Guyana
Guyana veya resmî adıyla Guyana Kooperatif Cumhuriyeti (İngilizce: Co-operative Republic of Guyana), Karayipler'de yer alan bir ülkedir. Kıtanın kuzeyinde yer alan ülkenin batısında Venezuela, doğusunda Surinam, güneyinde Brezilya yer alırken; kuzey taraflarının Karayip Denizi'ne kıyısı vardır. Ülkenin en büyük şehri ve aynı zamanda da başkenti Georgetown'dur.
Guyana Co-operative Republic of Guyana Guyana Kooperatif Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Slogan "Bir insan, bir millet, bir kader" | |||||||||
.svg) | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent ve en büyük şehir | Georgetown 6°46′K 58°10′B / 6.767°K 58.167°B | ||||||||
| Resmî dil(ler) | İngilizce | ||||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Guyanese Creole, Portekizce, İspanyolca, Akawaio, Macushi, Wai Wai, Arawakan | ||||||||
| Etnik gruplar |
| ||||||||
| Demonim | Guyanalı | ||||||||
| Hükûmet | Üniter, başkanlı, anayasal cumhuriyet | ||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 214.970 km2 (84.) | ||||||||
• Su (%) | 8.4 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• 2018 tahminî | 786.391 (164..) | ||||||||
• 2012 sayımı | 747.884[1] | ||||||||
• Yoğunluk | 3,502/km2 (232.) | ||||||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||||
• Toplam | 13,661 milyar $ (145.) | ||||||||
• Kişi başına | 17.360 $[2] (72..) | ||||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||||
• Toplam | 6,806 milyar $ (151.) | ||||||||
• Kişi başına | 8.073 $[2] (70.) | ||||||||
| İGE (2019) |  0.682[3]orta · 122. | ||||||||
| Para birimi | Guyana doları (GYD) | ||||||||
| Zaman dilimi | UTC-4 | ||||||||
| Trafik akışı | sol | ||||||||
| Telefon kodu | 592 | ||||||||
| İnternet alan adı | .gy | ||||||||
Coğrafya
Guyana tarafından kontrol edilen bölge, 1 ° ve 9 ° K enlemleri ile 56 ° ve 62 ° W boylamları ile dünyanın en seyrek nüfuslu ülkelerinden biri arasında yer almaktadır.
Ülke beş doğal bölgeye ayrılabilir; nüfusun çoğunun yaşadığı Atlantik sahili boyunca (düşük kıyı ovası) dar ve verimli bir bataklık ovası; Guyana'nın maden yataklarının çoğunu içeren daha beyaz bir kum kuşak (engebeli kum ve kil bölgesi); ülkenin güneyindeki yoğun yağmur ormanları (Ormanlık Yayla Bölgesi); güneybatıdaki daha kuru savana alanları; ve çoğunlukla Brezilya sınırına yükselen dağlardan oluşan en küçük iç ovalar (iç savana).
En uzun dört nehir 1.010 kilometre uzunluğunda Essequibo, 724 kilometre uzunluğunda Courentyne Nehri, 595 kilometre (370 mil) Berbice ve 346 kilometre (215 mi) Demerara'dır. Courentyne nehri Surinam ile sınırı oluşturur.
Guyana, Güney Amerika'daki bazı bölgelere insanlar tarafından erişilemeyen en büyük bozulmamış yağmur ormanlarından birine sahiptir. Guyana'nın zengin doğal tarihi, ilk kaşifler Sir Walter Raleigh ve Charles Waterton ve daha sonra doğa bilimci Sir David Attenborough ve Gerald Durrell tarafından tanımlandı. 2008'de BBC, keşfedilmemiş türler ve dev su samuru ve harpy kartal gibi nadir türler de dahil olmak üzere, büyük yaban hayatı çeşitliliğini vurgulayan Jaguar'ın Kayıp Ülkesi adlı üç bölümlü bir program yayınladı.
Guyana, 2012 yılında yağmur ormanlarını koruma çabaları nedeniyle Norveç'ten 45 milyon dolar ödül aldı. Bu, doğal yaşam alanını korumak ve sürdürmek için uluslararasında toplam 250 milyon dolarlık bir 2009 anlaşmasından kaynaklanıyor. Ülke şimdiye kadar toplam hibenin 115 milyon dolarını aldı.
İdari yapılanma
Guyana idari açıdan on bölgeye ayrılmıştır.
| Nr. | Bölge | Yüzölçümü (km²) | Nüfus | Nüfus yoğunluğu (kişi/km²) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Barima-Waini | 20.339 | 24.275 | 1,19 |
| 2 | Cuyuni-Mazaruni | 47.213 | 17.597 | 0,37 |
| 3 | Demerara-Mahaica | 2.232 | 310.320 | 139,03 |
| 4 | East Berbice-Corentyne | 36.234 | 123.695 | 3,41 |
| 5 | Essequibo Islands-West Demerara | 3.755 | 103.061 | 27,45 |
| 6 | Mahaica-Berbice | 4.190 | 52.428 | 12,51 |
| 7 | Pomeroon-Supenaam | 6.195 | 49.253 | 7,95 |
| 8 | Potaro-Siparuni | 20.051 | 10.095 | 0,50 |
| 9 | Upper Demerara-Berbice | 17.040 | 41.112 | 2,41 |
| 10 | Upper Takutu-Upper Essequibo | 57.750 | 19.387 | 0,34 |
| Guyana | 214.999 | 751.223 | 3,49 |
Nüfusun % 57'sini Hristiyanlar, % 28'ini Hindular ve % 10'undan fazlasını müslümanlar oluşturur.
Salgın hastalıklar
2013 yılında başlayan Batı Afrikadaki Ebola salgını,Guyana'ya da sıçraması soncu birçok insan hayatını kaybetmiştir.Tahminlere göre 5740 Guyana vatandaşı yaşamını yitirmiştir. Salgında dünya genelinde ise 20,000 kişi yaşamını yitirmiştir.[4]