Հոսեյն Ամիր Աբդոլլահիան
Հոսեյն Ամիր Աբդոլլահիան (պարս.՝ حسین امیرعبداللهیان, ապրիլի 23, 1964, Դամղան, Պահլավական Իրան - մայիսի 19, 2024[1], Bakrabad Rural District, Արևելյան Ադրբեջան), իրանցի քաղաքական գործիչ և դիվանագետ, ով զբաղեցրել է Իրանի արտաքին գործերի նախարարը 2021 թվականից մինչև իր մահը՝ 2024 թվականը[4][5]։ Նախկինում՝ 2011-2016 թվականներին եղել է արաբական և աֆրիկյան հարցերով փոխարտգործնախարար[4]։
| Հոսեյն Ամիր Աբդոլլահիան պարս.՝ حسین امیرعبداللهیان | |
|---|---|
_(cropped).jpg) | |
| Ծնվել է | ապրիլի 23, 1964 |
| Ծննդավայր | Դամղան, Պահլավական Իրան |
| Մահացել է | մայիսի 19, 2024[1] (60 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Bakrabad Rural District, Արևելյան Ադրբեջան |
| Գերեզման | Shah Abdol-Azim Shrine |
| Քաղաքացիություն |  Պահլավական Իրան և  Իրան |
| Մայրենի լեզու | պարսկերեն |
| Կրոն | իսլամ |
| Կրթություն | Թեհրանի համալսարան, Շահիդ Բեհեշտիի համալսարան[2] և School of International Relations?[3] |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ և դիվանագետ |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Իրանի Արտաքին գործերի նախարար և ambassador of Iran to Bahrain? |
 Hossein Amir-Abdollahian Վիքիպահեստում | |
Հոսեյն Ամիր Աբդոլլահիանը եղել է Իրանի խորհրդարանի խոսնակի միջազգային հարցերով հատուկ օգնականը, Իսլամական խորհրդատվական ժողովի միջազգային հարցերով գլխավոր տնօրենը՝ Ալի Լարիջանիի նախագահությունից մինչև Միջազգային համաժողովի մշտական քարտուղարության գլխավոր քարտուղար Մոհամմադ Բաղեր Ղալիբաֆի նախագահությունը։ Պաղեստինի ինթիֆադայի աջակցության համար, Պաղեստինի ռազմավարական երկխոսության եռամսյակի կառավարիչ տնօրեն[6][7][8]։
Ամիր Աբդոլլահիանը նշանակվել է արտաքին գործերի փոխնախարար Ալի Աքբար Սալեհիի օրոք, որը պահպանվել է Մոհամմադ Ջավադ Զարիֆի նախարարության առաջին երեք տարիներին։ եղել է ԱԳՆ միջազգային հարաբերությունների դպրոցի պրոֆեսոր[9]։
Զարիֆի չհայտարարված հրաժարականից հետո լրատվամիջոցների տարբեր աղբյուրներ ենթադրել են, որ Ամիր Աբդոլլահիանը նախարարի պաշտոնի հավանական թեկնածուն է՝ նշելով նրա սերտ կապը Իրանի խորհրդարանի այն ժամանակվա նախագահ Ալի Լարիջանիի հետ[10]։
Վաղ տարիք և կրթություն
Ամիր-Աբդոլլահիանը ծնվել է 1964 թվականին Դամղանում[11]։ 6-7 տարեկանում կորցրել է հորը։ Նա ամուսնացել էր 1994 թվականին, ուներ որդի և դուստր։ Ամիր-Աբդոլլահիանը դիվանագիտական հարաբերությունների բակալավրի կոչում է ստացել արտաքին գործերի նախարարության ֆակուլտետից, մագիստրոսի կոչումը՝ միջազգային հարաբերությունների ոլորտում՝ Թեհրանի համալսարանի իրավունքի և քաղաքական գիտությունների ֆակուլտետում, իսկ միջազգային հարաբերությունների դոկտորի աստիճան ՝ Թեհրանի համալսարանից[10]։
Արտաքին գործերի նախարար (2021–2024)
2021 թվականից ի վեր Իրաքը հյուրընկալել է Սաուդյան Արաբիայի և Իրանի միջև ուղիղ բանակցությունների հինգ փուլ, որոնք խզել էին դիվանագիտական հարաբերությունները 2016 թվականին։ Նախարարների մակարդակով բանակցությունների 6-րդ փուլը կանգ է առել, բայց 2022 թվականի դեկտեմբերին Ամմանում ( Հորդանան ) հանդիպումից հետո Աբդոլլահիանը և Սաուդյան Արաբիայի արտաքին գործերի նախարար Ֆեյսալ բեն Ֆարհան Ալ Սաուդն ազդարարել են, որ երկու երկրներն էլ «բաց կլինեն ավելի շատ երկխոսության համար»[12]։ 2023 թվականի հունվարին Ֆեյսալը, ելույթ ունենալով Դավոսի Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի ժամանակ, կրկնել է, որ «Էր Ռիադը փորձում է երկխոսություն գտնել Իրանի հետ»[13]։ Երկու երկրները հայտարարել են հարաբերությունների վերականգնման մասին 2023 թվականի մարտի 10-ին՝ Չինաստանի միջնորդությամբ կնքված գործարքից հետո[14]։ Դա կարող է հանգեցնել Իրան-Սաուդյան Արաբիա պրոքսի կոնֆլիկտի մեղմացմանը՝ այդպիսով կայունություն հաստատելով Եմենում, Սիրիայում, Իրաքում, Լիբանանում և Բահրեյնում[15]։
Ամիր-Աբդոլլահիանը 2023 թվականի հուլիսին հանդիպել է Կատարի արտաքին գործերի նախարար Մուհամմեդ բեն Աբդուլազիզ Ալ Խուլեյֆիի հետ։ Նրանք քննարկել են ենթակառուցվածքային ծրագրերի շուրջ համատեղ աշխատանքը[16]։
2023 թվականի հոկտեմբերի 14-ին ՄԱԿ-ի դիվանագետ Թոր Վեննեսլանդի հետ հանդիպման ժամանակ Աբդոլլահիանը զգուշացրել է, որ Իրանը կարող է միջամտել Իսրայել-Համաս պատերազմին, եթե Իսրայելը ցամաքային ներխուժում կատարի Գազա[17]։
2023 թվականի հոկտեմբերի 15-ին Աբդոլլահյանը Կատարի Դոհայում հանդիպել է ՀԱՄԱՍ-ի առաջնորդ Իսմայիլ Հանիյեի հետ[18]։
Ամիր Աբդոլլահիանը արտաքին գործերի նախարարության միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի հրավիրյալ պրոֆեսոր է եղել[19][20]։
Մահ
2024 թվականի մայիսի 19-ին Ամիր Աբդոլլահիանին և նախագահ Էբրահիմ Ռաիսիին տեղափոխող ուղղաթիռը կործանվել է ադրբեջանա-իրանական սահմանին գտնվող Վարզեկան քաղաքի մոտ[21], երկուսն էլ մահացած են հայտնաբերվել վթարի վայրում[22]։ Վթարը տեղի է ունեցել Իրանի Արևելյան Ադրբեջան նահանգում եղանակային վատ պայմանների պատճառով[23]։
Ծանոթագրություններ
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հոսեյն Ամիր Աբդոլլահիան» հոդվածին։ |