Konya (il)

39.000 km²'lik yüzölçümü ile Türkiye'nin en geniş ili olan ve Orta Anadolu yaylası üzerinde Ankara, Aksaray, Niğde, Mersin, Karaman, Antalya, Isparta, Afyon ve Eskişehir illeri ile komşu olan Konya, 36° 22' ve 39° 08' kuzey paralelleri ile 31° 14' ve 34° 05' doğu meridyenleri arasında yer alır. Başta büyük ilçeleri Ereğli, Beyşehir, Akşehir'dir. Toplam 31 ilçesi vardır. Konya büyükşehir nüfusu 2021 sonu itibarıyla 2.277.017 olup Türkiye'nin en kalabalık 6. ilidir.

Göller

Tuz Gölü

Kapalı havzasının merkezinde Tuz Gölü oluşmuştur. Ankara, Konya, Aksaray sınırlarının kesiştiği yerde olup bir kısmı Konya ili sınırları içinde yer almaktadır.

Tuz Gölü Türkiye'nin üçüncü büyük gölüdür. Derinliği 12 m civarındadır. Yaz mevsiminde buharlaşmanın etkisiyle alanı oldukça küçülür. Kuruyan kesimlerde tuz tortulları meydana gelir. Türkiye'nin tuz ihtiyacının bir kısmı buradan temin edilir. Sulama ve su ürünleri için kullanılmaz.

Beyşehir Gölü

Konya ilinin batısında Konya-Isparta sınırı üzerinde yer almaktadır.

Beyşehir Gölü Türkiye'nin ikinci büyük gölüdür. Aynı zamanda ülkenin en büyük tatlı su gölüdür. Tektonik-karstik olaylarla meydana gelmiştir. Aynı zamanda Türkiye'nin en önemli millî parklarından biridir. Millî park alanı içerisinde aynı anda su depoları olup dağ sporları yapmak imkânı da vardır. Su ürünleri açısından ekonomik değeri yüksektir. Gölün iki plajı, 22 adası ve pek çok kayalığı bulunmaktadır. Göl, ornitolojik bakımdan önemli bir kuş üreme, barınma, beslenme ve konaklama merkezidir. Bu yönü ile turizm açısından önem taşımaktadır.

Akşehir Gölü

Konya ilinin kuzeybatısında Konya-Afyonkarahisar il sınırında yer alır. Suyu tatlıdır. Tektonik olaylarla meydana gelmiştir. Su ürünleri açısından ekonomik değer gösterir. Sulama suyu olarak kullanılmakta olup kamış üretimi de yapılmaktadır.

Suğla Gölü

Konya ilinin güney batısında yer alır. Oluşumu tektoniktir. Yağışlı yıllarda alanı iyice genişlemekte kurak yıllarda ise göl kurumakta ve alüvyonlı göl tabanı ortaya çıkarak iyi bir tarım alanı oluşturmaktadır. Suyu tatlıdır. Su ürünler ve sulama açısından önemi büyüktür. Ancak Şu an itibarıyla ekili alan olarak kullanılmaktadır. Göl tamamen ikiye bölünmüştür, yarısı ekili alan yarısı göldür.

Ilgın (Çavuşçu) Gölü

Çavuşçu Gölü Konya ilinin kuzey batısında yer alır. Oluşumu tektoniktir. Suları tatlıdır. Su ürünleri açısından önemlidir. Ayrıca bir ayağı ile Atlantı ovaları sulanmaktadır.

Ereğli Akgöl

Ereğli ilçesinin batısındadır. Eski göl tabanıdır. Çok sığ bir özelliğe sahiptir. Suları tatlıdır. Ivriz deresinde gelen sularla beslenir.

Yunak Akgöl

Yunak ilçesi yakınlarında küçük bir göldür. Suyu tatlıdır. Çoğu yeri bataklık halindedir. Göl Gökpınar deresi ile Sakarya nehrine boşalmaktadır.

Diğer göller

• Düden Gölü
• Acıgöl
• Bolluk Gölü
• Meke Krater Gölü
• Sarıot Gölü

İklim

Konya'da karasal iklim hüküm sürer. Yazları kuru ve sıcak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Gece ile gündüz arası sıcaklık farkı yazın 16-22 derece arasındadır. Baharları ve kışları nemden dolayı bu fark 9-12 °C'ye kadar düşer. Kar ortalama 3 ay yerde kalır. Çevresindeki sıcak - soğuk hava merkezlerinden çok etkilenir. İç Anadolu'nun en güney bölgesinde yer almasına rağmen diğer İç Anadolu Bölgesi şehirlerinden daha soğuk olur. Bunun nedeni orta Torosların deniz etkisini tamamen önlemesidir. Konya, 1. jeolojik zamanda Anadolu'daki Tetis Denizinin yükselerek yok olması nedeniyle tam bir deniz tabanı ovasına dönüşmüştür. Düzlüğün asıl nedeni budur. İlkbaharda konveksiyonel yağışlar (kırkikindi) sıklıkla görülür. En yağışlı aylar nisan ve mayıstır. Konya ikliminin diğer bir özelliği ise yazların çok geç başlaması, kışların da çok geç bitmesidir. Step ikliminin özelliği olan yaz kuraklığı Türkiye'deki en kaliteli buğdayların yetişmesine neden olmuştur. Baharda nem ve yağmurla yeşeren otlar yazın yerini kuruluk ve sıcaktan dolayı sarıya bırakır. Türkiye'de sis yoğunluğu ve sisli gün sayısı en fazla olan il Konya'dır. Nedeni ise Konya ovasının bir çanak şeklinde bulunmasıdır. Uzun zamanlarda ölçülen en düşük sıcaklık -29 °C, en yüksek sıcaklık ise 41 °C'dir. En çok kar yağan ay Şubat, en soğuk ay Ocaktır. En sıcak aylar Temmuz ve Ağustostur. Diğer bir özellik ise yaz akşamları çevresinde bulunan dağlardaki yüksek basınç alanlarından, ovada bulunan alçak basın alanlarına esen rüzgârdır. Günlük sıcaklık farkının en belirgin özelliği de budur. Ocak ayı sıcaklık ortalaması -0.5 °C, Temmuz ayı sıcaklık ortalaması ise 23 °C'dir. Türkiye'nin en az yağış alan ili Konya'dır.

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[4])

Konya il nüfusu: 2.320.241 (2023 sonu). İlin yüzölçümü 40.841 km²'dir. İlde km²'ye 57 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 360 kişi ile Selçuklu’dur)

İlde yıllık nüfus artış oranı %1,04 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Taşkent (% 19,02)- Akşehir (-% 1,09)

6 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 31 İlçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 1154 mahalle bulunmaktadır.

Konya il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[6]	504.384	3		%20     101.156 403.228     %80
1935[7]	569.684	3	%13	%20     114.051 455.633     %80
1940[8]	620.936	3	%9	%21     129.045 491.891     %79
1945[9]	661.877	4	%7	%21     139.877 522.000     %79
1950[10]	741.026	4	%12	%21     157.421 583.605     %79
1955[11]	847.723	4	%14	%25     214.896 632.827     %75
1960[12]	982.422	4	%16	%28     279.878 702.544     %72
1965[13]	1.122.622	4	%14	%32     354.578 768.044     %68
1970[14]	1.280.239	4	%14	%36     455.707 824.532     %64
1975[15]	1.422.461	4	%11	%39     555.172 867.289     %61
1980[16]	1.562.139	4	%10	%43     672.695 889.444     %57
1985[17]	1.769.050	4	%13	%48     852.457 916.593     %52
1990[18]	1.750.303	5	-%1	%55     963.128 787.175     %45
2000[19]	2.192.166	4	%25	%59     1.294.817 897.349     %41
2007[20]	1.959.082	6	-%11	%72     1.412.343 546.739     %28
2008[21]	1.969.868	6	%1	%72     1.423.546 546.322     %28
2009[22]	1.992.675	6	%1	%73     1.450.682 541.993     %27
2010[23]	2.013.845	6	%1	%74     1.486.653 527.192     %26
2011[24]	2.038.555	7	%1	%75     1.527.937 510.618     %25
2012[25]	2.052.281	7	%1	%76     1.563.863 488.418     %24
2013[26]	2.079.225	7	%1	Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[27]	2.108.808	7	%1
2015[28]	2.130.544	7	%1
2016[28]	2.161.303	7	%1
2017[28]	2.180.149	7	%1
2018[28]	2.205.609	7	%1
2019[28]	2.232.374	7	%1
2020[28]	2.250.020	7	%1
2021[28]	2.277.017	6	%1
2022[28]	2.296.347	6	%1
2023[28]	2.320.241	6	%1

Not: 1990 yılında Karaman ilinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Konya’da ilk mahalli teşkilatın 1830 yılında Çarşı Ağalığı (İhtisap Ağalığı) adı altında kurulduğu belirtilmektedir. Bu teşkilatın 1876 yılında belediye teşkilatı haline dönüştürülmesiyle Konya ilk belediyesine sahip olmuştur. Konya Belediyesi’nin kuruluş tarihiyle ilgili olarak bazı kaynaklarda 1868 yılı verilmektedir. Belediye Başkanı olarak Muhasebeci Rahmi Bey’in adı geçmekte olup görevden ayrılış tarihi 1869’dur. 1869-1876 yılları arasında herhangi bir belediye başkanı kaynakta belirtilmediğinden, Belediye’nin kuruluş tarihini 1876 olarak kabul etmek daha doğru olacaktır.

Seyyahlar 1800 ve daha sonraki yıllarda Konya nüfusunu 15.000-20.000 arasında göstermiştir. 1853 yılında Konya’ya gelmiş olan jeolog P.D. Techihatchef şehrin nüfusunun 22.500, 1890 yılında ise Seyyah M. Gine 44.000 olduğunu yazmaktadır.

1868 yılı salnamesi Konya nüfusunu 16.732 Sille ve Hatunsaray ile birlikte 17.649 olarak göstermektedir. 1884 salnamesine göre nüfus 40.795’tir. 1894 salnamesine göre ise, 9.265 hanede 42.318 Müslüman, 1566 Ermeni, 899 Rum olmak üzere toplam 44.762’dir.

Seyyahnamelerin ve salnamelerin verdiği rakamlar Konya nüfusunun uzun yıllar 20.000-40.000 arasında olduğunu, fazla bir değişiklik göstermediğini, şehrin çeşitli nedenlerle gelişemediğini belirtmektedir.

1923 yılında Belediye’nin bütçesi, 64.000 TL’dir. Belediye hizmet sahası 110 km²'dir. Şehirde elektrik yoktur ve içme suyu, Su Komisyonu tarafından işletilmektedir. Bu yıllarda belediye su dağıtım işleriyle ilgilenmemektedir. İçme suyu kaynağı olarak o yıllarda Çayırbağı kaynağı kullanılmaktaydı.

Büyükşehir Belediyesine Geçiş

1989 yılı Mart ayında yapılan mahalli (yerel) seçimlere Konya Büyükşehir ve üç merkez ilçe (Meram-Selçuklu-Karatay) olarak girilmiş ve artık Konya biri Büyükşehir olmak üzere dört belediye başkanıyla idare edilmeye başlamıştır.

13 Temmuz 1987’de temeli atılan Hafif Raylı Sistem, Eylül 1992’de hizmete girmiştir. 28.09.1989 tarihinde Konya Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü kurulmuş ve BESO son bulmuştur. BESO’nun su ile ilgili görevleri ve Fen Müdürlüğü tarafından yürütülen kanalizasyon işleri, KOSKİ’ye geçmiştir. BESO’ya ait otobüs işletmesi, Otobüs İşletmeleri Genel Müdürlüğü adı altında faaliyetlerine devam ettikten sonra Eylül 1992’de Hafif Raylı Sistem’in de devreye girmesiyle Toplu Ulaşım İşletmesi adını almıştır.

1993 yılında Konya Büyükşehir Belediyesi, Japonya’da dünyanın en başarılı on belediyesinden birisi olarak adını dünyaya duyurmuştur.^[29]

Merkezi Yönetim

Büyükşehir illerinde Merkezi yönetim Vali, İl Müdürleri ve İl Danışma Kurulundan oluşur.

Konya, bir büyükşehirdir. Bu özelliğine göre yönetimi belirlenmiştir. Protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır.

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Konya Valisi 1968-Muş doğumlu Vahdettin ÖZKAN, 9.06.2020/274 sayılı kararla Kahramanmaraş Valisi iken atanmıştır.^[30]

Vali ve Kaymakamlara ait bilgiler Konya'nın ilçeleri sayfasında gösterilmiştir.

İdari bölünüş

1

2

Meram

Beyşehir

Selçuklu

Karatay

Karapınar

Emirgazi

Çumra

3

Seydişehir

4

5

Hüyük

6

7

8

Hadim

Bozkır

9

Yunak

Çeltik

Akşehir

12

Ereğli

10

Ilgın

11

Altınekin

Cihanbeyli

Kulu

1:Derbent

2:Akören

3:Yalıhüyük

4:Ahırlı

5:Doğanhisar

6:Güneysınır

7:Derebucak

8:Taşkent

9:Tuzlukçu

10:Kadınhanı

11:Sarayönü

12:Halkapınar

Konya'nın ilçelerini gösteren tıklanabilir harita

Konya'nın 31 ilçesi vardır. 2024 Türkiye yerel seçimlerine göre, 6 değişik parti ve 2 bağımsız tarafından yönetilmektedir. Bu ilçelerden 15'i AK Parti, 5'i Yeniden Refah 5'i CHP, 2'si Büyük Birlik 1'er tanesi de MHP ve İYİ Parti'li belediye başkanıdır.^[31]

Yerel yönetim

Büyükşehir Belediyelerinde Yerel yönetim, Büyükşehir Belediye Başkanı, Büyükşehir Belediye Meclisi ve Büyükşehir Belediye Encümeni'nden oluşur.

Yerel yönetimi temsil eden Büyükşehir Belediye Başkanı, ildeki tüm seçmenlerin oy çokluğu ile seçilir. Yerel seçimlerde İlçe Belediye Başkanı ve İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanılarak ilçelerin belediye meclisleri oluşur. İlçe Belediye meclislerinden alınan üyelerle (başkan kontenjanı, ilçe nüfusu ve parti oy oranına göre) de Büyükşehir Belediye Meclisi oluşur. Bu mecliste ilçe belediye başkanları da yer alır.^[32][33] Meclisin başkanı Büyükşehir Belediye Başkanı'dır.

Büyükşehir belediye encümeni, belediye başkanının başkanlığında, belediye meclisinin kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği beş üye ile biri genel sekreter, biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği beş üyeden oluşur. (5216 saylı kanun 16. madde)

Büyükşehir yapılan illerde, İl Genel Meclisi, yetki ve görevlerini Büyükşehir Belediye Meclisi’ne devretmiş ve kaldırılmıştır.

Konya Büyükşehir Belediye Başkanı, 1974-Konya doğumlu Uğur İbrahim Altay (AK PARTİ), 31 Mart 2024 seçimlerinde %49,44 oy oranıyla seçilmiştir.^[34]

Konya Büyükşehir Belediye Meclisi üye sayısı 131’dir (Büyükşehir Belediye Başkanı, 31 ilçe belediye başkanı ve 99 üye) Bunların 71’i AK Parti, 22'si CHP, 20'si Yeniden Refah 8’i MHP, 5'i Büyük Birlik, 2'şer İYİ Parti ve Bağımsız'dır 1'i ise DEM Parti'dir.^[35]

• T.C. Konya Valiliği