Lalawigan ng Helmand
Ang Helmand (Pashto/Dari: هلمند; /ˈhɛlmənd/ HEL-mənd[4]), kilala din bilang Hillmand, noong sinaunang panahon, bilang Hermand at Hethumand,[5] ay isa sa mga 34 na lalawigan ng Apganistan, na matatagpuan sa timog ng bansa. Ito ang pinakamalaking lalawigan ayon sa sukat, na sinasakop ang 58,584 km2 (20,000 mi kuw) na lawak. Naglalaman ang lalawigan ng 18 distrito, na pinapalooban ng higit sa 1,000 nayon, at halos 1,446,230 nakatirang tao.[6] Nagsisilbi ang Lashkargah bilang kabisera ng lalawigan. Bahagi ang Helmand ng rehiyon ng Kalakhang Kandahar hanggang ginawa itong hiwalay na lalawigan ng Pamahalaan ng Apganistan noong ika-20 dantaon.
Helmand هلمند | |
|---|---|
Lalawigan | |
. | |
 Mapa ng Afghanistan na tinatampok ang Helmand | |
| Mga koordinado (Kabisera): 31°00′N 64°00′E / 31.0°N 64.0°E | |
| Bansa |  Afghanistan |
| Kabisera | Lashkargah |
| Pamahalaan | |
| • Gobernador | Maulvi Abdul Ahad Talib |
| • Diputadong Gobernador | Mulavi Hizbullah[1] |
| Lawak | |
| • Kabuuan | 58,584 km2 (22,619 milya kuwadrado) |
| Populasyon (2021)[2] | |
| • Kabuuan | 1,472,162 |
| • Kapal | 25/km2 (65/milya kuwadrado) |
| Sona ng oras | UTC+4:30 (Oras sa Apganistan) |
| Kodigo ng ISO 3166 | AF-HEL |
| Mga pangunahing wika | Pashto Balochi/Brahui[3] Dari |
Dumadaloy ang Ilog Helmand sa rehiyon na karamihan disyerto sa lalawigan, na nagbibigay ng tubig para sa irigasyon. Ang Dam ng Kajaki, na isa sa mga pangunahing imbakan ng tubig ng Apganistan, ay matatagpuan sa distrito ng Kajaki. Pinaniniwalaan na isa ang Helmand sa pinakamalaking mga rehiyon na nag-aani ng opyo sa mundo, na responsable sa tinatayang 42% ng kabuuang produksyon sa mundo.[7][8] Pinapaniwalaan na mas higit pa ito sa buong Myanmar, na ikalawang pinakamalaking nag-aani na bansa pagkatapos Apganistan. Umaani din ang rehiyon ng tabako, matamis na aselga, bulak, linga, trigo, monggo, mais, nuwes, mirasol, sibuyas, patatas, kamatis, kuliplor, mani, albarikoke, ubas, at melon.[9] May paliparang domestiko ang lalawigan (ang Paliparang Bost), sa lungsod ng Lashkargah na mabigat na ginagamit ng puwersang pinamumunuan ng NATO. Ang dating Britanikong Kampo Bastion at ang Amerikanong Kampo Leatherneck ay maikling distanya lamang sa timog-kanluran ng Lashkargah.
Sa kabuuan ng Digmaan sa Apganistan ng 2001-2021, naging punlaan ang Helmand ng mga aktibidad ng paghihimagsik[10][11][12] at kadalasang tinuturing noong mga panahon na iyon na "pinakamapanganib" na lalawigan.[13][14] Nasaksihan din ng lalawigan ang ilang mga mabibigat na labanan noong digmaan, kung saan sa tugatog nito, napatay ang daan-daang sibilyan kada buwan.[15] Labis na nakapag-ambag sa pananalapi ng Taliban ang naaangkop na klima sa paglilinang ng iba't ibang pananim. Karagdagan dito, tinuturing ang Helmand bilang pinakakonserbatibong lugar sa lipunan.[16]
Pangangalaga ng kalusugan
Ang bahagdan ng mga sambahayanan na may malinis na tubig ay bumagsak mula 28% noong 2005 sa 3% noong 2011.[17] Ang bahagdan ng mga ipinapanganak na inaasikaso ng isang sanay na komadrona o nagpapaanak ay tumaas mula 2% noong 2005 sa 3% noong 2011.[17]
Edukasyon
Ang kabuuang antas ng karunungang bumasa't sumulat (edad 6 na taon pataas) ay tumaas mula 5% noong 2005 sa 12% noong 2011.[17] Ang kabuuang antas ng paglilista o enrollment (edad 6–13 taon) ay bumaba mula 6% noong 2005 sa 4% noong 2011.[17]
Demograpiya
Ayon noong 2020, ang populasyon ng Lalawigan ng Helmand ay nasa mga 1,446,230.[6] Isang lipunan ito na panlipi at kanayunan ang karamihan, na ang katutubong mga Pashtun ang nangingibabaw; may isang mahalagang minorya ng mga Baloch sa timog, at mayroon din maliit na minorya ng mga Tajik, at isang mahalagang minorya ng mga Hazara sa malayong hilagang mga rehiyon ng lalawigan.[18] Nahahati ang mga Pashtun sa sumunod na mga pangkat-etniko: Barakzai (32%), Nurzai (16%), Alakozai (9%), at Eshaqzai (5.2%).[9] Lahat ng naninirahan sa lalawigan ay mga Sunni Islam maliban sa maliit na bilang ng mga Hazaras na mga Shi'as at ang mga Sikh na sumunsunod sa Sikhismo. Nasa 53.5% ng populasyon ang nabubuhay na mas mababa sa pambansang linya ng kahirapan.[19]
Mga distrito
| Distrito | Kabisera | Populasyon[5] | Sukat | Bilang ng mga nayon at pangkat-etniko |
|---|---|---|---|---|
| Baghran | 129,947 | 3,124 km2 | 38 nayon. 90% Pashtun, 10% Hazara.[20] | |
| Dishu | 29,005 | 9,485 km2 | 80% Pashtun, 20% Baloch[21] | |
| Garmsir | 107,153 | 10,345 km2 | 112 nayon. 99% Pashtun, 1% Baloch.[22] | |
| Kajaki | 119,023 | 1,976 km2 | 220 nayon. 100% Pashtun.[23] | |
| Khanashin (Reg) | 17,333 | 13,153 km2 | 52% Pashtun, 48% [24][25] | |
| Lashkargah | Lashkargah | 201,546 | 998 km2 | 160 nayon. 60% Pashtun, 20% Baloch, 20% Hindu, Hazara at Uzbek.[26] |
| Marjah | Marjah | 2,300 km2 | ||
| Musa Qala | Musa Qala | 138,896 | 1,694 km2 | 100% Pashtun.[27] |
| Nad Ali | 235,590 | 4,564 km2 | 80% Pashtun, 10% Hazara, 5% Tajik, 5% Baloch.[28] | |
| Grishk (Nahri Saraj) | 166,827 | 1,543 km2 | 97 nayon. 90% Pashtun, 5% Hazara, 5% Baloch.[29] | |
| Nawa-I-Barakzayi | 89,189 | 4135 km2 | 350 nayon. 99% Pashtun, 1% Farsiwan, Hindu and Sikh.[30] | |
| Nawzad | 108,258 | 4,135 km2 | 100% Pashtun.[31] | |
| Sangin | Sangin | 66,901 | 508 km2 | 100% Pashtun.[32] |
| Washir | 31,476 | 4,319 km2 | 100% Pashtun.[33] | |
| Bahram Chah | (300-3500) |