Tehcir Kanunu

Tehcir Kanunu veya resmî adıyla Sevk ve İskân Kanunu,^[1]^[2] 27 Mayıs 1915'te Osmanlı Hükûmeti tarafından I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı ordusu ile karşı karşıya gelebilecek iç unsurların savaş bölgelerinden uzak yerlere devlet eliyle gönderilmesi için çıkarılan göç kanunudur. 1 Haziran 1915 tarihinde Takvim-i Vekâyi'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. İçeriğinde Osmanlı Ermenilerinden bahsetmemesine rağmen doğrudan imparatorlukta yaşayan Ermeni halkı hedef alarak Ermenilerin yaşadığı şehirlerden başka yerlere sürülmesine yol açtı ve böylece Ermeni Tehciri'nin bir parçasını oluşturdu.^[3]^[4]^[5]

İçerik

Tehcir Kanunu olarak bilinen fakat geçici kanun mahiyetinde olan ve asıl adı "Savaş zamanında hükûmet uygulamalarına karşı gelenler için asker tarafından uygulanacak önlemler hakkında geçici kanun", Rum takvime göre 14 Mayıs, miladi takvime göre 27 Mayıs 1915 tarihinde kabul edilmiştir. Kanun, 1 Haziran 1915 günü dönemin resmî gazetesi Takvim-i Vekayi'de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. İlk iki madde kanunun amaçlarını ve ana hatlarını belirtmektedir.^[6]

Vakt-i seferde ordu ve kolordu ve fırka (tümen) kumandanları ve bunlarin vekilleri ve müstakil mevki kumandanlari ahâli tarafından herhangi bir suretle evamir-i hükûmete (hükûmetin emirlerine) ve müdafaa-i memlekete (ülkenin savunmasına) ve muhafaza-i asayişe müteallik (ilişkin) icraat ve tertibata karşı muhalefet ve silâhla tecavüz mukavemet görürlerse, derakap (hemen) kuvve-i askeriye (askerî güçler) ile en şiddetli surette te'dibat yapmağa (akıllarını başlarına getirmeye) ve tecavüz ve mukavemeti (direnmeyi) esasından imha etmeye (yok etmeye) mezun (görevli) ve mecburdurlar.

Ordu ve müstakil kolordu ve fırka kumandanları, icabat-i askeriyeye (askerliğin gerektirdiği kurallara) mebnî (dayanarak) veya casusluk ve hıyanetlerini hissettikleri kurâ (köyler) ve kasabat (kasabalar) ahâlisini münferiden (tek olarak) veya müctemi'an (toplu olarak) diğer mahallere sevk ve iskân ettirebilirler

Uygulanması

Liste, tehcir edilen Ermeni vatandaşların sayılarını göstermektedir.

Tehcirden etkilenen Ermeniler^[7]^[8]
Şehir	Gönderilen	Kalan
Adana	14.000	15-16.000
Ankara	21.236	733
Aydın	250
Bilecik	1.200
Diyarbakır	20.000
Dörtyol	9.000
Erzurum	5.500
Eskişehir	7.000
Giresun	328
Görele	250
Halep	26.064
Haymana	60
İzmir	256
İzmit	58.000
Kalecik	257
Karahisar-ı Şarki	5.769	2222
Kayseri	45.036	4.911
Keskin	1.169
Kırşehir	747
Konya	1.900
Kütahya	1.400
Mamuretülaziz	51.000	4.000
Maraş	8.845
Nallıhan	479
Ordu	36
Perşembe	390
Sivas	136.084	6.055
Sungurlu	576
Sürmene	290
Tirebolu	45
Trabzon	3.400
Ulubey	30
Yozgat	10.916
Toplam	422.758	32.766

Tehcir edilenler

TSK Genelkurmay Başkanlığı arşivinde bulunan belgeye göre^[9] tehcire tabi tutulanların sayısı aşağıdaki tablodadır. Tehcire tabi tutulanların vilayetlerdeki kaza sayıları, aşağıdaki kaynaktan ayrıntılı olarak görülebilir.

Sevk ve teb’îdleri mukarrer Ermeni ahâlînin vilâyet ve müstakil livâ üzerine mikdârını irâe eder.

	Sicilde Mukayyed Nüfûs	Sevk Olunan Nüfûs	Mahall ve Tarîk-i Sevkleri	Îzâhât
Esâmî-i Vilâyet ve Livâ	Aded	Aded
Ankara Vilâyeti	47.224
Erzurum Vilâyeti	128.657	120.000	Mamüretülaziz tarîkiyle Musul Vilâyetiyle Zor Sancağı	Nüfûs-ı mütebâkiyye kısmen müsâdemelerde telef olmuş ve kısmen de firâr etmiştir.
Adana Vilâyeti	46.031
İzmit Sancağı	54.370	50.000	Konya, Haleb tarîkiyle Zor Sancağı	Nüfûs-ı mütebâkiyye firâr ve ihtifâ veyâ ölmüştür.
Eskişehir Sancağı
Bitlis Vilâyeti	109.521	20.000	Bir kısmı Siird tarîkiyle Diyarbekir’e bir kısmı da Mamüretülaziz tarîkiyle Zor ve Musul	Nüfûs-ı mütebâkiyye müsâdemelerde telef olmuş ve bir kısmı da firâr etmiştir.
Canik Sancağı	26.374	26.374	Amasya, Karahisar tarîkiyle Sivas - Zor, Musul
Haleb Vilâyeti	34.451
Hüdâvendigâr Vilâyeti	66.413
Diyarbekir Vilâyeti	61.002
Sivas Vilâyeti	141.592	141.592	Malatya tarîkiyle Zor, Musul
Trabzon Vilâyeti	34.500	28.000	Gümüşhâne tarîkiyle Zor, Musul	Nüfûs-ı mütebâkiyye müsâdemelerde telef olmuştur.
Karesi Sancağı	8290
Karahisar Sancağı	7327
Kayseri Sancağı	47.617
Mamüretülaziz Vilâyeti	74.206
Maraş Sancağı	27.101	27.101	Haleb tarîkiyle Zor, Suriye
Niğde Sancağı	5101
Van Vilâyeti	67.792
Yekûn	987.569	(413.067)

Detaylı Dökümü

ABD resmî devlet kayıtlarına göre tehcire tabi tutulan Ermeni tebaanın sayısı aşağıdaki tabloda gösterildiği gibi 486.000'dır (3 Şubat 1916).

The following is the statistics of Armenian immigrants according to best information:

(Türkçe: "Takip eden, en iyi bilgilere göre Ermeni muhacirlerinin istatistiğidir.")


Şam ve Maan'a kadar olan bölge	...	100.000
Hama ve civarındaki köyler	...	12.000
Homs ve civarındaki köyler	...	20.000
Halep ve civarındaki köyler	...	7.000
Maara ve civarındaki köyler	...	20.000
Bab ve civarındaki köyler	...	8.000
Mumbidge ve civarındaki köyler	...	5.000
Ras-el-Ain ve civarındaki köyler	...	20.000
Rakka ve civarındaki köyler	...	20.000
Deyrizor ve civarındaki köyler	...	300.000
Toplam	...	486.000

3 Şubat 1916