Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi
Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi,[1] kısaca Körfez İşbirliği Konseyi (İngilizce: Gulf Cooperation Council - GCC) resmi adı ile Arapça: مجلس التعاون لدول الخليج العربیه (Meclis El-Te'avun Liduvel El-Halîc El-Arabî), Basra Körfezi'ne kıyısı bulunan altı Arap ülkesinin ekonomik, siyasal ve sosyal hedefler ile bir araya gelmesiyle oluşturduğu bir ülkeler topluluğudur.
مجلس التعاون لدول الخليج العربية Meclis El-Te'avun Liduvel El-Haliç El-Arabiye Körfez Arap Ülkelerinin İşbirliği Konseyi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 Bayrak | |||||
 | |||||
| Başkent | Riyad | ||||
| Resmi Dil | Arapça | ||||
| Hükûmet | Milletler Topluluğu | ||||
| |||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Yüzölçümü | |||||
• Toplam | 2673108 km2 | ||||
| Nüfus | |||||
• Tahminî | 42,100,000 | ||||
• Yoğunluk | 17.37/km2 | ||||
| Para birimi | Khaleeji (öneri) 6 para birimi
| ||||
25 Mayıs 1981 tarihinde kurulan kurul Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden oluşur. Birleşik ekonomik anlaşma 11 Kasım 1981 tarihinde Riyad'da imzalanmıştır. Bu ülkeler Körfez İşbirliği Ülkeleri olarak tanımlanır.[2]
10 Aralık 2013 tarihinde iki günlük zirvede, Avrupa Birliğine benzer bir "Körfez Birliği" nin oluşumu gündeme geldi.[3] 12 Ağustos 2014 tarihinde Bahreyn'in başbakanı Halife bin Salman El Halife, Körfez birliği'nin kurulmasına yeniden ilgi gösterdi ve bölgedeki güncel olayların teklifin önemine değindi belirtti.[4]
Hedefleri
Kurulun açıklanmış hedefleri şunlardır:
- Ekonomi, finans, ticaret, gümrük, turizm, kanun yapma ve yönetim gibi alanlarda benzer düzenlemeler kurmak
- Sanayi, madencilik, tarım, su ve hayvancılık dallarında bilimsel ve teknik ilerleme sağlamak
- Bilimsel araştırma merkezleri kurmak
- Ticaret ortaklığı geliştirmek
- Özel sektörle beraberlik kurmak
- İnsanları arasındaki beraberliği kuvvetlendirmek
- "Khaleeji" adı verilen ortak para birimi kullanmak
Bazı ülkeler ile ilişkileri
Bütün Basra Körfezi ülkeleri bu kurulun üyesi değildir. İran özellikle dahil edilmemiştir[5] ve 2003 yılına kadar Irak Körfez ülkeleri için İran'a karşı bir güvenlik bariyeri olarak yer almıştır.[6] Yemen 2006 yılında üyelik için görüşmelere başlamıştır ve 2016 yılına kadar üye olmayı ümit etmektedir.[7]
Bahreyn ayaklanması ortasında, Suudi Arabistan ve BAE, Bahreyn protestolarını bastırmak için Bahreyn'e kara birlikleri gönderdi. Kuveyt ve Umman asker göndermekten kaçınmıştır. Aralık 2011 yılında Suudi Arabistan, Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyinin bir konfederasyon oluşturulmasını önerdi.[8] İtirazlar, diğer ülkeler tarafından önerisine karşı ortaya atılmıştır.[9][10] Ürdün, Fas ve Yemen'nin gelecekteki üyeliğine ilişkin tartışmalar olmuştur.[11][12]
Irak
Irak konsey üyesi değildir ve Basra Körfezi kıyısındaki tek Arap ülkesidir. Irak'ın ortak üyeliği Körfez Savaşı'nda Kuveyt'i işgali sonrasında 1990 yılında kesildi.[13][14] 2009 yılında Irak, Ticaret Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi Odaları karteline katılmaya hazır olduğu bildirildi.[15]
2012 yılında, Irak Savunma Bakanı Saadoun el-Dulaimi, Irak'ın Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi'ne katılmak istediğini belirtti.[16] Kuveyt, Irak'ın Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi katılmasını desteklemektedir.[17]
İran
Aralık 2012 Manama zirvesinde, Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi üyesi ülkeler kendi iç işlerine müdahale ettiği gerekçesiyle İran'ın buna bir son vermesi çağrısında bulundular.[18]
Ürdün ve Fas
Mayıs 2011'de, Ürdün'ün ilk 15 yıl önce gönderilen Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi'ne katılma isteği kabul edildi ve Fas birliğe katılmaya davet edildi.[19][20][21] 8 Eylül 2011'de, her iki ülke için beş yıllık bir ekonomik plan, iki ülkenin dışişleri bakanları ve Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi ülkelerinin görüşmeleri arasında bir araya getirildikten sonra ortaya kondu. Katılım planına bakılsa da, katılımcının katılımı için bir zaman çizelgesi olmadığı ve tartışmaların devam edeceği belirtildi.
Ürdün ve Fas şu anda konseyde olmayan iki Arap monarşisi olduğundan, mevcut üyeler onları güçlü potansiyel müttefik olarak görüyor. Ürdün, Suudi Arabistan sınırında ve ekonomik olarak Basra Körfezi ülkelerine bağlıdır. Fas, Basra Körfezi yakınında olmasa da, Fas dışişleri bakanı Taieb Fassi Fihri, "coğrafi mesafenin güçlü bir ilişkiye engel teşkil etmediğini" belirtti.
Yemen
Yemen Körfez Arap Ülkeleri İş Birliği Konseyi üyelik müzakerelerindedir ve Basra Körfezi'nde hiçbir sahil şeridine sahip olmamasına rağmen 2015 yılına kadar katılmayı umut etmiştir. Yemen Arap Yarımadası ve diğer konsey üyeleri ile ortak bir kültür ve tarihe sahiptir. Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi, Yemen'in Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Standardizasyon İdaresi, Endüstriyel Danışmanlık Körfezi Örgütü (GOIC), Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Denetim ve Muhasebe Kurumu, Körfez Radyo ve TV Kurumu, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Sağlık Bakanları Konseyi, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi Eğitim ve Öğretim Bürosu, Çalışma ve Sosyal İşler Konseyi Bakanlar ve Körfez Kupası Futbol Turnuvası, Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi'ne katılımını onayladı. Konsey, Yemen'in üye devletlerinin bu kurumlarda aynı hak ve yükümlülüklere sahip olması için gerekli tüm yasal önlemlerin alınmasına yönelik talimatlar verdi.[22]
Mayıs 2017'de, Körfez İşbirliği Konseyi, Yemen'in güneyinde, Yemen Devlet Başkanı Abd-Rabbu Mansour Hadi ile birlikte Güney Yemen'in ayrılması için çağrıda bulunan geçici bir siyasi konsey oluşumunu reddetti.[23]
Genel Sekreterler
- 26 Mayıs 1981 - Nisan 1993, Abdullah Bişara,[24] Kuveyt
- Nisan 1993 - Nisan 1996, Fahim bin Sultan al-Qasimi, Birleşik Arap Emirlikleri
- Nisan 1996 - 31 Mart 2002, Jamil bin Ibrahim al-Hujailan, Suudi Arabistan
- 1 Nisan 2002 - 31 Mart 2011, AbdulRahman bin Hamad al-Attiyah, Katar
- 1 Nisan 2011 - ..., Abdullatif bin Rashid Al-Zayani, Bahreyn
Dış bağlantılar
- Körfez Arap Ülkelerinin İşbirliği Konseyi - Genel Sekreterlik: Arapça*17 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Körfez Arap Ülkelerinin İşbirliği Konseyi Muhasebe ve Denetleme Kuruluşu28 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.