Köprübaşı, Trabzon

Bugünkü Fidanlı, Gündoğan ve Akpınar mahalleleri ile Çifteköprü ve Güneşli köyü adı altında tek muhtarlık olarak 1929 yılına kadar devam etmiştir. 1929 yılında bugünkü Kahraman, Yağmurlu, Koyuncular, Konuklu, Dağardı, Büyük Doğanlı, Yılmazlar ve Arpalı köylerinin iştirakiyle Köprübaşı bucağı teşekkül ettirilmiştir. Bucak merkezi de Garbigöneşera olmuştur. Daha sonra Fidanlı, Akpınar ve Gündoğan Mahallelerinin birleştirilmesi ile 1965 yılında Köprübaşı Beldesi kurulmuştur. 5 Mayıs 1990 tarihinde 3644 sayılı kanunla Sürmene İlçesinden ayrılarak yeni bir ilçe olarak kurulmuş olup; 12 Ağustos 1991 tarihinde ilk Kaymakamı göreve başlamıştır.^[2]

Köprübaşı, kuzeyde ve batısında Sürmene ilçesi, güneyinde Bayburt ili, doğusunda Çaykara, Of ve Dernekpazarı ilçeleri vardır. İlçe merkezinde rakım 200 metre, yüzölçümü ise 132 km dir. Trabzon ilinin Bayburt iline bağlayan en yakın yola sahiptir.

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

Büyükdoğanlı mahallesi oldukça yüksek ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Mahallenin ulaşımı kışın sekteye uğramakla beraber yolu stabilizedir. Köy bir dağın yamacınakurulmuş olup köy halkı geçimini zor şartlardaki tarım ve hayvancılıktan karşılamaktadır.

İlçenin Köprübaşı Merkez Belediyesi ile Beşköy Belde Belediyesi olmak üzere 2 adet belediyesi bulunmaktadır. İlçede toplu yerleşim alanlarını oluşturan köy ve mahalleler ayrı ayrı dağınık bir şekilde yerleşim alanlarına sahiptir. Bu da yörenin meyilli ve dik yamaçlı olmasından kaynaklanmaktadır. Köprübaşı ilçesinin iklimi Karadeniz Bölgesi’nin iklim özelliklerini taşımaktadır. Yazları serin, kışları ise ılık geçer. Her mevsim yağış görülmektedir.

Bölgede güneyden kuzeye doğru akan Manahoz Deresi bulunur. Bu dere ilçenin en önemli akarsuyu durumundadır. Yeni Yayla ve Gezge kuronlarından doğar, Madur Dağı'nın eteklerinden çıkan en bol kolu alır. Hamzaağa Yaylasından doğan ikinci kolla Arpalı Köyü’nde birleşerek kuzeye doğru akmaya devam eder. Doğuda Sultanmurat yamaçlarından akan Vartan ile, batıdan akan Vizera deresi, Ehşoho deresi, Çifteköprü deresi ve Ormanseven deresini alarak Sürmene ilçe merkezinden Karadeniz’e dökülür.

İlçede arazi yapısı yamaç ve dağlıktır. Dağlar ilçenin güneyinde doğu- batı doğrultusunda uzanırlar. Dağlar ormanla kaplıdır.

İlçede en önemli yükseltiler Manahoz Vadisi ve Küçükdere Vadisi arasında Kuzeyden güneye doğru artarak yükselen sırtlardır. Bu yükseltiler sırası ile; Ayluka Tepesi, Yeniyol Tepesi, Kangeller Tepesi, Harman Kayalıkları Tepesi ve güneyde yörenin ve ilçenin en yüksek yeri ve simgesi olan Madur Dağı'dır. (Yüksekliği 2742 metre) ^[14]

Ataerkil aile düzeni denilen ve babanın kesin söz sahibi olduğu düzen son yıllara kadar etkinliğini sürdürmüştür. Eğitim ve gurbetçiliğin etkisi giderek bu düzeni bozmuş ve bugün hemen her bireyin söz sahibi olduğu aile şekli ortaya çıkmıştır. Evler genellikle köylerde karışık yapıda olup, kısmen ahşap yapı özelliği taşırlar. Ancak son yıllarda yapılan evler betonarme yapılmaktadır.

Halkın okuma - yazma oranı yüksektir. Eğitime verilen önem her geçen gün artmaktadır. Özellikle kız öğrencilerin ilköğretimden sonra lise ve üniversiteye devam ederek eğitimlerini sürdürmeleri konusunda velilerden kaynaklanan sıkıntılar günümüzde yaşanmamaktadır.

Okuma – yazma bilmeyen vatandaşlar için okuma – yazmayı öğretici kurslar açılmaktadır. İlçede gençlerin eğitimi ve el becerilerini geliştirmek için çeşitli kurslar açılmakta, bu kurslara gençlerin devam etmeleri sağlanmaktadır.

İlçede çok programlı lise bulunmaktadır.^[14]

Mahalleler

• Beşköy
• Arpalı
• Çifteköprü
• Güneşli
• Akpınar
• Fidanlı
• Gündoğan
• Pınarbaşı
• Yağmurlu

İlçede en önemli gelir kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Tarım ürünü olarak fındık, çay ve mısır başlıca ekilen ürünlerdir. Son yıllarda kivi yetiştiriciliği de yaygın olarak yapılmaya başlanmıştır.

Genel olarak büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık yaygın olarak yapılmaktadır. Köy ve mahallelerde yaşayan hemen herkesin evinde hayvancılık yapılmaktadır.

Gelir kaynaklarından birisi de ağaç işleri ve el sanatlarıdır. Beşik yapımı, kaşık yapımı ile uğraşıp geçimini sağlayan pek çok kisi bulunmaktadır. İlçede insanların bir arada çalışıp üretim yapabileceği fabrika vb. üretim tesisi bulunmamaktadır.

Ekilen alanların az olması beraberinde geçimin güçlüklerini getirmektedir. Bu nedenle cogunlukla İstanbul, İzmit, Samsun, Sakarya ve Zonguldak’a gurbete gidilmektedir.

İlçeye bağlı Harman Yaylası tarihi bir öneme sahiptir. 1916 yılında Doğu Anadolu Bölgesi ve Karadeniz Bölgesi’ni işgal eden Rus Ordusuna karşı verilen savaşta Sultanmurat ve Harmantepe’de büyük savaşlar yaşanmış ve Rus ordularının sahildeki kuvvetleriyle birleşmesi bu cephelerde önlenmiştir. Harmantepe’de şehit düşen askerleri için her yıl 29 Haziran tarihinde anma törenleri düzenlenmektedir.^[15][16]

İlçenin güneyinde doğu – batı ekseninde uzanan dağ eteklerinde 1750 – 2200 metre yüksekliklerde yaylalar vardır. Bu yaylaların denize doğru alçalan kesimleri, özellikle vadi yamaçları ormanlarla kaplıdır. Yaylalar geniş otlakları, temiz havası ve soğuk suları nedeni ile yaz aylarında hayvancılıkla geçinen halkın uğrak yerleridir. Mayıs ayından Eylül ayının sonuna kadar bu yaylalar canlılığını korur.^[17]

• Köprübaşı Kaymakamlığı 3 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Köprübaşı Belediyesi 29 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.