Hüseyin Emirabdullahiyan
Hüseyin Emirabdullahiyan (Farsça; حسین امیرعبداللهیان; d. 23 Nisan 1964 - 19 Mayıs 2024), İranlı siyasetçi, diplomat ve İran'ın eski dışişleri bakanıydı. Daha önce 2011-2016 yılları arasında Arap ve Afrika İşlerinden sorumlu dışişleri bakan yardımcısıydı.[1] 19 Mayıs 2024'te geçirdiği helikopter kazasında öldü.[2]
| Hüseyin Emirabdullahiyan | |
|---|---|
_(cropped).jpg) | |
| 2023'te Emirabdullahiyan | |
| İran Dışişleri Bakanı | |
| Görev süresi 25 Ağustos 2021 - 19 Mayis 2024 | |
| Cumhurbaşkanı | İbrahim Reisi |
| Yerine geldiği | Muhammed Cevad Zarif |
| Yerine gelen | Ali Bakıri |
| İran'ın Bahreyn Büyükelçisi | |
| Görev süresi 21 Ağustos 2007 - 4 Eylül 2010 | |
| Cumhurbaşkanı | Mahmud Ahmedinejad |
| Yerine geldiği | Muhammed Farazmand |
| Yerine gelen | Mehdi Aghajafari |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Hüseyin Emirabdullahiyan 23 Nisan 1964 Damğan, Simnan Eyaleti, Pehlevî İranı |
| Ölüm | 19 Mayıs 2024 (60 yaşında) Doğu Azerbaycan Eyaleti, İran |
| Ölüm nedeni | Helikopter kazası |
| Vatandaşlığı |  İran |
| Çocuk(lar) | 2 |
| Bitirdiği okul | Uluslararası İlişkiler Okulu Tahran Üniversitesi |
| Mesleği | Siyasetçi · diplomat |
İran Meclis Başkanı'nın uluslararası ilişkiler konusunda özel yardımcısı, Ali Laricani'nin başkanlığından Muhammed Bakır Galibaf'ın başkanlığına kadar İslamî Şûra Meclisi Uluslararası İşler Genel Müdürü, Filistin İntifadasına Destek için Uluslararası Konferans Daimi Sekreterliği Genel Sekreteri, Filistin Stratejik Diyalog Dergisi Genel Müdürü olarak görev yaptı.[3][4][5]
Ali Ekber Salihi'nin bakanlığı döneminde Dışişleri Bakan Yardımcılığı görevine getirildi ve bu görevi Muhammed Cevad Zarif'in bakanlığının ilk üç yılında da sürdürdü.
İlk yılları ve eğitimi
Emirabdullahiyan, 23 Nisan 1964'te Damğan'da doğdu. Henüz 6-7 yaşlarındayken babasını kaybetti. 1994 yılında evlendi ve bir oğlu ve bir kızı var. Emirabdullahiyan, Dışişleri Bakanlığı Diplomatik İlişkiler Fakültesi'nden lisans, Tahran Üniversitesi Hukuk ve Siyasal Bilimler Fakültesi'nden Uluslararası İlişkiler alanında yüksek lisans ve Tahran Üniversitesi'nden Uluslararası İlişkiler alanında doktora derecesine sahiptir.[6]
Siyasi kariyeri
Bağlılığı
Emirabdullahiyan, Lübnan'daki Hizbullah, Suriye ve İsrail ile çatışma halinde olan İran İslam Cumhuriyeti'ne bağlı diğer akımlarla bağlantılı olan Direniş Cephesi'ni desteklemektedir.[7]
Seyyid Muhammed Hatemi'nin cumhurbaşkanlığı dönemindeki nükleer müzakereler sırasında Nükleer Müzakerelerin Siyasi ve Güvenlik Komitesi üyesiydi. Hasan Ruhani'nin ilk döneminde Tahran'daki Londra Büyükelçiliğinin yeniden açılmasının ardından bölgesel görüşmeler için Londra'ya davet edilen ve dönemin İngiltere Dışişleri Bakanı Philip Hammond ile görüşen ilk İranlı yetkilidir. Dosyasında Federica Mogherini ile ayrıntılı bölgesel görüşmelerin yanı sıra BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun ve Hizbullah-Lübnan Genel Sekreteri Seyid Hasan Nasrallah ile de ayrıntılı görüşmelerde bulundu.[8]
ABD ile müzakere
Emirabdullahiyan, 2007'de Bağdat'ta yapılan İran-Irak-ABD üçlü toplantısında İran müzakere ekibinin başındaydı. Toplantı, Irak'taki durumu tehlikeli olarak nitelendiren Amerikalıların talebi üzerine, Irak'ın güvenliğini sağlamak amacıyla düzenlenmişti. Görüşmeler üç oturumdan sonra sonuçsuz kaldı. Emirabdullahiyan daha sonra görüşmelerle ilgili olarak, Amerikalıların mantıklı bir söz duyduklarında ve mantıklı bir cevapları olmadığında sahneyi terk ettiklerini söyledi. ABD müzakerelerin başında gündemi kendilerinin belirlemesi gerektiğini düşündü ancak İslam Cumhuriyeti buna izin vermedi ve gündemin tarafların mutabakatıyla belirlenmesine karar verildi.[9][10]
Kasım Süleymani ile iletişimi
Emirabdullahiyan'ın Kasım Süleymani ile yakın bir ilişkisi vardı ve bunun nedeni Dışişleri Bakanlığı'nda, özellikle de İran Dışişleri Bakanlığı'nın Arap ve Afrika pozisyonlarında yirmi yıl boyunca üstlendiği sorumluluktu. Süleymani, Kudüs Gücü'nün komutanı olduğunda Amirabdollahian, Dışişleri Bakanlığı'nda Irak uzmanıydı. 2003 yılında ABD'nin Irak'ı işgali sırasında Saddam'ın devrilmesiyle birlikte Dışişleri Bakanlığı'nda Irak'tan sorumlu oldu.
Emirabdullahiyan daha sonra Avrupalı delegasyonlar ve yetkililerle yaptığı görüşmede İslam Cumhuriyeti ve Süleymani'ye teşekkür edilmesi gerektiğini çünkü Süleymani'nin dünya barışı ve güvenliğine katkıda bulunduğunu söyledi. Süleymani olmasaydı bölgedeki büyük ülkelerin parçalanacağına inandığını belirtti.[11]
Dışişleri Bakanı
.jpg)
Irak, 2016 yılında diplomatik ilişkilerini kesen Suudi Arabistan ve İran arasında 2021 yılından bu yana beş tur doğrudan görüşmeye ev sahipliği yaptı. Bakanlar düzeyindeki 6. tur görüşmeler durdu ancak Aralık 2022'de Ürdün'ün başkenti Amman'da yapılan bir toplantının ardından Emirabdullahiyan ve Suudi Dışişleri Bakanı Faisal bin Farhan Al Saud, her iki ülkenin de "daha fazla diyaloğa açık" olacağının sinyalini verdi.[12] Ocak 2023'te Davos'taki Dünya Ekonomik Forumu'nda bir panelde konuşan Faysal, "Riyad'ın İran ile diyalog kurmaya çalıştığını" yineledi.[13] İki ülke, Çin'in aracılık ettiği bir anlaşmanın ardından 10 Mart 2023'te ilişkilerin yeniden başladığını duyurdu.[14] Bu anlaşma, İran-Suudi Arabistan vekâlet çatışmasının hafiflemesine yol açabilir ve böylece Yemen, Suriye, Irak, Lübnan ve Bahreyn'e istikrar getirebilir.[15]
Hüseyin Emirabdullahiyan, Temmuz 2023'te Katar Dışişleri Bakanı Mohammed bin Abdulaziz Al Khulaifi ile bir araya geldi. Görüşmede altyapı projelerine ilişkin ortak çalışmalar ele alındı.[16]
Ölümü
19 Mayıs 2024'te Emirabdullahiyan ve Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'yi taşıyan helikopter Azerbaycan-İran sınırındaki Verzigan kasabası yakınlarında düştü.[17] Her ikisi de kaza yerinde ölü bulundu.[18] Kazaya İran'ın Doğu Azerbaycan eyaletindeki kötü hava koşulları neden oldu.[19][20][21]