Asya Kalkınma Bankası

Asya Kalkınma Bankası (İngilizce: The Asian Development Bank) veya AKB, 19 Aralık 1966'da kurulmuş olan bölgesel kalkınma bankasıdır. Merkezi Filipinler'in başkenti Manila'da bulunmaktadır.[3] Bankanın aynı zamanda tüm dünya üzerinde 31 saha şubesi bulunmaktadır.[4] Bu şubelerle yardıma muhtaç insanlara ulaşımın kolay yapılması amaçlanmıştır. Banka üye alımlarını Birleşmiş Milletler Asya-Pasifik Ekonomik ve Sosyal Komisyonu ve bölgede bulunmayan gelişmiş ülkelerden yapmaktadır.[5] Kurulduğu yıldaki 31 üyeden, şu anda 67 üye ülkeye ulaşmış olup, bu ülkelerin 48'i Asya-Pasifik bölgesinde bulunmaktadır. AKB Dünya Bankası'na yakın bir şekilde tasarlanmış olup, ülkelerin oy gücü bankaya yaptığı parasal katkılarla doğru orantılıdır. AKB her sene sonunda yaptığı işlemleri, bütçe bilgilerini ve diğer çeşitli bilgileri içeren yıllık raporunu yayınlar.[6] AKB-Japon Burs Programı her yıl 300 öğrenciye bankanın bünyesindeki 10 ülkeden birinde burs sağlar. Eğitimlerinin bitmesi üzerine, yeni yetişen öğrenciler bulundukları ülkelerin ekonomik ve sosyal sistemlerine katkı yapmaları beklenir.[7] AKB resmi bir şekilde BM gözlemcisidir.

Asya Kalkınma Bankası

  Dış ülkeler

  Asya-Pasifik bölgesi
KısaltmaADB
SloganADB, aşırı yoksulluğu ortadan kaldırma çabalarını sürdürürken, zengin, kapsayıcı, dayanıklı ve sürdürülebilir bir Asya ve Pasifik elde etmeye kendini adamıştır.
Kuruluş19 Aralık 1966 (57 yıl önce) (1966-12-19)
TürÇok Taraflı Kalkınma Bankası
Yasal statüAntlaşma
AmaçSosyal ve Ekonomik Kalkınma
MerkezMetro Manila, Filipinler
Hizmet bölgesiAsya-Pasifik
Üyeler68 ülke
BaşkanMasatsugu Asakawa
Ana organValiler Kurulu[2]
Personel3.092[1]
Resmî siteadb.org

Aralık 2016 itibarı ile en fazla hisse sahibi Japonya ve ABD (%15,6)'ye aittir. Daha sonra sırası ile Avustralya %5,8 ve Kanada %5,2 gelir.[8]

Organizasyon

Kararları vermede en yüksek mercii İdare Meclisidir. Her ülkeden birer temsilcinin katılımıyla meydana gelir. İdare Meclisi daha sonradan 12 üyeden oluşan Yönetim Kurulu üyelerini ve temsilcilerini seçer. 12 üyenin 8'i bölgeden (Asya-Pasifik) gelirken, diğerleri bölge dışındaki ülkelerden seçilir.[9]

İdare meclisi aynı zamanda Yönetim Kuruluna da başkanlık eden bankanın müdürünü seçer. Seçilen başkanın 5 yıllık bir görev süresi vardır ve yeniden seçilebilir. Geleneksel olarak ve Japonya daima lider hissedar konumunda olduğundan başkanlar Japon seçilmiştir.

Şu anki başkan Takehiko Nakao 2013 yılında görev süresi dolan Haruhiko Kuroda'dan koltuğu devralmıştır.[10]

Bankanın Asya-Pasifik bölgesinde 25 saha şubesi olup, Washington, Frankfurt, Tokyo ve Sidney gibi şehirlerde de temsilcieri bulunmaktadır. Bankanın bünyesinde toplam 3000 kişi çalışmaktadır ve 67 ülkenin 60'ı böylece temsil edilmektedir.

Başkanların Listesi

İsimYıllarMilliyet
Takeshi Watanabe1966-1972  Japonya
Shiro Inoue1972-1976  Japonya
Taroichi Yoshida1976-1981  Japonya
Masao Fujioka1981-1989  Japonya
Kimimasa Tarumizu1989-1993  Japonya
Mitsuo Sato1993-1999  Japonya
Tadao Chino1999-2005  Japonya
Haruhiko Kuroda2005-2013  Japonya
Takehiko Nakao2013-  Japonya

Tarihçe

1960'lar

Bölgesel banka fikri ilk kez Taylanlı bir bankacı olan Paul Sithi-Amnuai tarafından 1963 yılında düzenlenen Asya ve Uzak Doğu Ekonomik Komisyonu kongresinde dile getirilmiştir. Bölgeler arası ticareti artırma düşüncesi temel prensiptir.[11] ABD ilk başlarda 1959 yılındaki Inter-American Kalkınma Bankası'nın kuruluşundan sonra böylesi bir finansal kuruluşun kurulmasına sıcak bakmadı. Fakat Vietnam Savaşı'nın şiddetlenmesi ile ABD başkanı Lyndon B. Johnson 1964'te AKB'yi destekleme kararı aldı. Bu kararının arkasında Senatör J. William Fulbright'ın Vietnam Savaşı'nın sadece Amerikan kanı ve hazinesi akıtmayacağı ve aslında Amerika'nın Asya'daki imajını zedeleyeceği yönündeki açıklamalarını yanlış çıkarmak vardır. Daha sonra başkan Johnson emekli Dünya Bankası başkanı Eugene R. Black, Sr.'ı yeni bir finansal kurum oluşturması yönünde baskı yaptı.[12]

Finans

En fazla borç alan 5 ülke [13]
Ülke20162015
Milyon $%Milyon $%
 Çin15,61524.814,64625.2
 Hindistan13,33121.212,91622.2
 Endonezya8,70013.88,21414.1
 Filipinler5,9359.45,5259.5
 Pakistan4,5707.34,3197.4
Diğerleri14,83123.512,48621.6
Toplam62,983100.058,106100.0

Önemli projeler ve teknik yardım

Eleştiri

AKB'nin ilk kurulduğu zamandan beri, eleştirmenler iki ana bağış veren, Japonya ve ABD'yi borç verme, politika oluşturulması ve karar aşaması kısımlarında aşırı etki kullanmakla suçladılar.[22]

Oxfam Avustralya Bankayı yerel halklara karşı ilgisiz davranmakla suçladı. "Global ve uluslararası seviyede çalışırken, bu bankalar insan haklarını fakir ve dışlanmış topluluklara zarar veren projeler aracı ile kolayca ihlal edebilir."[23] Banka aynı zamanda Birleşmiş Milletler Çevre Programı'ndan da eleştiri almıştır. Bu kurum tarafından yayınlanan rapora göre: "büyümenin çoğu kırsal bölgede yaşayan nüfusun %70'ini es geçti ve bu insanlar geçimlerini sağlamak için tarıma ve doğal kaynaklara muhtaçlar."[24]

Aynı zamanda AKB'nin geniş çaplı projelerinin öngörülemezlik yüzünden sosyal ve çevresel zararlara yol açtığı yönünde de eleştiriler mevcuttur. En tartışmalı projelerden biri olan Tayland'daki Mae Moh kömür santrali. Çevreci ve insan hakları örgütlerine göre her ne kadar AKB'nin çevre koruma standardları kâğıt üzerinde uyuluyor gözükse de, çalışmalar başladığında bu genellikle ihlal ediliyor ve insanlar evlerinden göç etmeye zorlanıyor veya yerli halkarın kültürleri de bu süreçten nasibini alıyor.

En fazla katkıda bulunan ve sermayeye sahip olan 20 ülke

Aşağıdaki tablo Aralık 2014 verilerine göre en fazla katkıda bulunan 20 ülkeyi göstermektedir.[25]

SıralamaÜlkeKayıtlı sermaye

(Toplam %)

SıralamaÜlkeOy gücü

(Toplam %)

Dünya100.000Dünya100.000
1  Japonya15.677  Avrupa Birliği15.724
2  ABD15.5671  Japonya12.840
 Avrupa Birliği14.4292  ABD12.752
3  Çin6.4733  Çin5.477
4  Hindistan6.3594  Hindistan5.386
5  Avustralya5.8125  Avustralya4.948
6  Kanada5.2546  Kanada4.502
7  Endonezya5.1317  Endonezya4.404
8  Güney Kore5.0608  Güney Kore4.347
9  Almanya4.3459  Almanya3.775
10  Malezya2.73510  Malezya2.487
11  Filipinler2.39311  Filipinler2.213
12  Fransa2.33812  Fransa2.169
13  Pakistan2.18813  Pakistan2.049
14  Birleşik Krallık2.05114  Birleşik Krallık1.940
15  İtalya1.81515  İtalya1.751
16  Yeni Zelanda1.54316  Yeni Zelanda1.533
17  Tayland1.36817  Tayland1.393
18  Tayvan1.09418  Tayvan1.174
19  Hollanda1.03019  Hollanda1.123
20  Bangladeş1.02620  Bangladeş1.119

Üyeler

AKB'nin 67 üyesi bulunmaktadır (2 Şubat 2007 itibarı ile): Asya ve Pasifik bölgesinden 48 üye, diğer bölgelerden 19 üye.[26] Asya'da olup da üye olmayan ülkeler Bahreyn, İran, Irak, İsrail, Ürdün, Kuveyt, Lübnan, Kuzey Kore, Umman, Katar, Rusya, Suudi Arabistan, Suriye, Birleşik Arap Emirlikleri ve Yemen. İsimler AKB tarafından tanınır.

Üye devlet üyelikten vazgeçmek istediğinde, Banka o ülkenin tahvillerini yeniden satın almak için 43. maddenin 3. ve 4. fıkralarına dayanarak gerçekleştirir.[27]

Asya Kalkınma Bankası - Gelişen Üye Ülkeler
  Diğer bölgeler
  Asya-Pasifik bölgesi gelişmiş ülkeler
  Yardım ile gelişmekte olan ülkeler kategorisinden yükselmiş D Grubu
  Sıradan Sermaye Kaynağı Finanslama C Grubu
  OCR and ADF blended financing, Group-B
  Asya Gelişim Fonu finansı, A Grubu

Asya ülkeleri

ÜlkeÜyelik tarihi
 Afganistan1966
 Avustralya1966
Kamboçya1966
Hindistan1966
Endonezya1966
 Japonya1966
 Güney Kore1966
 Laos1966
 Malezya1966
   Nepal1966
 Yeni Zelanda1966
 Pakistan1966
 Filipinler1966
 Samoa1966
 Singapur1966
 Sri Lanka1966
 Tayvan1966
 Tayland1966
 Vietnam[28]1966
 Hong Kong[29]1969
 Fiji1970
 Papua Yeni Gine1971
 Tonga1972
 Bangladeş1973
 Myanmar1973
 Solomon Adaları1973
 Kiribati1974
 Cook Adaları1976
 Maldivler1978
 Vanuatu1981
 Bhutan1982
 Çin1986
 Marshall Adaları1990
 Mikronezya Federal Devletleri1990
 Moğolistan1991
 Nauru1991
 Tuvalu1993
 Kazakistan1994
 Kırgızistan1994
 Özbekistan1995
 Tacikistan1998
 Azerbaycan1999
 Türkmenistan2000
 Doğu Timor2002
 Palau2003
 Ermenistan2005
 Brunei2006
 Gürcistan2007

Dış ülkeler

ÜlkeÜyelik tarihi
 Avusturya1966
 Belçika1966
 Kanada1966
 Danimarka1966
 Finlandiya1966
 Almanya[30]1966
 İtalya1966
 Hollanda1966
 Norveç1966
 İsveç1966
 Birleşik Krallık1966
 ABD1966
  İsviçre1967
 Fransa1970
 İspanya1986
 Türkiye1991
 Portekiz2002
 Lüksemburg2003
 İrlanda2006

Kaynakça