Malta sürgünleri

Malta sürgünleri, İstanbul'un işgali sonrasında, 1919-1920 yıllarında işgal kuvvetlerince tutuklanarak bir İngiliz sömürgesi olan Malta'ya sürülen (veya gıyabında tutuklama kararı çıkarılarak sürgüne gönderilecekleri bildirilen) 145 Türk devlet adamı, asker, idareci ve aydın için kullanılan terimdir.[1][2][3]

Seyhun Binzet koleksiyonundan Malta Sürgünlerine ait bir fotoğraf.
Seyhun Binzet koleksiyonundan Malta Sürgünlerine ait bir fotoğraf.
Seyhun Binzet koleksiyonundan Malta Sürgünlerine ait bir fotoğraf.

Tutuklama ve sürgünler, Mart 1919'da, Irak cephesinden çekilişi yürütmüş Ali İhsan Sabis Paşa ile başlamış ve Ekim 1920'ye kadar sürmüştür. Seçilen isimler, işgale karşı direnişi organize edilebilecek kadronun ve liderlik potansiyeli gösterebilecek olanların devreden çıkarılmak istendiğini akla getirmektedir. Ermeni Kırımı ile ilgili konular sürgün cezalarına sonradan monte edilmiştir. Ancak ellerinde rehin misali tuttukları sürgünlerin varlığı, bunlara karşı isnatların dayanaklarının zayıflığı zamanla İngilizlerin siyaseten aleyhine işlemeye başlamış, Mustafa Kemal de konuyu bir koz olarak kullanmaktan geri kalmamıştır. Sürgünlerin sonuncuları 1922 yılı içinde serbest bırakılmışlardır.

İsimTutuklandığı tarihTutukluluk noOsmanlı İmparatorluğu'ndaki görevi
Ali İhsan Paşa29 Mart 191926 67Mirliva, Eski 6. Ordu komutanı
Velid Ebüzziya23 Mart 1920Gazeteci
İbrahim Ahmed29 Mart 191926 68Ali İhsan Paşa'nın emir onbaşısı[4]
Abdülgani Bey28 Mayıs 191926 95Yarbay
Ahmet Faik Bey28 Mayıs 191927 24Eski İstanbul Emniyet Müdürü, Bağdat Vali Muavini
Ahmet Cevat Bey28 Mayıs 191927 00Miralay, İstanbul Merkez Komutanı
Ahmet Haydar Bey28 Mayıs 191927 08Binbaşı
Muammer Bey28 Mayıs 191927 19Eski Sivas ve Konya Valisi, Sivas Mebusu
Ahmet Nesimi Bey28 Mayıs 191927 19Eski Hariciye Nazırı
Ahmet Tevfik Bey28 Mayıs 191926 80Miralay
Ali Fethi Bey28 Mayıs 191926 80Eski Dahiliye Nazırı, Sofya Sefiri, İstanbul Mebusu
Atıf Bey28 Mayıs 191927 02Ankara Mebusu
Celal Bey28 Mayıs 191926 76Miralay
Cemal Efendi28 Mayıs 191926 94Yüzbaşı
Faik Bey28 Mayıs 191927 37Eski Merzifon Kaymakamı
Dr. Fazıl Berki Bey28 Mayıs 191926 98Eski Çankırı Mebusu
Ferit Bey28 Mayıs 191927 03İttihat ve Terakki Kâtibi
Gani Bey28 Mayıs 191927 23
Mehmet Habip Bey28 Mayıs 191926 85Bolu Mebusu
Hacı Ahmet Paşa28 Mayıs 191927 39Enver Paşa'nın babası
Doktor Halil Bey28 Mayıs 191926 99Yüzbaşı
Hasan Fehmi Tümerkan28 Mayıs 191926 88Sinop mebusu
Ürgüplü Mustafa Hayri Efendi28 Mayıs 191927 34Şeyhülislam
Hazım Bey28 Mayıs 191926 78Binbaşı
Hilmi Bey28 Mayıs 191927 89Kırklareli Mutasarrıfı
Hoca Rıfat Efendi28 Mayıs 191927 06İttihat ve Terakki temsilcisi
Hüseyin Cahit Bey28 Mayıs 191926 75İstanbul Mebusu, Gazeteci
Hüseyin Kadri Bey28 Mayıs 191927 05Karesi Mebusu
İbrahim Bedrettin Bey28 Mayıs 191927 01Diyarbakır Valisi
İbrahim Hakkı Bey28 Mayıs 191927 10Binbaşı
Canbulat İsmail Bey28 Mayıs 191926 92Eski Dahiliye Nazırı
Kemal Bey28 Mayıs 1919
Macit Bey28 Mayıs 191927 04Divan-ı Muhasebat Memuru
Mazlum Bey28 Mayıs 191927 07Binbaşı
Mehmet Sabit Bey28 Mayıs 191926 86Eski Sivas Valisi
Mehmet Sabri Bey28 Mayıs 191927 29Saruhan Mebusu, Eski İttihat ve Terakki Umumî Katibi, Fenerbahçe Başkanı
Mehmet Tevfik Bey28 Mayıs 191926 79Yarbay, Kaymakam
Memduh Bey28 Mayıs 191927 33Eski Musul Valisi
Mithat Şükrü Bey28 Mayıs 191926 93Eski Maarif Nazırı, Burdur Mebusu, İttihat ve Terakki Umumî Katibi
Mustafa Asım Bey28 Mayıs 191927 11Eski Of Mutasarrıfı
Mümtaz Bey28 Mayıs 191926 97Emekli Yarbay
Nevzat Bey28 Mayıs 191926 96Yüzbaşı
Ömer Bey28 Mayıs 191926 81Binbaşı
Rahmi Bey28 Mayıs 191926 91Eski İzmir Valisi
Rıza Hamit Bey28 Mayıs 191927 40Bursa Mebusu
Pirizade İbrahim Hayrullah Bey28 Mayıs 191927 35Eski Şura-yı Devlet Reisi
Salah Cimcoz28 Mayıs 191927 28İstanbul Mebusu
Sami Bey28 Mayıs 191927 09Miralay
Süleyman Numan Paşa28 Mayıs 191927 32Ordu Sıhhiye Müfettişi
Süleyman Sudi Bey28 Mayıs 191927 30Tokat ve Lazistan Mebusu
Şerafettin Efendi28 Mayıs 191926 77Yüzbaşı
Şükrü Bey28 Mayıs 191927 38Mülkiye Müfettişi
Tahir Cevdet Bey28 Mayıs 191926 90Eski Ankara Valisi
Tevfik Hadi Bey28 Mayıs 191926 82Siyasi Polis Müdürü
Mehmet Ubeydullah Bey28 Mayıs 191927 31İzmir Mebusu
Veli Necdet Bey28 Mayıs 191926 87Dahiliye Nazırlığı Müsteşarı
Yusuf Ziya Bey28 Mayıs 191926 84Emekli Binbaşı, İttihat ve Terakki Azası
Zekeriya Zihni Bey28 Mayıs 191927 18Eski Edirne Valisi
Cihangirzade İbrahim Bey2 Haziran 191927 17Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı
Alibeyzade Mehmet Bey2 Haziran 191927 16Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Kars Valisi
Cihangirzade Hasan Han2 Haziran 191927 18Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Savunma Bakanı
Cihangirzade Aziz Bey2 Haziran 191927 19Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Adalet Bakanı
Mehmetoğlu Muhlis Bey2 Haziran 191927 27Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti PTT Genel Müdürü
Matvey Radjinski2 Haziran 191927 25Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rus Şura Üyesi
Musa Salah Bey2 Haziran 191927 20Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Polis Müdürü
Pavlo Camusev2 Haziran 191927 14Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rum Şura Üyesi
Tevhidüddin Mamiloğlu2 Haziran 191927 22Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Emniyet Müdürü (Orenburglu Kazak Türkü)
Stefani Vafiades2 Haziran 191927 26Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Rum Şura Üyesi, Sosyal Yardım Bakanı
Yusufoğlu Yusuf Bey2 Haziran 191927 21Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti Şura Üyesi, Gıda Bakanı
Abbas Halim Paşa21 Eylül 191927 54Eski Nafia Nazırı, Bursa Valisi, Sadrazam Said Halim Paşa'nın kardeşi.
Ağaoğlu Ahmed Bey21 Eylül 191927 64Karahisar-ı Sâhib Mebusu, Darülfünûn Hocası, Yazar
Ali Münif Bey21 Eylül 191927 62Eski Nafia Nazırı
Hacı Adil Bey21 Eylül 191927 57Eski Edirne Valisi ve Edirne Mebusu
Halil Bey21 Eylül 191927 60Eski Şura-yı Devlet Reisi ve Hariciye Nazırı
Hüseyin Tosun Bey21 Eylül 191927 65Osmanlı Milli Telgraf Ajansı Sahibi ve Müdürü
Kara Kemal21 Eylül 191927 61Eski İaşe Nazırı
Mahmud Kamil Paşa21 Eylül 191927 58Eski 5. Ordu Komutanı
Said Halim Paşa21 Eylül 191927 55Prens, Eski Sadrazam
Ziya Gökalp21 Eylül 191927 59Ergani Mebusu, Darülfünûn Hocası, Yazar
Mehmet Arif Bey28 Ocak 192027 60Binbaşı
Nuri Bitlisi28 Ocak 192027 61Çavuş
Faik Bey22 Mart 192027 80Eski Edirne Mebusu
Ahmed Şevket Bey22 Mart 192027 81İstanbul Müstahkem Mevki Komutanı
Cemal Mersinli22 Mart 192027 72Mirliva, Eski 2. Ordu Komutanı
Çürüksulu Mahmud Paşa22 Mart 192027 71Mirliva
Hasan Tahsin Bey22 Mart 192027 73Eski Şam ve Erzurum Valisi
Rauf Bey22 Mart 192027 76Eski Bahriye Nazırı, Sivas Mebusu
Cevat Paşa22 Mart 192027 74Ferik, Eski Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Reisi
Mehmed Esad Bey22 Mart 192027 75Askeri Tabip
Mehmet Şerafettin Bey22 Mart 192027 79Avukat, Gazeteci, Edirne Mebusu.
Kara Vasıf Bey22 Mart 192027 78Karakol Cemiyeti'nin kurucusu
Köstenceli Numan Usta22 Mart 192027 81Zeytinburnu Fabrikasında Ustabaşı
Ahmed Emin Bey27 Mart 192027 87Gazeteci
Ali Çetinkaya27 Mart 192027 89Miralay, Eski Afyon Mebusu
Ali Sait Paşa27 Mart 192027 82Mirliva
Ali Seyyit Bey27 Mart 192027 94Aşiret Reisi
Celal Nuri Bey27 Mart 192027 85Gazeteci
Ebüzziyazade Velid Paşa27 Mart 192027 83
Enis Avni Aka Gündüz27 Mart 192027 91Yazar
Hilmi Abdülkadir27 Mart 192027 89
İslam Ali27 Mart 192027 86
Eczacıbaşı Mehmed Bey27 Mart 192027 90Eczacı
Mehmet Muammer İra27 Mart 192027 88İstanbul Polisi Siyasi Kısım Müdürü
Rafet Paşa27 Mart 192027 92
Süleyman Nazif27 Mart 192027 84Eski Musul ve Bağdat Valisi, Yazar
Acenta Mustafa Kırzade20 Mayıs 192027 86Tacir
Doktor Abdüsselami Paşa20 Mayıs 192027 90Mirliva, Eski Yemen Komutanı
Mehmed Kamil Bey20 Mayıs 1920Musullu gazeteci
Hacı Ahmed Bey31 Mayıs 192027 91Sivas İttihat ve Terakki Delegesi
Mustafa Reşat Bey31 Mayıs 1920İstanbul Siyasi Polis Müdürü
Agâh Bey7 Haziran 192027 86
Basri Bey7 Haziran 192027 92Yarbay, Cevat Paşa'nın Damadı
Mustafa Abdülhalik Bey7 Haziran 192027 92Eski Bitlis Valisi
Ali Cenani13 Haziran 192027 93Eski Halep ve Antep Mebusu
Andavallı Mehmed Ağa13 Haziran 192027 94
Murat Bey13 Haziran 192027 95
Süleyman Faik Paşa13 Haziran 192027 96
Yakup Şevki Paşa13 Haziran 192027 97Mirliva, Eski 9. Ordu Komutanı
Ali Nazmi Bey6 Ağustos 1920
İlyas Sami Bey19 Ağustos 1920Muş Mebusu
Mehmet Atıf Bey19 Ağustos 192027 98
Mehmet Nazım Bey19 Ağustos 192027 99
Süleyman Necmi Bey19 Ağustos 1920
Sefer Bey12 Eylül 192028 00
Burhanettin Hakkı Bey20 Eylül 192028 01
Mehmed Nuri Bey20 Eylül 192028 02Eski Elazığ mebusu
Mehmet Rıfat Bey20 Eylül 192028 03
Cemal Oğuz Bey5 Ekim 192028 04
Mehmed Ali Bey5 Ekim 192028 05
Ahmet Şükrü Bey27 63Eski Maarif Nazırı, Eski Kastamonu Mebusu
Eşref Sencer Kuşçubaşı28 06Teşkilat-ı Mahsusa Üyesi
İsmail Müştak Bey28 07Yazar, Mebus
Kâzım Bey28 08Miralay, Enver Paşa'nın eniştesi
Mürsel Bey28 09Miralay
Galatalı Şevket Bey28 10Miralay, Karakol Cemiyeti Reisi
Yunus Nadi Bey28 11Gazeteci, Yeni Gün Gazetesi Sahibi, İzmir Mebusu

Kaynakça