Mısır Arapçası

Mısır Arapçası (Arz. مِصْرِى (/mɯsˤrijja/)‎, Ar. لُهْجَة مِصْرِية (/luhd͡ʒa mɯsˤrijja)‎), Mısır'da konuşulan Arapçanın adlandırılmasıdır. Modern standart Arapçadan ses ve gramer yönüyle farklılıkları vardır. Arapçanın en yaygın, en çok konuşulan ve en çok öğrenilen lehçesidir.

Sesler

Modern Standart Arapçadan en belirgin ses farkı cim harfinin g olarak okunması ve kaf harfinin de birkaç istisna hariç kısa e sesi olarak okunmasıdır.

Mısır Arapçasında fiiller

Arapçada fiiler genelde 3 harfli kök temeline dayalıdır. Bu köklere getirilen eklerle fiile yeni anlamlar yüklenir ve fiil zaman, kişi, anlam bakımından değişik anlamlar kazanır.

Arapça fiiler sözlükte masdar olarak yer almaz onun yerine 3. tekil şahsın geçmiş zamanını (mazi) olarak yer alır. Örnek ketebe: O yazdı gibi. Mesela sözlükten mektub sözcüğüne bakılacağı zaman bu kelimenin kökünüden yani ketebe'den bakmak gerekir.

Mısır Arapçasında da fiil kalıpları Modern Standart Arapçadaki şeklini hemen hemen korumuştur. En belirgin farklılaşma hemen tüm kalıplarda müzari köklerinin ilk hecesinin kesre olmasıdır: yíḍrab, yíktib, yíṭlub, yífham, yímsik, yískut, yidárris, yisá:fir, yírmi, yínsa, yigí:b, yişú:f, yiḥíbb, yitkellim... gibi.

Düzenli fiiler

Düzenli fiiler üç harfli kökünde illet harfi yani elif, vav ve ye bulunmayan fiilerdir.

Düzenli fiiler I. kalıp

I. Kalıp fiiler mazi (geçmiş)'de (a veya i) ve şimdiki (müzari) zamanda (a, i veya u).

Sesli Harfler		Örnek
Mazi - Geçmiş	Müzari - Şimdi	Örnek
a	a	ḍárab - yíḍrab vurmak
a	i	kátab - yíktib yazmak
a	u	ṭálab - yíṭlub~yúṭlub istemek, talep etmek
i	a	fíhim - yífham anlamak
i	i	misik - yímsik tutmak, dokunmak
i	u	sikit - yískut~yúskut susmak

Düzenli fiil, kalıp I, fáʕal/yífʕil

Örnek: kátab/yíktib "yazmak"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Şimdi Haber		Gelecek		emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		katáb-t	katáb-na	á-ktib	ní-ktib	bá-ktib	bi-ní-ktib	ḥá-ktib	ḥá-ní-ktib
2.	erkek	katáb-t	katáb-tu	tí-ktib	ti-ktíb-u	bi-tí-ktib	bi-ti-ktíb-u	ḥa-tí-ktib	ḥa-ti-ktíb-u	í-ktib	i-ktíb-u
2.	kadın	katáb-ti	katáb-tu	ti-ktíb-i	ti-ktíb-u	bi-ti-ktíb-i	bi-ti-ktíb-u	ḥa-ti-ktíb-i	ḥa-ti-ktíb-u	i-ktíb-i	i-ktíb-u
3.	erkek	kátab	kátab-u	yí-ktib	yi-ktíb-u	bi-yí-ktib	bi-yi-ktíb-u	ḥa-yí-ktib	ḥa-yi-ktíb-u
3.	kadın	kátab-it	kátab-u	tí-ktib	yi-ktíb-u	bi-tí-ktib	bi-yi-ktíb-u	ḥa-tí-ktib	ḥa-yi-ktíb-u

Sayı/Cinsiyet	Aktif Ortaç İsmi Fail	Pasih Ortaç İsmi Meful	İsim Fiil
Erkek Tekil	ká:tib	maktú:b	kitá:ba
Kadın Tekil	kátb-a	maktú:b-a
Çoğul	katb-í:n	maktub-í:n

Düzenli fiil, kalıp I, fíʕil/yífʕal

Örnek: fíhim/yífham "anlamak"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Şimdi Haber		Gelecek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1st		fihím-t	fihím-na	á-fham	ní-fham	bá-fham	bi-ní-fham	ḥá-fham	ḥá-ní-fham
2.	erkek	fihím-t	fihím-tu	tí-fham	ti-fhám-u	bi-tí-fham	bi-ti-fhám-u	ḥa-tí-fham	ḥa-ti-fhám-u	í-fham	i-fhám-u
2.	kadın	fihím-ti	fihím-tu	ti-fhám-i	ti-fhám-u	bi-ti-fhám-i	bi-ti-fhám-u	ḥa-ti-fhám-i	ḥa-ti-fhám-u	i-fhám-i	i-fhám-u
3.	erkek	fíhim	fíhm-u	yí-fham	yi-fhám-u	bi-yí-fham	bi-yi-fhám-u	ḥa-yí-fham	ḥa-yi-fhám-u
3.	kadın	fíhm-it	fíhm-u	tí-fham	yi-fhám-u	bi-tí-fham	bi-yi-fhám-u	ḥa-tí-fham	ḥa-yi-fhám-u

Düzenli fiil, kalıp II, fáʕʕil/yifáʕʕil

Örnek: dárris/yidárris "öğretmek"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Şimdi Haber		Gelecek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		darrís-t	darrís-na	a-dárris	ni-dárris	ba-dárris	bi-n-dárris	ḥa-dárris	ḥa-n-dárris
2.	erkek	darrís-t	darrís-tu	ti-dárris	ti-darrís-u	bi-t-dárris	bi-t-darrís-u	ḥa-t-dárris	ḥa-t-darrís-u	dárris	darrís-u
2.	kadın	darrís-ti	darrís-tu	ti-darrís-i	ti-darrís-u	bi-t-darrís-i	bi-t-darrís-u	ḥa-t-darrís-i	ḥa-t-darrís-u	darrís-i	darrís-u
3.	erkek	dárris	darrís-u	yi-dárris	yi-darrís-u	bi-y-dárris	bi-y-darrís-u	ḥa-y-dárris	ḥa-y-darrís-u
3.	kadın	darrís-it	darrís-u	ti-dárris	yi-darrís-u	bi-t-dárris	bi-y-darrís-u	ḥa-t-dárris	ḥa-y-darrís-u

Düzenli fiil, kalıp III, fá:ʕil/yifá:ʕil

Örnek: sá:fir/yisá:fir "seyahat etmek"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Şimdi Haber		Gelecek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		safír-t	safír-na	a-sá:fir	ni-sá:fir	ba-sá:fir	bi-n-sá:fir	ḥa-sá:fir	ḥa-n-sá:fir
2.	erkek	safír-t	safír-tu	ti-sá:fir	ti-sáfr-u	bi-t-sá:fir	bi-t-sáfr-u	ḥa-t-sá:fir	ḥa-t-sáfr-u	sá:fir	sáfr-u
2.	kadın	safír-ti	safír-tu	ti-sáfr-i	ti-sáfr-u	bi-t-sáfr-i	bi-t-sáfr-u	ḥa-t-sáfr-i	ḥa-t-sáfr-u	sáfr-i	sáfr-u
3.	erkek	sá:fir	sáfr-u	yi-sá:fir	yi-sáfr-u	bi-y-sá:fir	bi-y-sáfr-u	ḥa-y-sá:fir	ḥa-y-sáfr-u
3.	kadın	sáfr-it	sáfr-u	ti-sá:fir	yi-sáfr-u	bi-t-sá:fir	bi-y-sáfr-u	ḥa-t-sá:fir	ḥa-y-sáfr-u

Düzensiz fiiller

Düzensiz fiil, nakıs, malıp I, fáʕa/yífʕi

Örnek: ráma/yírmi "atmak"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Şimdi Haber		Gelecek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		ramé:-t	ramé:-na	á-rmi	ní-rmi	bá-rmi	bi-ní-rmi	ḥá-rmi	ḥa-ní-rmi
2.	erkek	ramé:-t	ramé:-tu	tí-rmi	tí-rm-u	bi-tí-rmi	bi-tí-rm-u	ḥa-tí-rmi	ḥa-tí-rm-u	í-rmi	í-rm-u
2.	kadın	ramé:-ti	ramé:-tu	tí-rm-i	tí-rm-u	bi-tí-rm-i	bi-tí-rm-u	ḥa-tí-rm-i	ḥa-tí-rm-u	í-rm-i	í-rm-u
3.	erkek	ráma	rám-u	yí-rmi	yí-rm-u	bi-yí-rmi	bi-yí-rm-u	ḥa-yí-rmi	ḥa-yí-rm-u
3.	kadın	rám-it	rám-u	tí-rmi	yí-rm-u	bi-tí-rmi	bi-yí-rm-u	ḥa-tí-rmi	ḥa-yí-rm-u

Düzensiz fiil, nakıs, malıp I, fíʕi/yífʕa

Örnek: nísi/yínsa "unutmak"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Şimdi Haber		Gelecek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		nisí:-t	nisí:-na	á-nsa	ní-nsa	bá-nsa	bi-ní-nsa	ḥá-nsa	ḥa-ní-nsa
2.	erkek	nisí:-t	nisí:-tu	tí-nsa	tí-ns-u	bi-tí-nsa	bi-tí-ns-u	ḥa-tí-nsa	ḥa-tí-ns-u	í-nsa	í-ns-u
2.	kadın	nisí:-ti	nisí:-tu	tí-ns-i	tí-ns-u	bi-tí-ns-i	bi-tí-ns-u	ḥa-tí-ns-i	ḥa-tí-ns-u	í-ns-i	í-ns-u
3.	erkek	nísi	nísy-u	yí-nsa	yí-ns-u	bi-yí-nsa	bi-yí-ns-u	ḥa-yí-nsa	ḥa-yí-ns-u
3.	kadın	nísy-it	nísy-u	tí-nsa	yí-ns-u	bi-tí-nsa	bi-yí-ns-u	ḥa-tí-nsa	ḥa-yí-ns-u

Kalıp II: wádda/yiwáddi "götürmek"; ʔáwwa/yiʔáwwi "kuvvetlendirmek"
Kalıp III: ná:da/yiná:di "çağırmak"; dá:wa/yidá:wi "tedavi etmek"
Kalıp IV (nadir, klasik) : ʔárḍa/yírḍi "memnun etmek"
Kalıp V: itʔáwwa/yitʔáwwa "güçlenmek"
Kalıp VI: itdá:wa/yitdá:wa "tedavi edilmek"
Kalıp VII (nadir) : inḥáka/yinḥíki "anlatılmak"
Kalıp VIIt: itnása/yitnísi "unutulmak"
Kalıp VIII: iştára/yiştíri "satın almak"
Kalıp IX (çok nadir): iḥláww/yiḥláww "tatlanmak"
Kalıp X: istákfa/yistákfa "yetinmek"
Kalıp Iq: örneğe ihtiyaç var
Kalıp IIq: örneğe ihtiyaç var

Ortası düzensiz fiil - ecvef

Kökünün ortasında W veya Y harfi bulunan fiilerdir.

Ortası düzensiz fiil, ecvef, kalıp I, fá:l/yifí:l

Örnek: gá:b/yigí:b "getirmek"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Şimdi haber		Gelecek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		gíb-t	gíb-na	a-gí:b	ni-gí:b	ba-gí:b	bi-n-gí:b	ḥa-gí:b	ḥa-n-gí:b
2.	erkek	gíb-t	gíb-tu	ti-gí:b	ti-gí:b-u	bi-t-gí:b	bi-t-gí:b-u	ḥa-t-gí:b	ḥa-t-gí:b-u	gí:b	gí:b-u
2.	kadın	gíb-ti	gíb-tu	ti-gí:b-i	ti-gí:b-u	bi-t-gí:b-i	bi-t-gí:b-u	ḥa-t-gí:b-i	ḥa-t-gí:b-u	gí:b-i	gí:b-u
3.	erkek	gá:b	gá:b-u	yi-gí:b	yi-gí:b-u	bi-y-gí:b	bi-y-gí:b-u	ḥa-y-gí:b	ḥa-y-gí:b-u
3.	kadın	gá:b-it	gá:b-u	ti-gí:b	yi-gí:b-u	bi-t-gí:b	bi-y-gí:b-u	ḥa-t-gí:b	ḥa-y-gí:b-u

Tablonun Arapçası;

الأمر		المستقبل		المضارع		المضارع		الماضي		الزمن
الجمع	المفرد	الجمع	المفرد	الجمع	المفرد	الجمع	المفرد	الجمع	المفرد	الشخص
		هَيِكتِبوا	هَيِكتِبْ	بِيِكتِبوا	بِيِكتِبْ	يِكتِبوا	يِكتِبْ	كتبوا	كتبْ	مذكر	٣
			هَتِكتِبْ		بِتِكتِبْ		تِكتِبْ		كتبِتْ	مؤنث
اِكتِبوا	اِكتِبْ	هَتِكتِبوا	هَتِكتِبْ	بِتِكتِبوا	بِتِكتِبْ	تِكتِبوا	تِكتِبْ	كتبْتو	كتبْتْ	مذكر	٢
	اِكتِبي		هَتِكتِبي		بِتِكتِبي		تِكتِبي		كتبْتِ	مؤنث
		هَنِكتِبْ	هَكتِبْ	بِنِكتِبْ	بَكتِبْ	نِكتِبْ	أكتِبْ	كتبنا	كتبْتْ	١

Ortası düzensiz fiil, ecvef, kalıp I, fá:l/yifú:l

Örnek: şá:f/yişú:f "görmek"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		şimdi Haber		Gelecek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		şúf-t	şúf-na	a-şú:f	ni-şú:f	ba-şú:f	bi-n-şú:f	ḥa-şú:f	ḥa-n-şú:f
2.	erkek	şúf-t	şúf-tu	ti-şú:f	ti-şú:f-u	bi-t-ʃú:f	bi-t-şú:f-u	ḥa-t-şú:f	ḥa-t-şú:f-u	ʃú:f	şú:f-u
2.	kadın	şúf-ti	şúf-tu	ti-şú:f-i	ti-şú:f-u	bi-t-şú:f-i	bi-t-şú:f-u	ḥa-t-şú:f-i	ḥa-t-şú:f-u	şú:f-i	şú:f-u
3.	erkek	şá:f	şá:f-u	yi-şú:f	yi-şú:f-u	bi-y-şú:f	bi-y-şú:f-u	ḥa-y-şú:f	ḥa-y-şú:f-u
3.	kadın	şá:f-it	şá:f-u	ti-şú:f	yi-şú:f-u	bi-t-şú:f	bi-y-şú:f-u	ḥa-t-şú:f	ḥa-y-şú:f-u

Şeddeli düzensiz fiil - muda'af

Kökünün ortasında veya sonunda aynı harften iki tane olan yani şeddeli fiillerdir.

Şeddeli düzensiz fiil, muda'af kalıp I, fáʕʕ/yifíʕʕ

Örnek: ḥább/yiḥíbb "sevmek"

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Şimdi Haber		Gelecek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		ḥabbé:-t	ḥabbé:-na	a-ḥíbb	ni-ḥíbb	ba-ḥíbb	bi-n-ḥíbb	ḥa-ḥíbb	ḥa-n-ḥíbb
2.	erkek	ḥabbé:-t	ḥabbé:-tu	ti-ḥíbb	ti-ḥíbb-u	bi-t-ḥíbb	bi-t-ḥíbb-u	ḥa-t-ḥíbb	ḥa-t-ḥíbb-u	ḥíbb	ḥíbb-u
2.	kadın	ḥabbé:-ti	ḥabbé:-tu	ti-ḥíbb-i	ti-ḥíbb-u	bi-t-ḥíbb-i	bi-t-ḥíbb-u	ḥa-t-ḥíbb-i	ḥa-t-ḥíbb-u	ḥíbb-i	ḥíbb-u
3.	erkek	ḥább	ḥább-u	yi-ḥíbb	yi-ḥíbb-u	bi-y-ḥíbb	bi-y-ḥíbb-u	ḥa-y-ḥíbb	ḥa-y-ḥíbb-u
3.	kadın	ḥább-it	ḥább-u	ti-ḥíbb	yi-ḥíbb-u	bi-t-ḥíbb	bi-y-ḥíbb-u	ḥa-t-ḥíbb	ḥa-y-ḥíbb-u

Diğer kalıplar:

Kalıp II, V : ḥáddid/yiḥáddid "sınırlamak, tespit etmek (randevu)"
Kalıp III, IV, VI, VIII artık yoktur
Kalıp VII ve VIIt : inbáll/yinbáll "ıslanmak", itʕádd/yitʕádd
Kalıp VIII : ihtámm/yihtámm "ilgili olamk, ilgilenmek"
Kalıp IX Fiilleri: iḥmárr/yiḥmárr "kırmızılaşmak", iḥláww/yiḥláww "tatlanmak"
Kalıp X Fiileri''''': istaḥáʔʔ/yistaḥáʔʔ' "haketmek", istaʕádd/yistaʕídd "hazırlanmak", istamárr/yistamírr "devam etmek".

Kurallara uymayan bâzı fiiller

ídda/yíddi "vermek"
wíʔif/yúʔaf "durmak" and wíʔiʕ/yúʔaʕ "düşmek" (áʔaf, báʔaf, ḥáʔaf "Ben duracağım"; úʔaf "Dur!")
kal/yá:kul "yemek" and xad/yá:xud "almak" (kalt, kal, kálit, kálu "Ben/O/O/Onlar yedim, yedi, yediler", ayrıca düzenliákal, v.s. "O/v.s. yedi"; á:kul, bá:kul, ḥá:kul "Ben yiyeceğim", yáklu "Onlar yer"; kúl, kúli, kúlu "ye, yiyin!"; wá:kil "yiyen"; mittá:kil "yedi")
gé/yí:gi "gelmek". Bu fiilde birçok düzensizlik vardır:

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi Dilek		Emir
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		gé:-t veya gí:-t	gé:-na veya gí:-na	á:-gi	ní:-gi
2.	erkek	gé:-t veya gí:-t	gé:-tu veya gí:-tu	tí:-gi	tí:-g-u	taʕá:l	taʕá:l-u
2.	kadın	gé:-ti veya gí:-ti	gé:-tu veya gí:-tu	tí:-g-i	tí:-g-u	taʕá:l-i	taʕá:l-u
3.	erkek	gé veya gá (ayrıcaʔíga) gá:-ni (veya -li) "O bana geldi" fakat böyle olmaz *gé:-ni	gum fakat gú:-ni (veya -li) "Onlar bana geldi" vemagú:-ş "onlar gelmediler"	yí:-gi	yí:-g-u
3.	kadın	gat (ayrıcaʔígat)		tí:-gi	yí:-g-u

Örnek: gé/yí:gi "gelmek": çekimsiz formlar

Sayı/Cins	Aktif Ortaç	İsim Fiil
Erk. Tek.	gayy	migíyy
Kad. Tek.	gáyy-a
Çoğ.	gayy-í:n

Fiiller tablosu

Bu bölümde yukarıda sayılan bütün fiil kalıpları listelenmektedir. Fiil kökleri şu büyük harflerle gösterilmiştir

F = ilk harfi sessiz kök
M = üç harfi de sessiz kökün orta sessizi
S = dört harfi de sessiz kökün ikinci sessizi
T = dört harfi de sessiz kökün üçüncü sessizi
L = son harfi sessiz kök

Böylece F-M-L harfleri üç harfi de sessiz (Elif,Waw,Ye'siz) kökleri gösterir, F-S-T-L de dört harfi de sessiz (Elif, Waw, Ye'siz) kökleri gösterir. Geleneksel Arapça gramer kitapları bu kökler için sırasıyla F-ʕ-L ve F-ʕ-L-L kökleri isimlerini kullanır.

Zaman/Kip		Geçmiş		Şimdi/Gelecek
Kişi		Tekil	Çoğul	Tekil	Çoğul
1.		PA_c-t	PA_c-na	a-NP₀	ni-NP₀
2.	erkak	PA_c-t	PA_c-tu	ti-NP₀	ti-NP_v-u
2.	kadın	PA_c-ti	PA_c-tu	ti-NP_v-i	ti-NP_v-u
3.	erkek	PA₀	PA_v-u	yi-NP₀	yi-NP_v-u
3.	kadın	PA_v-it	PA_v-u	ti-NP₀	yi-NP_v-u

Aşağıdaki tablo tüm fiil kalıplarını Mazi(Geçmiş) ve Müzari(Şimdi, gelecek, dilek) şekillerini, Aktif(Etken) ve Pasif(Edilgen) Ortaçlarını her biri için örnek bir fiil vererek gösterir.

Kalıp	Kök Tipi	Kök						Ortaç		İsim Fiil	Örnek
			Geçmiş			Şimdi-Gelecek		Aktif	Pasif
		Son ek Kişisi	1./2.	3.		Şimdi-Gelecek
		Son ek Tipi	Cons-Initial	None	Vowel-Initial	None	Vowel-Initial
		Son ek İsmi	PA_c	PA₀	PA_v	NP₀	NP_v
I	Düzenli		FaMaL			FMaL		Fá:MiL	maFMú:L	(değişir, FaML, FiML)	fátaḥ/yíftaḥ "açmak"
						FMiL					kátab/yíktib "yazmak"
						FMuL					dáxal/yúdxul "girmek"
			FiMiL		FiML	FMaL					fíhim/yífham "anlamak"
						FMiL					mísik/yímsik "tutmak, yakalamak"
						FMuL					síkin/yúskun "ikamet etmek"
I	Nakıs		FaMé:	FáMa	FaM	FMa	FM	Fá:Mi	máFMi	(değişir, FaMy, máFMa)	báʔa/yíbʔa "kalmak"
			FaMé:	FáMa	FaM	FMi	FM				ráma/yírmi "atmak"
			FiMí:	FíMi	FíMy	FMa	FM				nísi/yínsa "unutmak"
			FiMí:	FíMi	FíMy	FMi	FM				míşi/yímşi "yürümek"
I	Ecvef		FíL	Fá:L		Fí:L		Fá:yiL	(mitFá:L, properly Form VIIt)	(değişir Fe:L, Fo:L)	ga:b/yigí:b "getirmek"
			FúL			Fú:L					şa:f/yişú:f "görmek"
			FíL			Fá:L					na:m/yiná:m "uyumak"
			FúL			Fá:L					xa:f/yixá:f "korkmak"
I	Muda'af		FaMMé:	FáMM		FíMM		Fá:MiM	maFMú:M	(değişir, FaMM, FuMM)	ḥabb/yiḥíbb "sevmek"
I	Muda'af		FaMMé:	FáMM		FúMM		Fá:MiM	maFMú:M	(değişir, FaMM, FuMM)	ḥaṭṭ/yiḥúṭṭ "koymak"
II	Düzenli		FaMMaL					miFáMMaL		taFMí:L	ɣáyyaṛ/yiɣáyyaṛ "değiştirmek"
II	Düzenli		FaMMiL					miFáMMiL		taFMí:L	dárris/yidárris "öğretmek"
II	Nakıs		FaMMé:	FáMMa	FáMM	FáMMi	FáMM	miFáMMi		taFMíya	wárra/yiwárri "göstermek"
III	Düzenli		FaMíL	Fá:MiL	FáML	Fá:MiL	FáML	miFá:MiL		miFáMLa	zá:kir/yizá:kir "ders çalışmak"
III	Nakıs		FaMé:	Fá:Ma	Fá:M	Fá:Mi	Fá:M	miFá:Mi		miFáMya	ná:da/yiná:di "çağırmak"
IV	Düzenli		ʔáFMaL			FMiL		míFMiL		iFMá:L	ʔáḍṛab/yíḍrib "grev yapmak"
IV	Nakıs		ʔaFMé:	ʔáFMa	ʔáFM	FMi	FM	míFMi		(uncommon)	ʔáṛḍa/yíṛḍi "razı etmek"
IV	Ecvef		ʔaFáL	ʔaFá:L		Fí:L		miFí:L		ʔiFá:La	ʔafá:d/yifí:d "ifade etmek"
IV	Muda'af		ʔaFaMMé:	ʔaFáMM		FíMM		miFíMM		iFMá:M	???
V	Düzenli		itFaMMaL			tFaMMaL		mitFáMMaL		taFáMMuL (veya kalıp II)	itmáṛṛan/yitmáṛṛan "alıştırma yapmak"
V	Düzenli		itFaMMiL			tFaMMiL		mitFáMMiL		taFáMMuL (veya kalıp II)	itkállim/yitkállim "konuşmak"
V	Nakıs		itFaMMé:	itFáMMa	itFáMM	tFáMMa	tFáMM	mitFáMMi		(use Form II)	itʔáwwa/yitʔáwwa "güçlenmek"
VI	Düzenli		itFaMíL	itFá:MiL	itFáML	tFá:MiL	tFáML	mitFá:MiL		taFá:MuL (or Form III)	itʕá:win/yitʕá:win "yardımlaşmak"
VI	Nakıs		itFaMé:	itFá:Ma	itFá:M	tFá:Ma	tFá:M	mitFá:Mi		(Kalıp III kullan)	iddá:wa/yiddá:wa "tedavi edilmek"
VIIn	Düzenli		inFáMaL			nFíMiL	nFíML	minFíMiL		inFiMá:L (or Form I)	inbáṣaṭ/yinbíṣiṭ "keyiflenmek"
VIIn	Nakıs		inFaMé:	inFáMa	inFáM	nFíMi	nFíM	minFíMi		(Kalıp I kullan)	inḥáka/yinḥíki "anlatılmak"
VIIn	Ecvef		inFáL	inFá:L		nFá:L		minFá:L		inFiyá:L (or Form I)	inbá:ʕ/yinbá:ʕ "satılmak"
VIIn	Muda'af		inFaMMé:	inFáMM		nFáMM		minFáMM		inFiMá:M (veya Kalıp I)	inbáll/yinbáll "ıslanmak"
VIIt	Düzenli		itFáMaL			tFíMiL	tFíML	mitFíMiL		itFiMá:L (veya Kalıp I)	itwágad/yitwígid "bulunmak"
VIIt	Nakıs		itFaMé:	itFáMa	itFáM	tFíMi	tFíM	mitFíMi		(use Form I)	itnása/yitnísi "unutulmak"
VIIt	Ecvef		itFáL	itFá:L		tFá:L		mitFá:L		itFiyá:L (veya Kalıp I)	itbá:ʕ/yitbá:ʕ "satılmak"
VIIt	Muda'af		itFaMMé:	itFáMM		tFáMM		mitFáMM		itFiMá:M (or Form I)	itʕádd/yitʕádd "sayılmak"
VIII	Düzenli		iFtáMaL			FtíMiL	FtíML	miFtíMiL, muFtáMiL (klasik)	muFtáMaL (klasik)	iFtiMá:L (veya kalıp I)	istálam/yistílim "teslim almak"
VIII	Nakıs		iFtaMé:	iFtáMa	iFtáM	FtíMi	FtíM	miFtíMi, muFtáMi (klasik)		(use Form I)	iştára/yiştíri "satın almak"
VIII	Ecvef		iFtáL	iFtá:L		Ftá:L		miFtá:L, muFtá:L (klasik)		iFtiyá:L (veya Kalıp I)	ixtá:ṛ/yixtá:ṛ "seçmek"
VIII	Muda'af		iFtaMMé:	iFtáMM		FtáMM		miFtáMM, muFtáMM (klasik)		iFtiMá:M (veya Kalıp I)	ihtámm/yihtámm "-ile ilgilenmek"
IX	Düzenli		iFMaLLé:	iFMáLL		FMáLL		miFMíLL		iFMiLá:L	iḥmáṛṛ/yiḥmáṛṛ "kırmızılaşmak"
X	Düzenli		istáFMaL			stáFMaL		mistáFMaL, mustáFMaL (klasik)		istiFMá:L	istáɣṛab/yistáɣṛab "şaşırmak"
X	Düzenli		istáFMiL			stáFMiL		mistáFMiL, mustáFMiL (klasik)	mustáFMaL (klasik)	istiFMá:L	istáʕmil/yistáʕmil "kullanmak"
X	Nakıs		istaFMé:	istáFMa	istáFM	stáFMa	stáFM	mistáFMi, mustáFMi (klasik)		(yaygın değil)	istákfa/yistákfa "yetinmek"
X	Ecvef		istaFáL	istaFá:L		staFí:L		mistaFí:L, mistaFí:L (klasik)		istiFá:L a	istaʔá:l/yistaʔí:l "istifa etmek"
X	Muda'af		istaFaMMé:	istaFáMM		staFáMM		mistaFáMM, mustaFáMM (klasik)		istiFMá:M	istaḥáʔʔ/yistaḥáʔʔ "hak etmek"
X	Muda'af		istaFaMMé:	istaFáMM		staFíMM		mistaFíMM, mustaFíMM (klasik)		istiFMá:M	istamáṛṛ/yistamírr "devam etmek"
Iq	Düzenli		FaSTaL					miFáSTaL		FaSTáLa	láxbaṭ/yiláxbaṭ "şaşırmak"
Iq	Düzenli		FaSTiL					miFáSTiL		FaSTáLa	xárbiş/yixárbiş "çizmek"
Iq	Nakıs		FaSTé:	FáSTa	FáST	FáSTi	FáST	miFáSTi		(yagın değil)	???
IIq	Düzenli		itFaSTaL			tFaSTaL		mitFáSTaL		itFaSTáLa	itláxbaṭ/yitláxbaṭ "şaşırmak"
IIq	Düzenli		itFaSTiL			tFaSTiL		mitFáSTiL		itFaSTáLa	itşáʕlil/yitşáʕlil "alevlenmek"
IIq	Nakıs		itFaSTé:	itFáSTa	itFáST	tFáSTa	tFáST	mitFáSTi		(yaygın değil)	???

Not 1: Hemen hemen bütün kalıplarda müzari fiilin ilk hecesi kesre olmuştur; yíḍrab, yíktib, yíṭlub, yífham, yímsik, yískut, yidárris, yisá:fir, yírmi, yínsa, yigí:b, yişú:f, yiḥíbb... gibi.

Dikkat: yíṭlub, yúṭlub da olabilir. yískut, yúskut da olabilir.

Not 2: Standart Arapçadaki tefe'ale-yetefe'alü kalıbında en baştaki te'nin önüne hemze gelmiş ve bu kalıp itfe'al-yitfa'il haline dönüşmüştür.Örnek: Standart Arapçadaki konuşmak anlamına gelen (tekelleme-yetekellemü) fiili Mısır Arapçasında (itkállim/yitkállim) haline gelmiştir.

Olumsuz Yapma

Mısır Arapçasında Kuzey Afrika ve bâzı Levanten lehçelerinde olduğu gibi olumsuz yapmak için şu kalıp kullanılır:

/ma-..........-ş/

Mazi(Geçmiş): /ˈketeb/ "O yazdı" /ma-keteb-ş/ "O yazmadı" ماكتبشِ
Müzari(Şimdi, gelecek): /ˈyik-tib/ "O yazar" /ma-byik-tib-ş/ "O yazmaz" مابيكتبشِ

/ma-/ Klasik Arapçadaki olumsuzluk eki /maː/'dan gelir. /-ş/ ise /şeyʔ/ "şey" kelimesinden gelir.

Bu 'ma........ş' olumsuzlamasında eğer fiilin sonuna zamir veya harfi cerli zamir geliyorsa ... ş bunlardan sonra, yani en sonda gelir.

/ma-keteb-hum-ˈliː-ş/ "O onları bana yazmadı".

Bununla birlikte gelecek zamanda bunu yerine /miş/ ön eki de kullanılabilir:

/miş-ħa-ˈyiktib/ (or /ma-ħa-yikˈtibş/ "O yazmayacak".

Soru cümleleri fiilden önce (miş)" eki getirilerek yapılır:

Mazi: /ˈketeb/ "O yazdı"; /miş-ˈketeb/ "O yazmadı mı?"
Müzari: /ˈyiktib/ "O yazar"; /miş-bi-ˈyiktib/ "O yazmaz mı?"
Gelecek: /ħa-ˈyiktib/ "O yazacak"; /miş-ħa-ˈyiktib/ "O yazmayacak mı?"
Eğer fiil sesli harfle başlıyorsa önüne olumsuzluk eki 'Ma' geldiğinde, fiilin ilk sesli harfi kaybolur: (ixtáːr) "O seçti" -> ([maxtárş])'O seçmedi' gibi.
- Fiilin ilk hecesindeki i veya u sesi de 'Ma' geldiğinde düşebilir: (kíbir) "O büyüdü" -> (makbírş) 'O büyümedi' gibi.
- Eğer kelime sonunda iki sessiz bir araya gelecek olursa araya 'i' sesi eklenir:

/kunt/ "Ben idim" -> (makúntiş) 'Ben değildim' gibi.

Pasif edilgen yapı

Mısır Arapçasında, Klasik Arapçadaki edilgen yapı fazla kullanılmaz. Onun yerine genelde Kalıp I fiilleri için itfeal-yitfeal, Kalıp II filleri için itfa'il-yitfa'il kalıpları kullanılır.

Örnek:

Klasik Arapça: ketebe/yektübü (o yazdı/yazar) - kütibe/yüktebü (o yazıldı/yazılır).

Mısır Arapçası: keteb/yiktib (o yazdı/yazar) - itketeb/yitketib (o yazıldı/yazılır).

Tef'il kalıbının yani Kalıp II'nin edilgenine örnek:darris/yidarris (o ders verdi/ders verir) - itdarris/yitdarris (o ders verildi/ders verilir).

Sıfat cümlesi

Modern Standart Arapçada sıfat cümleleri الذي، التي، اللذان، اللتان ‎ vs. kelimelerinin yardımı ile yapılır. Mısır Arapçasında ise hemen hemen bütün Arap lehçelerinde olduğu gibi sıfat cümlesi yapmak için ' illi - اللى ‎ ' kelimesi kullanılır. Bu kelime cinsiyete göre veya tekillik ve çoğulluğa göre değişmez. Nitelediği isim ne olursa olsun veya kaç kişi olursa olsun her zaman aynı kalır.

Örnek:

Şuft-il vilaad-illi gabu-l-kitab - Kitabı getiren çocuğu gördüm.

ir-raagil-illi biyişrab şaay ebi - Çay içen adam babamdır.

il aflaam-illi şuftha gamiila - Seyrettiğim filmler güzeldir.

Search

Mısır Arapçası

İçindekiler

Sesler