาริแห่งซินู (อาจเป็นเมืองเปลูเซียม) และนิคูอู (เนโคที่ 1) กำลังวางแผนต่อต้านพระองค์ กษัตริย์อัสซีเรียจึงทรงโปรดให้จับกุมผู้สมรู้ร่วมคิด สังหารประชากรส่วนหนึ่งในเมืองที่พวกเขาปกครอง และเนรเทศนักโทษไปยังเมืองนีนะเวห์^[12]

แต่ไม่คาดคิด ในภายหลังฟาโรห์เนโคทรงได้รับการพระราชทานอภัยโทษจากกษัตริย์อัสซีเรีย และทรงถูกส่งตัวพระองค์กลับคืนมาที่เมืองซาอิส พร้อมด้วยทรัพย์สินเดิมของพระองค์และดินแดนใหม่มากมายเป็นของพระราชทาน ในขณะที่พระราชโอรสของพระองค์นามว่า ซามาเจิก (หรือเรียกว่า นาบูเซซิบันนิ ในภาษาอัคคาเดียน) ทรงได้รับแต่งตั้งให้ขึ้นเป็นผู้ปกครองเมืองอะธริบิส^[13][7] มีคนแสดงความเห็นว่าด้วยความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ของพระองค์ ทำให้กษัตริย์อัชเชอร์บานิปาลทรงหวังที่จะพึ่งพาความภักดีของพันธมิตรในดินแดนอียิปต์ กรณีที่มีการรุกรานอีกครั้งนำโดยฟาโรห์จากราชวงศ์ที่ยี่สิบห้า และบางทีอาจเป็นการกระตุ้นและสร้างการแข่งขันทางอำนาจระหว่างราชวงศ์ของชาวคุช (ราชวงศ์ที่ยี่สิบห้า) กับราชวงศ์ที่ปกครองเมืองซาอิส (ราชวงศ์ที่ยี่สิบหก)^[13] ตามบันทึกทางประวัติศาสตร์ ฟาโรห์เนโคที่ 1 ทรงถูกสังหารในช่วง 664 ปีก่อนคริสตกาลในบริเวณใกล้กับเมืองเมมฟิส ในขณะที่ปกป้องพระราชอาณาจักรของพระองค์จากการรุกรานใหม่ของชาวคุชที่นำโดยกษัตริย์ทันต์อมานิ ซึ่งทรงเป็นผู้สืบทอดพระราชบัลลังก์ของฟาโรห์ทาร์ฮากา^[13][7][14] ในขณะที่เจ้าชายซามาเจิกทรงหนีไปยังเมืองนีนะเวห์ภายใต้การอุปถัมภ์ของกษัตริย์อัชเชอร์บานิปาล โดยการบุกรุกของชาวนิวเบียในบริเวณดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำอียิปต์ในเวลาต่อมา (ระหว่าง 664 – 663 ปีก่อนคริสตกาล) ถูกขับไล่โดยชาวอัสซีเรียที่มุ่งหน้าไปทางใต้สู่อียิปต์บนและทำการปล้นเมืองทีบส์อย่างน่าอดสู^[15]

เมื่อดินแดนบริเวณสามเหลี่ยมปากแม่น้ำไนล์กลับมาสู่ความสงบอีกครั้ง ฟาโรห์ซามาเจิกที่ 1 ทรงได้รับการแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งต่อและดินแดนจากพระราชบิดาผู้เสด็จสวรรคตไปแล้ว ต่อมาในที่สุดพระองค์ก็ทรงประสบความสำเร็จในการรวมพระราชอาณาจักรอียิปต์อีกครั้งภายใต้การปกครองของพระองค์^[16]

พระราชวงศ์

นักอียิปต์วิทยาชาวเดนมาร์ก คิม รีฮอล์ตได้อ้างอิงถึงเกี่ยวกับฟาโรห์นาโคที่ 1 จากการศึกษาบันทึกปาปิรุสจากเมืองเทบตูนิส โดยเขากล่าวว่า ฟาโรห์เนโคที่ 1 เป็นพระราชโอรสของผู้ปกครงนามว่า เทฟนัคต์ ซึ่งสันนิษฐานว่าเป็น ฟาโรห์เทฟนัคต์ที่ 2^[5] และรีฮอล์ตยังกล่าวถึงการมีอยู่ของฟาโรห์เนคาอูบา ซึ่งเป็นผู้ปกครองก่อนของพระองค์ และอาจจะเป็นพระเชษฐาของพระองค์ ซึ่งรีฮอล์ตได้แสดงความเห็นว่าเอกสารที่น่าสงสัยไม่กี่ฉบับเกี่ยวกับฟาโรห์เนคาอูบา ควรจะนำมาประกอบกับฟาโรห์เนโคที่ 2 ซึ่งขึ้นมาปกครองภายหลังแทน และฟาโรห์เนโคที่ 1 ทรงเป็นผู้สืบทอดพระราชบัลลังก์โดยตรงของฟาโรห์เทฟนัคต์ที่ 2^[2]

นักประวัติศาสตร์ชาวฝรั่งเศส คริสตียง เซต์ติปานี เชื่อว่า ฟาโรห์เนโคทรงอภิเษกสมรสกับพระนางอิสเตมาเบต และเป็นพระราชบิดาและพระราชมารดาของฟาโรห์ซามาเจิกที่ 1^[4]

ตามคำกล่าวของนักอียิปต์วิทยาชาวอังกฤษ เคนเนธ คิทเชน เป็นไปได้ว่าเจ้าหญิงตา-เคเรด-เอน-ตา-อิเฮต-[เวเรต] เป็นพระราชธิดาของฟาโรห์เนโค ซึ่งได้อภิเษกสมรสเพื่อการเมืองกับผู้ปกครองท้องถิ่นของเฮราคลีโอโพลิสนามว่า เปดิเอซิ^[17]

ทับหลังหินปูนที่หายไปในขณะนี้จากเมืองลักซอร์แสดงภาพของนักสวดสตรีแห่งเทพอามุน นามว่า เมอร์เอสอามุน พร้อมกับเทพโอซิริสศิลปะแบบซาอิสและเชเปนูเปตที่ 2 ซึ่งรั้งตำแหน่งผู้บูชาแห่งเทพอามุนอันศักดิ์สิทธิ์ โดยเมอร์เอสอามุนได้ถูกเรียกว่า "พระราชธิดาของกษัตริย์แห่งสองดินแดน เน[...]ค" ซึ่งส่วนหลังจะเป็นพระนามที่เขียนอยู่ในคาร์ทูช และดูเหมือนว่าพระราชบิดาของเมอร์เอสอามุนจะไม่ใช่ใครอื่นนอกจาก ฟาโรห์เนโคที่ 1 ที่ทรงส่งพระราชธิดาของพระองค์ไปที่ขัณฑสีมาแห่งอามุน-เร ในหมู่วิหารคาร์นัก ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของอิทธิพลของราชวงศ์แห่งซาอิสในเมืองทีบส์^[18]

ฟาโรห์เนโคที่ 1 เป็นที่ทราบมาจากเอกสารของอัสซีเรียเป็นหลัก แต่ก็ยังทราบจากวัตถุในอียิปต์จำนวนสองสามชิ้นด้วยกันคือ รูปปั้นเครื่องปั้นดินเผาเคลือบของเทพฮอรัส ซึ่งประกอบด้วยคารทูชของพระองค์ และมีการกัลปนาวัตถุโบราณให้กับเทพีนิธแห่งซาอิส^[9][20] โดยจัดแสดงอยู่ที่พิพิธภัณฑ์เพทรี (UC 14869)^[6], ทับหลังของเมอร์เอสอามุนที่หายไปนานดังกล่าวนี้เคยถูกถ่ายภาพในตลาดโบราณวัตถุที่เมืองลักซอร์^[18] รูปหล่อทองสัมฤทธิ์นั่งคุกเข่าของฟาโรห์เนโค ซึ่งตั้งอยู่ที่พิพิธภัณฑ์บรูคลิน (หมายเลข 71.11) แต่ไม่สามารถระบุได้ว่าเป็นรูปหล่อของฟาโรห์เนโคที่ 1 หรือฟาโรห์เนโคที่ 2^[21] และพระองค์ยังถูกกล่าวถึงในบันทึกเดโมติกหลายเรื่อง^[8]

ปีที่ 2 แห่งการครองราชย์ของฟาโรห์เนโคที่ 1 ได้รับการยืนยันจากจารึกที่ได้รับบริจาคอย่างลับ ซึ่งเผยแพร่ครั้งแรกโดยโอลิวิเยร์ เปร์ดู โดยในจารึกได้บันทึกการกัลปนาที่ดินจำนวนมากให้แต่พระตรีเทพโอซิริส (ประกอบด้วยเทพโอซิริส, เทพีไอซิส และเทพฮอรัส) แห่งเพอร์-เฮบายัต (หรือเบฮ์เบอิต อัล-ฮาการ์ ในปัจจุบันใกล้กับเมืองเซเบนนิโตส) โดย "นักบวชแห่งเทพีไอซิส, เทพีแห่งเฮบายัต, ผู้นำที่ยิ่งใหญ่ ... บุตรชายแห่งไออูพุด, อากาโนช"^[22]